Luận án tiến sĩ Y học: Thực trạng và hiệu quả can thiệp nâng cao chất lượng hoạt động của trạm y tế xã tại tỉnh Hòa Bình

Luận án được nghiên cứu với mục tiêu nhằm Mô tả thực trạng tổ chức, hoạt động của trạm y tế xã và một số yếu tố liên quan tại 3 huyện, thành phố thuộc tỉnh Hòa Bình, năm 2015. Đánh giá hiệu quả can thiệp nâng cao chất lượng hoạt động của trạm y tế xã đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân tại địa bàn nghiên cứu, 2015-2016
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án tiến sĩ Y học: Thực trạng và hiệu quả can thiệp nâng cao chất lượng hoạt động của trạm y tế xã tại tỉnh Hòa Bình 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Y tế tuyến xã, phường là một cấu phần quan trọng của hệ thống y tế cơsở, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong hệ thống Y tế Việt Nam bởiđây là đơn vị kỹ thuật y tế gần dân nhất, phát hiện ra sớm nhất những vấn đềsức khỏe cộng đồng, giải quyết 80% khối lượng dịch vụ y tế, là nơi thể hiệnrõ nhất sự công bằng trong chăm sóc sức khỏe, nơi trực tiếp thể hiện và kiểmchứng các chủ trương của Đảng và Nhà nước về y tế [4], [5], [52]. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đầu tư pháttriển hệ thống y tế cơ sở, đặc biệt là y tế xã, do vậy so với trước đây, mạnglưới y tế xã đã có những cải thiện đáng kể như: Tính đến 31/12/2015, 100%số xã có nhân viên y tế hoạt động, trong đó 98,9% có nhà trạm; 78% TYTXcó bác sỹ làm việc; 98% có nữ hộ sinh hoặc y sỹ sản nhi; 75% thôn, bản, tổdân phố có nhân viên y tế hoạt động, ở khu vực nông thôn, miền núi là 94,6%,khoảng 80% TYTX thực hiện khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế, thí điểm thựchiện quản lý một số bệnh mạn tính như hen, tăng huyết áp, đái tháo đường tạitrạm y tế, góp phần giảm tải cho tuyến trên và giảm chi phí cho người dân…[6], [7], [17], [93]. Tuy nhiên, trong thực tế, do nhiều lý do từ nguồn kinh phíhạn hẹp, chính sách còn bất cập nên việc phát triển và nâng cao chất lượng,hiệu quả của mạng lưới y tế xã đang gặp nhiều khó khăn, thách thức như: Môhình tổ chức y tế xã chưa ổn định và phù hợp; nhân viên y tế thiếu về sốlượng yếu về chất lượng; khả năng đáp ứng về chăm sóc sức khỏe cho nhândân còn nhiều hạn chế; tình trạng thiếu nhân lực, thiếu kinh phí và thiếu chủđộng trong việc phòng chống một số bệnh dịch diễn ra phổ biến ở nhiều địaphương... Bên cạnh đó, kết quả điều tra mức sống và y tế hộ gia đình nhiềunăm qua cho thấy, tỷ lệ khám chữa bệnh nội, ngoại trú tại trạm y tế xã của cảnước chưa cao [24]. 2 Ngoài ra, nhiều văn bản quy định về tổ chức, nhân lực, chức năng,nhiệm vụ và chế độ chính sách cho trạm y tế xã đã được ban hành khá lâu, từnăm 1994 - 1995 [13], [89] và một số nội dung đã không còn phù hợp với tìnhhình hiện nay, song đến ngày 08/12/2014, tức là 20 năm sau mới có Nghị địnhsố 117/2014/NĐ-CP của Chính phủ “quy định về y tế xã, phường, thị trấn” đểthay thế. Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sự thay đổi về điều kiệnkinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ đổi mới; sự chuyển đổi mô hìnhbệnh tật đã đặt ra những yêu cầu lớn trong công tác chăm sóc sức khoẻ nhândân, nhất là đối với y tế cơ sở. Yêu cầu đặt ra là cần phải đầu tư phát triển y tếcơ sở và cần xem xét, đánh giá, đổi mới sắp xếp về tổ chức, cơ cấu nhân lựcvà nhiệm vụ của trạm y tế xã đáp ứng với tình hình hiện nay và phù hợp vớicác vùng, miền. Mặc dù đã có rất nhiều nghiên cứu về trạm y tế xã qua cácgiai đoạn khác nhau với nhiều mô hình trạm y tế xã, tuy nhiên, hiện nay, tronggiai đoạn chuyển đổi mô hình tổ chức, quản lý của trạm y tế xã, từ trực thuộcphòng y tế huyện về trung tâm y tế huyện, trong đó có tỉnh Hòa Bình, vẫn cònít nghiên cứu đánh giá toàn diện và chuyên biệt về trạm y tế xã trong cả nướccũng như xây dựng và thử nghiệm mô hình trạm y tế xã phù hợp với nhiệm vụchăm sóc sức khỏe ban đầu ngày càng cao của nhân dân. Chính vì những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạngvà hiệu quả can thiệp nâng cao chất lượng hoạt động của trạm y tế xã tạitỉnh Hòa Bình” nhằm các mục tiêu sau: 1. Mô tả thực trạng tổ chức, hoạt động của trạm y tế xã và một số yếutố liên quan tại 3 huyện, thành phố thuộc tỉnh Hòa Bình, năm 2015. 2. Đánh giá hiệu quả can thiệp nâng cao chất lượng hoạt động củatrạm y tế xã đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân tại địa bànnghiên cứu, 2015-2016. 3 Chương 1 TỔNG QUAN1.1. TRẠM Y TẾ XÃ VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN1.1.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ của trạm y tế xã1.1.1.1. Khái niệm trạm y tế xã Trạm y tế xã là cấu phần quan trọng của hệ thống YTCS. Hệ thốngYTCS là hệ thống bao gồm một tập hợp các hoạt động có mối liên quan vớinhau, góp phần vào việc CSSK tại gia đình, trường học, nơi làm việc, cộngđồng, ngành y tế và các ban ngành kinh tế, xã hội liên quan. Tuyến YTCS cócác cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực y tế, có thể thuộc chính phủ hay phichính phủ, cùng với các bệnh viện tuyến quận, huyện và những dịch vụ hỗ trợthích hợp như chẩn đoán và hậu cần, xét nghiệm. Hệ thống này có thể phát huyhiệu quả cao nhất nếu nó gắn với việc đào tạo một cách thích đáng đội ngũ nhânviên y tế nhằm hướng tới một phạm vi toàn diện nhất có thể ở nhiều lĩnh vựchoạt động CSSK như nâng cao sức khỏe, phòng ngừa, điều trị và phục hồi chứcnăng [76], [109], [114], [117]. Khái niệm và vai trò quan trọng của mạng lưới này cũng đã được nêu rõtrong Chỉ thị 06 - CT/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản ViệtNam ngày 22/01/2002: “Mạng lưới YTCS (bao gồm y tế thôn, bản, xã, phường,quận, huyện, thị xã) là tuyến y tế trực tiếp gần dân nhất, bảo đảm cho mọi ngườidân được CSSK cơ bản với chi phí thấp nhất, góp phần thực hiện công bằng xãhội, xoá đói giảm nghèo, xây dựng nếp sống văn hoá, trật tự, an toàn xã hội, tạoniềm tin cho nhân dân với chế độ XHCN” [4], [5]. Theo Quyết định số 58/TTg, ngày 03/02/1994 của Thủ tướng Chínhphủ quy định một số vấn đề về tổ chức và chế độ chính sách đối với y tế cơ sởthì tổ chức y tế cơ sở trên địa bàn xã, phường, thị trấn được gọi là trạm y tế xã[89]. 4 Theo Nghị định số 117/2014/NĐ-CP ngày 08/12/2014 của Chính phủ“quy định về y tế xã, phường, thị trấn” và Hướng dẫn của BYT thực hiệnNghị định này, TYTX, phường, thị trấn (gọi ...