Loãng xương do corticoid

Corticoid có tác dụng tốt trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, được sử dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý về khớp. Tuy nhiên corticoicd là “con dao hai lưỡi” cùng sắc có thể gây nhiều biến chứng nặng nề trong đó có loãng xương. Ngay từ khi phát minh ra cortison vào giữa thế kỷ trước, thuốc đã có tác dụng "kỳ diệu" trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp. Từ đó, thuốc đã được sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh khớp khác như Luput ban đỏ hệ thống, thấp...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Loãng xương do corticoid Loãng xương do corticoid Corticoid có tác dụng tốt trong điều trị bệnh viêm khớp dạngthấp, được sử dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý về khớp. Tuynhiên corticoicd là “con dao hai lưỡi” cùng sắc có thể gây nhiều biếnchứng nặng nề trong đó có loãng xương. Ngay từ khi phát minh ra cortison vào giữa thế kỷ trước, thuốc đã cótác dụng kỳ diệu trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp. Từ đó, thuốc đãđược sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh khớp khác như Luput ban đỏhệ thống, thấp khớp cấp có tổn thương tim, viêm mạch. Tuy nhiên, người ta cũng nhanh chóng nhận ra đây là con dao hailưỡi có thể gây những biến chứng nặng nề như loãng xương, gãy xương,xuất huyết tiêu hóa, đái tháo đường, tai biến mạch máu não, khiến bệnh càngtrở nên khó chữa. Loãng xương (LX) là một trong những biến chứngnghiêm trọng nhất của điều trị bằng corticoid. Giảm mật độ xương và gãyxương xuất hiện sớm trong quá trình điều trị bằng corticoid, do vậy pháthiện sớm yếu tố nguy cơ và can thiệp sớm là rất cần thiết. Đặc điểm của loãng xương do dùng corticoid Uống hằng ngày hơn 5mg prednisolon hay liều corticoid tương đươngcó thể dẫn tới giảm mật độ xương và tăng nhanh nguy cơ gãy xương trongquá trình điều trị. Mật độ xương (MĐX) có thể giảm tới 10-15% sau 1 nămđiều trị corticoid. Ở bệnh nhân dùng corticoid thường hay giảm sớm MĐX,chủ yếu ở các vùng xương xốp như xương cột sống và xương sườn, nhưngcũng cả ở các vùng xương khác c ủa cơ thể. Mới đây, các nghiên cứu chứngtỏ rằng nguy cơ gãy xương tăng lên nhanh chóng, trong vòng 3 tháng đầudùng thuốc và nguy cơ này trở về bình thường sau khi ngừng dùng thuốc.Cần đo MĐX bằng phương pháp DEXA ngay từ khi bắt đầu điều trịcorticoid. Người ta thấy rằng, nguy cơ gãy xương ở bệnh nhân dùngcorticoid đã tăng cao ngay khi chỉ số T-score thấp hơn -1,5. Đặc điểm môhọc chủ yếu của LX do dùng corticoid là ức chế quá trình tạo xương, thểhiện bởi giảm độ dày của các bè xương. Điều này khác với LX sau mãnkinh, trong đó cả quá trình tạo xương và hủy xương đều tăng và sự kết nốicủa các bè xương bị suy giảm. Dự phòng và điều trị loãng xương do dùng corticoid Cần sử dùng liều corticoid thấp nhất có thể vì nguy cơ gãy xương tăngtheo lượng cortiocid. Nói chung với đa số bệnh nhân, liều 5mg/ngày có vẻan toàn nhưng liều 10mg/ngày sẽ gây mất xương nhiều. Vì MĐX giảmnhanh trong năm đầu dùng corticoid nên phải ngăn ngừa ngay tình trạng mấtxương và phòng chống gãy xương. Cần phải điều trị bệnh nhân dùngcorticoid có T-score khoảng -2, chứ không nên đợi đến khi T-score thấp hơn-2,5 như ở phụ nữ sau mãn kinh. Với tình trạng mất xương ở bệnh nhândùng corticoid kéo dài thì việc tiếp tục điều trị sau 3 năm vẫn cần thiết đểngăn chặn mất xương tiếp theo. Các thuốc đã được nghiên cứu để điều trịLX do corticoid là calci, vitamin D, calcitonin, estrogen, biphosphonat vàhormon tuyến cận giáp PTH, vitamin K. Calci và vitamin D có thể là giảipháp bổ sung. Các nghiên cứu trong hơn 20 năm qua cho thấy chỉ dùngcanxi không giảm tỷ lệ mất xương khi điều trị bệnh nhân LX do corticoid.Tuy nhiên, nếu bệnh nhân dùng corticoid liều thấp thì canxi có thể có mộtchút hiệu quả. Nói chung trong điều trị LX do corticoid thì canxi chỉ có vaitrò bổ sung, chứ không thể là liệu pháp điều trị chính. Nếu sử dụng vitaminD chuyển hoá thì không nên bổ sung canxi, ngoài trừ trường hợp bệnh nhânthiếu canxi. Ở bệnh nhân dùng corticoid lâu năm thì canxi và vitamin D cóthể ngăn ngừa mất xương. Hiện nay, biphosphonat là liệu pháp điều trị hàngđầu cho bệnh nhân sử dụng corticoid. Liều alendronat tối ưu cho điều trị LXở bệnh nhân dùng corticoid là 10mg/ngày hay 70mg/tuần. Ở bệnh nhân sửdụng corticoid trên 12 tháng, MĐX cột sống tăng 2,8% trong nhóm đượcđiều trị bằng alendronat. Đối với bệnh nhân không thể uống biphosphonatthì tiêm biphosphonat hay vitamin D chuyển hoá có thể là các giải pháp. Dođiều trị bằng corticosteroid làm giảm nồng độ osteocalcin huyết thanh, nênvitamin K2 có hiệu quả để điều trị LX do dùng corticosteroid. Thêm nữa cóthể kết hợp vitamin K2 và biphosphonate để tăng tác dụng điều trị. Điều trịbằng estrogen có mục tiêu giữ gìn mật độ xương của cột sống thắt lưng vàháng ở trên phụ nữ mãn kinh mắc bệnh viêm khớp dạng thấp dùng liều thấpcorticosteroid. Nếu điều trị bằng biphosphonat mà MĐX vẫn giảm thì có thểcần dùng PTH. PTH hormon của tuyến cận giáp làm tăng đáng kể mật độxương thắt lưng và duy trì mật độ xương háng ở phụ nữ mãn kinh bị LX dodùng corticoid. Testosteron có thể là một biện pháp điều trị ở nam giới nếubệnh nhân bị suy giảm chức năng tuyến sinh dục. ...