Luận án Tiến sĩ Y học: Một số đặc điểm dịch tễ học của nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 tại bệnh viện Việt Đức-Hà Nội, 2010-2011

Luận án Tiến sĩ Y học: Một số đặc điểm dịch tễ học của nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 tại bệnh viện Việt Đức - Hà Nội, 2010-2011 nhằm mục tiêu cụ thể sau mô tả một số đặc điểm dịch tễ học của bệnh nhân nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 phân lập tại bệnh viện Việt Đức-Hà Nội; mô tả tình trạng ô nhiễm vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 trong một số mẫu môi trường bệnh viện Việt Đức; xác định một số đặc điểm sinh học phân tử của một số chủng vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Y học: Một số đặc điểm dịch tễ học của nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 tại bệnh viện Việt Đức-Hà Nội, 2010-2011 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Nhiễm khuẩn bệnh viện (Hospital-Acquired Infections - HAI) (NKBV) lànhiễm khuẩn mà bệnh nhân mắc phải trong thời gian nằm viện là một trongnhững nguyên nhân chính gây ra tỷ lệ mắc, tử vong cao cho các bệnh nhân tạicác bệnh viện trên thế giới [137]. NKBV thường gây nên do các vi khuẩn khángđa kháng sinh, gây rất nhiều khó khăn cho công tác điều trị, kéo dài thời gianmắc bệnh, nguy cơ tử vong cao [112]. Khi vi khuẩn kháng lại 1 kháng sinh phảithay thế bằng những kháng sinh thế hệ mới có giá thành cao hơn gây nên nhữngthiệt hại lớn về kinh tế. Tại liên minh châu Âu, tỷ lệ tử vong hàng năm do bịnhiễm các chủng vi khuẩn kháng thuốc là 25.000 ca và tại Mỹ là hơn 63.000 ca,và gây thiệt hại cho nền kinh tế bao gồm chi phí điều trị và tạo ra ít sản phẩm laođộng. Mỗi năm tại châu Âu là 1,5 tỉ Euro và Mỹ là 1,87 tỉ đô la, cao hơn rấtnhiều chi phí cho công tác phòng chống bệnh cúm [43]. Từ năm 2000, sự lây lan nhanh chóng của các chủng vi khuẩn Gram âm làcăn nguyên quan trọng gây nhiễm khuẩn bệnh viện có khả năng sinh ra cácenzyme (extended-spectrum beta-lactamases; ESBLs) ly giải hầu hết các khángsinh phổ rộng thuộc nhóm cephalosporin đã được ghi nhận trên toàn thế giới[103]. Carbapenem là nhóm kháng sinh mạnh nhất “thuộc nhóm lựa chọn cuốicùng” được sử dụng để điều trị cho các trường hợp bị nhiễm khuẩn bệnh việnnặng do các chủng vi khuẩn Gram âm sinh enzym ESBLs. Tuy nhiên do sử dụngrộng rãi loại kháng sinh này đã tạo áp lực cho vi khuẩn kháng lại carbapenem[89]. Enzym ly giải carbapenem mã hóa bởi gen KPC, IMP và VIM được pháthiện ở khắp nơi trên thế giới [89;108]. Enzym OXA-48 ly giải carbapenem tậptrung chủ yếu ở các quốc gia vùng Địa Trung Hải, châu Âu và Ấn Độ[82;101;102]. Đặc biệt gần đây nhất vào năm 2008, giới khoa học đã công bốthông tin chấn động, gây quan ngại lớn cho toàn thế giới về việc phát hiện ra cácchủng vi khuẩn kháng carbapenem mang gen New Delhi metallo-beta-lactamase-1 (NDM-1) ở bệnh nhân người Thụy Điển có tiền sử chữa bệnh tại Ấn 2Độ. Các vi khuẩn mang gen NDM-1 có tính kháng kháng sinh rất mạnh, khảnăng lây lan nhanh, dẫn đến nguy cơ làm giảm hiệu quả và vô hiệu hóa nhómkháng sinh hết sức quan trọng này trong thực hành lâm sàng. Hiện tại các chủngvi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 đã được báo cáo lây lan ra nhiềuquốc gia trên thế giới [70;89;140]. Điều này cho thấy tính kháng kháng sinh củavi khuẩn