Lễ khai ấn đền Trần Một nghi lễ tế tiên tổ

Lễ khai ấn đền Trần diễn ra giữa đêm 14 và mở đầu cho ngày 15 tháng Giêng, tại Khu di tích đền Trần phường Lộc Vương, TP.Nam Định. Đây là sự hồi ảnh của tập tục cổ, sau những ngày nghỉ tết bắt đầu từ rằm tháng giêng thì triều đình trở lại làm việc bình thường.Lễ khai ấn là một tập tục từ thế kỷ XIII, chính xác là vào năm 1239 của triều đại nhà Trần thực hiện nghi lễ tế tiên tổ. Tại phủ Thiên Trường, vua Trần mở tiệc chiêu đãi và phong chức cho...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lễ khai ấn đền Trần Một nghi lễ tế tiên tổLễ khai ấn đền Trần -Một nghi lễ tế tiên tổLễ khai ấn đền Trần diễn ra giữa đêm 14 và mở đầu cho ngày15 tháng Giêng, tại Khu di tích đền Trần phường Lộc Vương,TP.Nam Định. Đây là sự hồi ảnh của tập tục cổ, sau nhữngngày nghỉ tết bắt đầu từ rằm tháng giêng thì triều đình trở lạilàm việc bình thường.Lễ khai ấn là một tập tục từ thế kỷ XIII, chính xác là vào năm1239 của triều đại nhà Trần thực hiện nghi lễ tế tiên tổ. Tạiphủ Thiên Trường, vua Trần mở tiệc chiêu đãi và phong chứccho những quan quân có công. Những năm kháng chiếnchống Nguyên- Mông sau đó, Lễ khai ấn bị gián đoạn cho tớinăm 1262 được Thượng hoàng Trần Thánh Tông cho mở lại.Thiên Trường không phải là Kinh đô nước Việt nhưng gắnvới việc khai ấn là bởi trong kháng chiến chống Nguyên -Mông, Thăng Long thực hiện vườn không nhà trống, rút luichiến lược thì nơi đây là căn cứ địa dễ tiến thoái như mộtThủ đô kháng chiến theo cách gọi hiện đại để tận dụng địathế và huy động sức người sức của cả một vùng trấn SơnNam, phủ Thiên Trường... Vậy nên danh sĩ Phạm Sư Mạnhmới gọi nơi đây là Hùng thắng Đông kinh hộ ấn vàng....Trải bao thế kỷ, ấn cũ không còn. Năm 1822, vua MinhMạng qua Ninh Bình có ghé lại đây và cho khắc lại. Ấn cũkhắc là Trần triều chi bảo, ấn mới khắc là Trần triều điểncố để nhắc lại tích cũ. Dưới đó có thêm câu Tích phúc vôcương. Và từ đây, Lễ khai ấn vào giờ Tý ngày rằm thángGiêng (từ 11 giờ đêm 14 đến 1 giờ sáng ngày 15 thángGiêng) là một tập tục văn hóa mang tính nhân văn để nhà vuatế lễ Trời, Đất, Tiên tổ thể hiện lòng thành kính biết ơn nonsông, cha ông. Và cũng là tín hiệu nhắc nhở chấm dứt ngàyTết, thực sự bắt tay vào công việc.Tại đền Cố Trạch các bô lão tề tựu đông đủ để lễ đức ThánhTrần, sau đó tham dự buổi lễ khai ấn đầu năm.Hòm ấn được đặt trang trọng trên ban thờ, trong hòm có haicon dấu. Quả nhỏ trên mặt khắc hai chữ “ Trần Miếu”, quảlớn có khắc những chữ: “ Trần Triều Tự Điển, Tứ phúc vôcương” theo kiểu chữ triện. Đúng giờ tý (12 giờ đêm) buổi lễbắt đầu một cụ cao niên nhất đứng ra thay mặt dân làng làmlễ. Tiếp đó người rước hòm ấn đi theo nhịp trống, chiêngcùng