Lê Đại Hành

Lê đại hành (941-1005) là vị vua đầu tiên nhà tiền lê, trị vì từ 980 đến 1005. Trong lịch sử Việt Nam, Lê Hoàn không chỉ là một vị hoàng đế có những đóng góp lớn trong chống giặc tống phương bắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lê Đại HànhLê Đại HànhLê Đại Hành (941 – 1005) là vị vua đầu tiên của nhà Tiền Lê, trị vì từ 980 đến 1005.Trong lịch sử Việt Nam, Lê Hoàn không chỉ là một vị hoàng đế có những đóng góp lớntrong chống giặc Tống phương Bắc, giặc Chiêm phương Nam, giữ gìn và củng cốnền độc lập dân tộc mà còn có nhiều công lao trong sự nghiệp ngoại giao, xây dựng vàkiến tạo đất nước Đại Cồ Việt. Lê Hoàn cũng là người tạo tiền đề, điều kiện để thờigian sau đó Lý Công Uẩn có đủ khả năng dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long năm 1010,mở ra một kỷ nguyên phát triển lâu dài của văn hóa Thăng Long - Hà Nội, thủ đô hiệntại của Việt Nam. Xung quanh vị Hoàng đế này còn nhiều điều chưa được sáng tỏ nhưvấn đề thân thế, sự nghiệp và thụy hiệu...Thân thếPhong cảnh đền vua Lê Đại Hành ở Hoa LưTheo Đại Việt sử ký toàn thư, Lê Đại Hành tên húy là Lê Hoàn ( ( ), sinh ngày 15tháng 7 năm Tân Sửu, tức ngày 10 tháng 8 năm 941. Ông xuất thân trong một gia đìnhnghèo, cha là Lê Mịch, mẹ là Đặng Thị Sen. Các sử có nhiều ý kiến khác nhau về quêhương của Lê Hoàn là: Hà Nam, Thanh Hóa, Ninh Bình[1]Việt sử lược viết từ thời Trần ghi là: “Đại Hành vương húy là Hoàn, họ Lê, ngườiTrường Châu”. Trường Châu là vùng đất kinh đô Hoa Lư, Ninh Bình.[2]Đại Việt sử ký toàn thư soạn ở thế kỷ 15 lại ghi là: “Lê Đại Hành Hoàng đế họ Lê,tên húy là Hoàn, người Ái Châu”. Ái Châu là Thanh Hóa ngày nay.Đại Việt sử ký tiền biên do Ngô Thì Sĩ (1726 – 1780) ghi: “Xét thấy Lê Đại HànhHoàng đế người làng Bảo Thái, huyện Thanh Liêm chứ không phải Ái Châu, sử cũchép nhầm”. Cuốn Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam ghi là: “Lê Hoàn quê ở làng BảoThái, huyện Thanh Liêm, nay là làng Ninh Thái, tỉnh Nam Hà” (Nam Hà về sau đã táchthành Nam Định và Hà Nam). Nhà sử học Trần Quốc Vượng cho rằng Lê Hoàn sinh ởThanh Liêm, Hà Nam[3].Các website chính thức của tỉnh Hà Nam và Thanh Hóa đều khẳng định Lê Hoàn làngười quê hương mình.[4][5] Nguồn tin từ báo Ninh Bình điện tử cho biết, tại cuộc hộithảo lịch sử diễn ra ngày 18/01/2008 ở Ninh Bình, nhà sử học Nguyễn Ngọc Khánh(Viện Nghiên cứu Văn hóa) khẳng định Hà Nam là quê gốc của Lê Hoàn.[6]Phò ĐinhThập đạo tướng quânCha mẹ qua đời sớm, Lê Hoàn được một vị quan nhỏ là Lê Đột[7] nhận về nuôi. Lớnlên ông đi theo Nam Việt Vương Đinh Liễn và đã lập được nhiều chiến công, Đinh BộLĩnh giao cho ông chỉ huy 2.000 binh sĩ.