Lễ hội chém Lợn ở Bác Ninh

LỄ HỘI CHÉM LỢN Ở BẮC NINHCứ vào mồng 6 tết âm lịch, hàng ngàn người từ các vùng lân cận lại đến thôn Ném Thượng, xã Khắc Niệm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh tham dự một lễ hội liên quan đến tín ngưỡng phồn thực: lễ hội chém lợn tế thánh. “Đi qua Kinh Bắc bến hồ, Về hội đình Thượng lễ chùa Đại Bi. Đi hội Ném Thượng cùng đi, Hội thi xôi nếp chém thi lợn thờ”. Tục truyền rằng: có một vị tướng cuối đời Lý tên Lý Đoàn Thượng, khi đánh trận chạy đến...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lễ hội chém Lợn ở Bác NinhLỄ HỘI CHÉM LỢN Ở BẮC NINHCứ vào mồng 6 tết âm lịch, hàng ngàn người từ các vùng lân cậnlại đến thôn Ném Thượng, xã Khắc Niệm, huyện Tiên Du, tỉnhBắc Ninh tham dự một lễ hội liên quan đến tín ngưỡng phồnthực: lễ hội chém lợn tế thánh.“Đi qua Kinh Bắc bến hồ,Về hội đình Thượng lễ chùa Đại Bi.Đi hội Ném Thượng cùng đi,Hội thi xôi nếp chém thi lợn thờ”.Tục truyền rằng: có một vị tướng cuối đời Lý tên Lý ĐoànThượng, khi đánh trận chạy đến vùng núi này đồn trú đã chémlợn rừng nuôi quân. Từ đó, người dân đã mở hội chém lợn hằngnăm để tưởng nhớ đến người có công khai khẩn vùng đất hoangvu này.Theo tín ngưỡng dân gian của vùng quê Kinh Bắc, máu lợn tronglễ tế thánh tượng trưng cho sự sung túc, khả năng sinh sản, sứcsống tràn trề, mùa màng bội thu...Hai cụ ỉ (lợn, còn gọi là ỉn) được rước đi vòng quanh làng với cácphường trống, kèn, cờ, táng lọng cùng các đội múa sênh tiền, độitế lễ, đội dâng hương bồi bái viên...Dân làng bày mâm cúng, góp tiền công đức khi đoàn rước lễ điqua.Khi lễ rước trở lại sân đình, hai thủ đao Nguyễn Văn Sơn vàNguyễn Đăng Mạnh- được dân làng chọn từ những gia đình hạnhphúc, con cháu đề huề, nuôi lợn mát tay, khỏe mạnh và phảiđúng 50 tuổi - ra tay chém hai cụ ỉ tế thánh.Người dân mang tiền, dây cột gia súc, nông cụ... ra thấm máulợn cầu may.Thịt lợn tế thánh được chia cho mọi người với mong muốn cả làngđược phát tài, phát lộc.Hội ChenLàng Ngà, một tên nôm của làng Nga Hoàng, Quế Võ, trấn KinhBắc xưa, nay thuộc Bắc Ninh, không biết từ bao giờ, cứ mùng 6tháng giêng làm lễ rước thần, thế nào cũng có Hội Chen.Đám rước bắt đầu từ miếu thờ nữ thần Linh Sơn Mỵ Nương (riêngcái tên Mỵ Nương làm ta liên tưởng đến thời Hùng Vương, cónhiều nhân vật mang tên này và làm ta có cớ để nghĩ Hội Chennày ra đời đã lâu. Giữa lúc nghiêm trang nhất, quan chủ tế, bồitế, ông già bà cả cầu thần khấn niệm đầy thành kính, thì khônghiểu từ một góc khuất nào bỗng nổi lên ồn ào. Thì ra việc CHENbắt đầu. Đó là lúc đàn ông, con trai, thanh niên, cả ông già đổ xôđến chỗ phụ nữ, con gái, cả các bà già, thiếu nữ đứng, mà chenvai thích cánh. Họ xô đẩy nhau, giằng co nhau, lẫn lộn vào nhau,bật nhau ra một góc