ánh đèn, nến, tiến sang đền Thiên Trường tiếp tục làmlễ, cuối cùng là tổ chức đóng dấu son đỏ trên các tờ giấyvàng chia phát cho những người tham gia dự buổi lễ, chia vềtreo tại nhà để cầu phúc, cầu may, tránh mọi hoạn nạn rủi rotrong năm.Lễ khai ấn tại đền Cố Trạch và Thiên Trường hàng năm vẫnđược dân làng Tức Mạc duy trì đến nay, xong về hình thứcnghi lễ có đơn giản hơn trước đây.Sau lễ khai ấn đầu năm tại đền Cố Trạch và Thiên Trườngcòn có lễ hội lớn được mở vào dịp từ 15-20/8 âm lịch hàngnăm. Cũng như những lễ hội khác nó bao gồm các nghi lễ vàsinh hoạt văn hoá dân gian từ xưa nghi lễ ở đây diễn ra vớicác lễ rước từ khác đền chùa xung quanh về làm lễ dânghương và tế tự ở đền Thiên Trường thờ 14 vị vua Trần và đềnCố Trạch thờ Trần Hưng Đạo. Các đám rước gồm có: cờ, bátkiệu, kiệu long đình, đội trống nhạc lễ cùng đông đủ các bôlão và dân các làng xung quanh tham dự. Khi đám rước vềđến đền thi nghi lễ được diễn ra. Trước đây chỉ có lễ chứkhông có hội, những năm gần đây do nhận thức được tầmquan trọng của các di tích, các cơ quan văn hoá, kết hợp vớicác cấp cơ quan chính quyền địa phương với chỉ đạo nghi lễ,với sinh hoạt văn hoá tổ chức thành lễ hội lớn lễ hội đềnTrần, lễ hội Trần Hưng Đạo.Lễ dâng hương với nghi thức 14 cô gái đồng trinh đội 14mâm hoa sau khi làm lễ ở ngoài sân theo tiếng nhạc lễ đithẳng vào trong đền dâng lên trước ngai thờ của 14 vị vua saulễ dâng hương và lễ đại tế của các bô lão trong làng nhằmdiễn tả lại những nghi thức của triều đình phong kiến xưa,sau lễ tế ở đền Thiên Trường là lễ tế ở đền Cố Trạch.Sau phần lễ là phần hội với các sinh hoạt văn hoá khá phongphú và độc đáo như hội diễn võ củ 3 thế hệ (ông, cha, con) tạisân đền Thiên Trường còn diễn ra cuộc đấu vật, múa rồng,múa sư tử…hội chọi gà, ném vòng cổ chai, chơi đu, chơi cờthẻ… Đặc biệt múa bài Bông một điệu múa mừng chiếnthắng của quân dân thời Trần. Tương truyền do thái sư TrầnQuang Khải sáng tác và dạy cho các ca vũ ở cung đình. Saunày dân làng Phường Bông (Mỹ Trung) vốn xưa là phươngmúa hát phục vụ cung đình, tập luyệ các điệu múa này vàtrình diễn trong các dịp lễ hội đền Trần. Ngoài lễ hội lớntháng 8 âm lịch hàng năm đúng vào ngày kỵ Trần Hưng Đạotại đền Cố Trạch còn có những ngày kỵ giỗ khác như ngàygiỗ của thân Phụ Vương Mẫu, các con các lão tướng TrầnHưng Đạo.Tất cả các nghi lễ tại di tích đền Trần từ lâu đã lưu giữ đượccác phong tục cổ truyền của dân tộc phần nào tái hiện đượcmột thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc, nội dung lịch sửđược thể hiện sống động và sâu sắc nó nuôi dưỡng bồi đắptinh thần yêu nước, ý chí bất khuất chống ngoại xâm, tâmthức uống nước nhớ nguồn của mỗi người Việt Nam./. ...