Đến năm 968, Đinh Bộ Lĩnh đánh dẹp xong loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, lậpnên nhà Đinh. Lê Hoàn có công lao trong cuộc đánh dẹp và được giao chức vụ Thậpđạo tướng quân (tướng chỉ huy mười đạo quân), Điện tiền đô chỉ huy sứ - tức chức vụtổng chỉ huy quân đội cả nước Đại Cồ Việt, trực tiếp chỉ huy đội quân cấm vệ củatriều đình Hoa Lư. Lúc đó ông mới 27 tuổi.Nhiếp chínhTháng 10 năm 979, cha con Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị sát hại, Vệ vương ĐinhToàn mới 6 tuổi lên ngôi vua. Lê Hoàn trở thành Nhiếp chính trong một tình thế đầykhó khăn.Các đại thần thân cận của Tiên Hoàng là Đinh Điền, Nguyễn Bặc cùng tướng PhạmHạp nổi dậy chống lại Lê Hoàn nhưng bị Lê Hoàn nhanh chóng đánh dẹp, ba ngườiđều bị giết. Phò mã Ngô Nhật Khánh bỏ trốn vào nam, cùng vua Chăm Pa với hơnnghìn chiến thuyền định đến đánh kinh đô Hoa Lư nhưng bị bão dìm chết.Làm vuaPhá Tống bình ChiêmLê Hoàn đại phá quân Tống năm 981 Bài chi tiết: Trận Bạch Đằng, 981Thấy triều đình Hoa Lư rối ren, nhà Tống bên Trung Quốc có ý định cho quân tiến vàođánh chiếm Đại Cồ Việt. Vua Tống nhiều lần viết thư sang dụ và đe dọa triều Đinhbắt phải quy phụ đầu hàng:...Nếu quy phục thì ta tha cho,bằng trái lệnh thì ta quyếtđánh...Trước tình hình đó, Thái hậu Dương Vân Nga cùng tướng Phạm Cự Lạng và các triềuthần tôn Lê Hoàn lên làm vua. Lê Hoàn lên ngôi lấy niên hiệu là Thiên Phúc, quốc hiệuvẫn là Đại Cồ Việt, đóng đô tại Hoa Lư. Lê Đại Hành cử Phạm Cự Lạng (Lượng),em của Phạm Hạp làm đại tướng quân.Đầu năm 981, vua nhà Tống phát quân sang đánh Đại Cồ Việt, cử các tướng HầuNhân Bảo, Trần Khâm Tộ, Tôn Toàn Hưng, Triệu Phụng Huân, Quách Quân Biện,Lưu Trừng, Giả Thực, Vương Soạn cầm quân chia hai đường thủy bộ. Cánh bộ đitheo ngả Lạng Sơn còn thủy thì tiến vào sông Bạch Đằng.Tại sông Bạch Đằng, thủy quân Tống bị quân Đại Cồ Việt chặn đánh, những chiếnthuyền Tống cũng bị thủng bởi những chiếc cọc sông dày dặc cho dù rất mạnh về thếtrận. Vì thế quân Tống không thể tiến sâu vào nội địa được.Thủy quân Tống thất bại. Tôn Toàn Hưng dừng quân hơn 70 ngày, chần chừ khôngdám tiến. Hầu Nhân Bảo thì hiếu chiến hơn, thúc giục Tôn tướng tiến quân mà khôngđược, bèn tự đem quân tiến theo sông Thương. Khi quân Hầu Nhân Bảo kéo đến ChiLăng, vua Lê liền cho người dụ địch đi theo giả tham quan phong cảnh rồi phục binhđổ ra đánh dữ dội. Số quân địch hơn phân nửa bị tiêu diệt.Sau hai trận thắng lớn Trận Bạch Đằng, 981|Bạch Đằng, Tây Kết, quân Lê giết đượcHầu Nhân Bảo, bắt sống Quách Quân Biện, Triệu Phụng Huân. Trần Khâm Tộ, LưuTrừng, Giả Thực, Tôn Toàn Hưng, Vương Soạn cũng vội vàng ...