Liên minh Nhật Bản - Anh và tác động tới quan hệ Mỹ - Nhật Bản trong những năm 1902-1923

Bài viết trình bày sự hình thành liên minh Nhật Bản – Anh; tác động của liên minh Nhật – Anh tới quan hệ Mỹ - Nhật giai đoạn 1902-2923 và những tác động lớn của phương diện quan hệ quốc tệ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Liên minh Nhật Bản - Anh và tác động tới quan hệ Mỹ - Nhật Bản trong những năm 1902-1923LI€N MINH NHnr DRN - RNH Vn TflC DONG Tdl QURN H€ AAV - NHAT SnN TRONG NHITNG NRM 1902-1923 TRAN THIEN THANH1. Stf hinh thanh lidn minh Nhat Ban - Anh mang va bao ve thudc dia. Nhflng nhdn vSt Tfl thap nien 70 cua thd ky XIX, chu chinh tri noi tieng cudi the ky XIX, diu thenghia ttf ban chuydn ttf giai dogn tfl do ky XX la Cecil Rhodes (1853-1902) vacanh tranh sang giai dogn de quoc. Nhu Joseph Chamberlain (1836-1914) deuciu phat trien kinh te, day manh xuat truyin ba cdng khai chu nghia de quoc vakhau tfl ban va tang ctfdng vi the, kha nang rao riet thUc hien chinh sach de qudc.canh tranh tren pham vi the gidi khien nhu Tai chau A, cung vdi viec tang ctfdngciu md rgng thi trfldng va tbuge dia ciia cac chinh sach khai thae, bdc lot An Do va trannUdc de qudc dat ra ngay cang btfc thiet. dp phong trao d i u tranh chdng xam lUdCTrong bdi canh cac ntfdc de qudc deu nd life cua nhan dan An Do, dp dung nhflng che doduy tri va/hoae md rgng thuge dia thi vide cai trj khae nhau ddi vdi Mien Didn (dtfdctim kiem eac giai phap de thtfc hien muc coi la mdt tinh cua An Do ttf cudi thap nidntieu ddi ngoai trd thanh mgt van de can 80 cila the ki XIX) va Ma Lai thugc Anh,giai quyet, trong sd dd ed Anh - mgt de qudc thflc dan Anh cdn quyet tam md rgnggia va Nhat - mgt de qudc tre. quyen ldi ci Trung Quoc va Trieu Tien - nOi Ddn cudi the ky XIX, dau thd ky XX, neu tap trung stf canh tranh quydt liet gifla cacso sanh vdi cac ntfdc khae, nhat la so vdi de qudc. O Trung Qudc, sau khi budc trieuMy va Dflc, tdc do tang trfldng cua Anh tiep dinh Man Thanh phai ky Hiep tfdc Namtuc lac hdu hdn. Mac du van cd anh htfdng Kinh nam 1842, cung vdi Phap bude nhatrdn toan the gidi nhtfng Anh khdng cdn Thanh ky Hiep tfdc Thien Tan nam 1858 vanhflng sflc bat da ttfng cho phep nfldc nay Hiep tfdc Bic Kinh nam 1860, huge trieudtfng d vi tri hang d i u nfla. N h i m bu dap Thanh ky Dieu fldc Yen Dai nam 1875, Anhsfl suy giam ldi nhuan cila giai cap ttf san da gianh dtfdc nhilu quyin ldi b chiecva thong qua sieu lgi nhuan thu dtfdc ttf banh khdng Id Trung Qudc. Dd la nhflngthugc dia de hoa hoan mau thuan, mua khoan bdi thfldng chien phi Idn, dfldc tfl dochudc gidi cdng nhan d trong ntfdc, ddng di lai va thdng thfldng b cac ciia khduthdi doi pho vdi stf canh tranh quyet liet Quang Chau, Phuc Chau, Ha Mdn, Ninheiia cac de qudc khae. chinh sach ddi ngoai Ba, Thfldng Hai, Thien Tan, dtfdc thoaciia chinh phu Anh tap trung vao vide md thuan thue xuat nhap khau ddi vdi hang•TS, Khoa Lich sfl - TrUdng DHKHXH&NV - DHQGHNLien minh Rhat B ^ - Hnh..hoa Anh, dtfdc htfdng quyen lanh sfl tai Ve phia Nhat Ban, vao cudi the ky XIX,phan, quyin toi hue quoc (mdt cbilu), dfldc diu the ky XX, nhtfng thanh tUu cua conghogt dgng cl cac tinh Van Nam, Tfl Xuyen, cugc cai each Minh Tri (1868-1912), nhuTay Tang, Cam Tiic, Thanh Hai. Ddn cudi cau bflc thiet phai md rgng ngudn cung capthe ky XIX, Anh da t h i l t Idp dtfdc khu vtfc nguyen nhien lieu phuc vu cho sfl phatanh hfldng b mdt bd phdn nui Da Nhan tridn kinh te Nhat Ban, tham vgng xac lap(Vdn Nam), Uy Hai Vd, ban dao Ci(u Long, va nang cao vj thd gifla cac cudng qudc - vicac dao g i n Hfldng Cang va b hai vinh Dai tri cd the cho phep Nhat Ban canh tranh vaBdng va Tham Quydn, ha Iflu Trtfdng ndu cin thiet cd the chdng lai cac hanhGiang... 0 Triiu Tien, sau lan phai tau ddn dgng xam pham lgi ich ciia Nhat Ban cuatham do vide budn ban nhtfng bi cfl tuyet cac ctfdng qude da dtfa Nhat Ban ttf cho lavdo nam 1832, til^p sau sfl kien Nhat md mgt ntfdc hi de dga thanh mgt mdi deci(a dfldc Triiu Tien va huge ntfdc nay ky dga ddi vdi ntfdc khae ma trtfdc het la mgtHiep fldc Giang Hoa ndm 1875, My huge so ntfdc chau A, trong do cd thi trUdng rgng Idn Trung Qudc va Trieu Tien. Nam 1874,Trieu Tien ky Hiep fldc Trieu - My nam Nhat Ban xam chiem Dai Loan nhtfng t h i t 1882, thang 6-1882, Anh huge Tridu Tien bgi. Trong khoang nhflng nam 1872-1879,k^ hiep tfdc Anh-Trieu danh cho Anh quyen Nhat Ban sap nhap quan dao Ryukyu battdi hue qudc ttfdng ttf nhtf My va cac dilu chap stf phan doi cila nha Thanh. Namkhoan bd sung, theo dd Anh dtfdc vao cac 1894-1895. Nhat tidn hanh cugc chiencang khau ma Trieu Tien da gianh quyen tranh vdi Trung Quoc. Ket qua, nam 1895, cho Nhat Ban gdm Pusan, Wonsan va Nhat huge trieu dinh Man Thanh ky Hidp Inchon, tau chiin Anh dfldc cap cang Trieu Udc Shimonoseki (Hiep Udc Ma Quan), theo Tien dd mua dd dfl phdng, lay ntfdc nggt va do Nhat chiem Dai Loan, Banh Hd, Lieu bao dtfdng tau, hai quan Anh dtfdc tien Dong ciia Trung Qudc, dat Trieu Tien (von hanh cac chuyen khao sat hang hai dgc bd trtfdc dd nim dtfdi stf bao hg ciia trieu bien Triiu Tien. Khdng dtfng tai dd, thang Thanh) dudi vong kiem soat ciia Nhat Ban. 4-1885, hai qudn hoang gia Anh chiem cang Vdi Trieu Tien, ngoai ly do vl vj tri chien Hamilton, cang dUdc tao bdi cac hdn da ...