Lao động phi chính thức: Mối tương quan giữa việc làm và giảm nghèo bền vững

Trên cơ sở tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, bài viết mô tả mối tương quan giữa tính chất phi chính thức và tình trạng nghèo ở nhóm lao động phi chính thức theo tỷ lệ thuận và có sự khác biệt trong phân khúc vị thế nghề nghiệp. Lao động phi chính thức thuộc nhóm có chuyên môn kỹ thuật không cao, việc làm không ổn định, và điều này thường dẫn đến thu nhập thấp, bấp bênh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lao động phi chính thức: Mối tương quan giữa việc làm và giảm nghèo bền vữngTẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 10 (254) 2019 47 LAO ĐỘNG PHI CHÍNH THỨC: MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA VIỆC LÀM VÀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG NGUYỄN THỊ MINH CHÂU*Trên cơ sở tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, bài viếtmô tả mối tương quan giữa tính chất phi chính thức và tình trạng nghèo ở nhómlao động phi chính thức theo tỷ lệ thuận và có sự khác biệt trong phân khúc vịthế nghề nghiệp. Lao động phi chính thức thuộc nhóm có chuyên môn kỹ thuậtkhông cao, việc làm không ổn định, và điều này thường dẫn đến thu nhập thấp,bấp bênh. Theo một vòng khép kín, thu nhập thấp, bấp bênh dẫn đến tình trạngtái nghèo đơn chiều (nghèo về thu nhập), là nguyên nhân dẫn đến nghèo đachiều (chưa tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản). Để giảm nghèo bềnvững ở nhóm lao động này cần có nhiều nghiên cứu chuyên sâu hơn nhằm cungcấp những bằng chứng khoa học thuyết phục cũng như đề xuất những giải phápthiết thực, hợp lý thúc đẩy công tác vận động chính sách.Từ khóa: lao động phi chính thức, việc làm, giảm nghèo bền vữngNhận bài ngày: 11/8/2019; đưa vào biên tập: 12/8/2019; phản biện: 26/8/2019;duyệt đăng: 4/10/20191. GIỚI THIỆU hơn rất nhiều so với lao động chínhViệc làm, tiền lương là một trong thức, lại không có bệ đỡ của tiềnnhững trụ cột chính trong hệ thống lương tối thiểu - “Thu nhập từ việc làmchính sách an sinh xã hội của Việt phi chính thức hầu như vẫn khôngNam đến năm 2020; trong đó nhấn đáp ứng được mức sống cơ bản vìmạnh đảm bảo việc làm và thu nhập việc làm phi chính thức hiếm khi điđủ sống, giảm nghèo bền vững. Các kèm với tiền lương đầy đủ, điều kiệnnghiên cứu trước đây cho rằng, tiền làm việc tốt và bảo trợ xã hội” (Tổnglương của người lao động khu vực cục Thống kê và Tổ chức Lao độngchính thức thực tế cao hơn so với Thế giới - ILO, 2016: i); và có mốimức lương tối thiểu vùng nhưng rất tương quan tỷ lệ thuận giữa tính phikhó đảm bảo mức sống tối thiểu nếu chính thức và nghèo đói (Roxanakhông có các khoản phụ cấp, làm Maurizio, 2010). Phần lớn lao độngthêm ngoài giờ. Trong khi đó, lao không có chuyên môn kỹ thuật, trìnhđộng phi chính thức có tiền công thấp độ học vấn thấp được xếp vào nhóm dễ bị tổn thương. Khoảng trống về các quyền lợi cơ bản của người lao động,* Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ. hạn chế trong việc tiếp cận an sinh xã48 NGUYỄN THỊ MINH CHÂU – LAO ĐỘNG PHI CHÍNH THỨC…hội của nhóm lao động khu vực phi Việc làm phi chính thức và lao độngchính thức lớn hơn nhiều so với nhóm phi chính thức giống hay khác nhau.lao động khu vực chính thức. Những ILO đưa ra khái niệm lao động phingười này thường rơi vào bẫy nghèo chính thức tức là những người có việcđói(1). làm phi chính thức và bao gồm cácBài viết tổng quan lại kết quả nghiên nhóm như lao động tự làm mang tínhcứu trong và ngoài nước về mối quan chất hộ gia đình; làm chủ các cơ sởhệ giữa tính phi chính thức của việc sản xuất kinh doanh thuộc khu vựclàm với giảm nghèo bền vững nhằm kinh tế phi chính thức; lao động gialàm cơ sở cho việc nghiên cứu chính đình; xã viên hợp tác xã thuộc khusách, đảm bảo công bằng hơn cho vực kinh tế phi chính thức; lao độngngười lao động, hướng đến giảm làm công ăn lương; người tự làm.nghèo bền vững ở Việt Nam. Trong các cuộc điều tra về lao động2. LAO ĐỘNG PHI CHÍNH THỨC VÀ và việc làm, khái niệm lao động phiPHÂN KHÚC VỊ THẾ NGHỀ NGHIỆP chính thức về cơ bản là tổng của lao động thuộc khu vực kinh tế phi chính2.1. Lao động phi chính thức thức và lao động phi chính thức - laoTheo ILO (1993 và 2002), OECD động không theo d i được - trong khu(2002), SNA (1993 và 2008), kinh tế vực kinh tế chính thức (Tổng cụcphi chính thức là khu vực bao gồm Thống kê & ILO, 2017).các đơn vị sản xuất ra sản phẩm vật Trên cơ sở các nghiên cứu trước, cóchất và dịch vụ có đặc điểm hộ sản thể khái quát lao động phi chính thứcxuất kinh doanh, không có tư cách bao gồm những người có việc làm phipháp nhân; được tổ chức đơn giản, chính thức; trong đó việc làm khôngquy mô nhỏ; các mối quan hệ việc làm chính thức được xác định là việc làm(nếu có) chủ yếu dựa trên sự tình cờ, không có ...