giếng hay bờ tường, gốc cây hay lối rẽ...Nhưng tất cả chỉ có tiếng cười như một thứ nhạc nền hiện đại màkhông hề có tiếng la ó tục tằn. Cứ như là đã có sự sắp đặt, hẹnhò từ trước, dưới bàn tay một đạo diễn vô hình, và nếu có thìngười đạo diễn ấy chính là con tim, là tình yêu, là sự kết đoàn, làhoà hợp, vui vẻ, là tâm linh để cầu cho mưa thuận gió hoà, âmdương kết hợp, làng xóm tươi vui... Cuộc chen xảy ra như mộtcơn giông vội vã, biết đâu, chỗ nào, ai kia, bàn tay chẳng chạmsát, hương má hồng ửng đỏ chẳng kề bên tấm vai vạm vỡ ngườicon trai mơ ước... Giây lát, cuộc chen bỗng im phắc, người ngườichắp tay cầu khấn thần linh: Lạy thánh mớ bái, xin phù hộ choxóm làng già mạnh khoẻ, trẻ bình yên...Cuộc rước lại tiến hành trong trống rong cờ mở, đi quanh làngtrong ánh xuân tươi rói, bất chấp năm nắng hay năm mưa.Nhưng rồi đột nhiên cuộc chen lại tái diễn, lúc này ngược lại, gáichen trai chứ không phải trai chen gái, bà già chen ông già, nữ túchen nam thanh, chị trung niên chen anh lực điền... trong tiếngcười hả hê, vui thích.Lúc sau, đám rước tiếp tục như không hề xảy ra chuyện gì chođến khi đám rước dừng chân kết thúc. Nhưng không đâu, lúc nàycuộc chen lần thứ ba lại nổ ra như sấm sét. Đó là lúc phái nữ củacả làng đi tìm khách đàn ông đến dự hội mà chen... Khách trốnvào nhà cũng bị lôi ra, trèo lên cây cũng bị lôi xuống, rách khăntoạc áo cũng mặc, cứ chen ra sân ra đường, ra đình ra miếu... ranơi nào tuỳ ý. Đáng chú ý là các cô gái vào nhà ai đang có khách,đều lễ phép thưa gửi với chủ nhà trước đã, rồi mới kéo khách rađể chen; chen trong cái thế chủ động mà lễ phép, chen trongniềm hân hoan của người chen và người được chen... Sôi độngxóm làng, không ai, không gì ngăn được.Mấy ngày sau đó, đám tế lễ vẫn được tiến hành như thường lệ tạiđền thờ Nam Thần gọi là Đống Vành. Và lần này các cuộc chen lạitái diễn, lúc gái chen nam, rồi nam chen nữ, rồi nữ làng chenkhách thập phương là nam giới... cho đến đêm rằm, cuộc tế lễ vàrước thần kết thúc tại miếu nữ thần... thì còn thêm tục tắt đèn,giống như đêm rã đám làng La trong câu ca dao: Bơi Đăm rướcGiá Hội Thày - Vui thì vui vậy chẳng tầy rã La...Tắt đèn bao lâu, tàn một tuần nhang chăng, những gì rì rầm,sống động trong bóng tối đầy khí dương hoà xuân mới, chúng tasinh sau, chỉ tưởng tượng chứ không kịp dự... nhưng có cụ kể lạirằng những đêm tắt đèn ấy, nhỡ ra có ai nên vợ nên chồng sớmthì làng cũng không ngả vạ, mà còn giảm một nửa số tiền nộptreo cho làng, như ngầm nói đó là do thánh thần phù hộ xeduyên... Tương truyền thần Nữ và thần Nam của làng muốn tụclệ ấy được diễn ra, có thế làng mới làm ăn yên ổn.Hơn nửa thế kỷ nay, tục CHEN gần như đã mất. Nay cũng chưa ainghĩ đến chuyện phục hồi, bởi phong tục và nếp sống đã k ...