diễn ra đa dạng, phức tạp, xu hướng kháng kháng sinh ngày càng giatăng và nguy hiểm hơn. Đây là vấn đề y tế nghiêm trọng mang tính toàn cầuđược tổ chức Y tế Thế giới cảnh báo, nếu không có các nghiên cứu kịp thời vàđưa ra giải pháp nhanh chóng và hiệu quả thì sẽ không có kháng sinh để điều trịhiệu quả cho các vi khuẩn này trong 5 – 10 năm tới. Ở Việt Nam, nhiều báo cáo cho thấy tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh tạicác bệnh viện đã ở mức độ cao. Trong báo cáo gần đây cho thấy tại một số bệnhviện ở thành phố Hồ Chí Minh, các vi khuẩn gram âm là căn nguyên thường gặpgây nhiễm khuẩn bệnh viện cũng đã kháng lại cephalosporin thế hệ 3 và gia tăngtừ 25% năm 2000-2001 lên đến 42% vào năm 2009 [49]. Kháng sinh nhómcarbapenem được đưa vào thị trường Việt Nam vào đầu những năm 2000 và xuhướng sử dụng nhóm kháng sinh này ngày càng gia tăng và mở rộng đặc biệt tạicác bệnh viện lớn. Hai căn nguyên gây nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp là P.aeruginosa và A. baumannii được đánh giá ở 6 bệnh viện năm 2008 cho thấy:20% các chủng P. aeruginosa và 50% các chủng A. baumannii kháng kháng sinhnhóm carbapenem [49]. Bệnh viện Việt Đức là bệnh viện ngoại khoa đầu ngànhvới qui mô 500 giường bệnh, mỗi năm bệnh viện thực hiện khoảng 28.000 caphẫu thuật thuộc nhiều chuyên khoa sâu, luôn trong tình trạng quá tải, gây nhiềukhó khăn cho công tác phòng chống nhiễm khuẩn. Kháng sinh chiếm một tỷ lệlớn trong cơ cấu thuốc sử dụng, trong đó các kháng sinh thế hệ mới nhưcephalosporin và đặc biệt là kháng sinh nhóm carbapenem được sử dụng thườngxuyên tại bệnh viện, chính điều này dẫn đến nguy cơ cao cho các vi khuẩn khángkháng sinh nói chung trong đó có carbapenem. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có 3nghiên cứu đầy đủ, toàn diện về tình trạng kháng kháng sinh nói chung và đặcbiệt là các nghiên cứu về vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1. Vấn đềvi khuẩn kháng carbapenem là vấn đề rất mới nên hầu như chưa có nhữngnghiên cứu về vấn đề này tại Việt Nam. Việc có những hiểu biết cơ bản vàchuyên sâu về vấn đề này bao gồm : dịch tễ học, lâm sàng, các yếu tố nguy cơ,đặc điểm về vi sinh và sinh học phân tử của vi khuẩn kháng carbapenem manggen NDM-1 là hết sức cấp thiết và vô cùng quan trọng trong giai đoạn hiện nay.Những số liệu khoa học này sẽ giúp cho các nhà chuyên môn, các nhà quản lýcũng như các nhà hoạch định chính sách y tế trong việc định hướng sử dụngthuốc, phối hợp thuốc và nhất là đưa ra các giải pháp khống chế sự lây lan của vikhuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 trong bệnh viện và cộng đồng tạiViệt Nam. Chính vì sự cần thiết và ý nghĩa thực tiễn đã nêu ở trên chúng tôi tiếnhành đề tài nghiên cứu: “Một số đặc điểm dịch tễ học của nhiễm khuẩn bệnhviện do vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 tại bệnh viện ViệtĐức-Hà Nội, 2010-2011” với 3 mục tiêu cụ thể sau.1. Mô tả một số đặc điểm dịch tễ học của bệnh nhân nhiễm khuẩn bệnh viện dovi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 phân lập tại bệnh viện Việt Đức-Hà Nội.2. Mô tả tình trạng ô nhiễm vi khuẩn kháng carbapenem mang gen NDM-1 trongmột số mẫu môi trường bệnh viện Việt Đức.3. Xác định một số đặc điểm sinh học phân tử của một số chủng vi khuẩn khángcarbapenem mang gen NDM-1. ...