Lý Thuyết Dược Học: BA KÍCH THIÊN

Tham khảo tài liệu lý thuyết dược học: ba kích thiên, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý Thuyết Dược Học: BA KÍCH THIÊN BA KÍCH THIÊN-Xuất xứ:Bản Kinh.-Tên khác:Ba kích (Bản Thảo Đồ Kinh), Bất điêu thảo (Nhật Hoa Tử Bản Thảo), Ba cức,Diệp liễu thảo, Đan điền lâm vũ, Lão thử thích căn, Nữ bản (Hòa Hán DượcKhảo), Kê nhãn đằng, Đường đằng, Tam giác đằng, Hắc đằng cổ (Trung Dược ĐạiTừ Điển), Kê trường phong (Trung Dược Chí), Tam mạn thảo (Đường Bản Thảo),Thỏ tử trường (Trung Dược Tài Thủ Sách), Dây ruột gà (Việt Nam).-Tên khoa học:Morinda officinalis How.-Họ khoa học:Họ Cà Phê (Rubiaceae).-Mô tả:Cây thảo, sống lâu năm, leo bằng thân quấn. Thân non mầu tím, có lông, phía saunhẵn. Cành non, có cạnh. Lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn, cứng,dài 6-14cm, rộng 2,5-6cm, lúc non mầu xanh lục, khi già mầu trắng mốc. Lá kèmmỏng ôm sát thân. Hoa nhỏ, lúc non mầu trắng, sau hơi vàng, tập trung thành tán ởđầu cành, dài 0,3-1,5cm, đài hoa hình chén hoặc hình ống gồm những lá đài nhỏphát triển không đều. Tràng hoa dính liền ở phia dưới thành ống ngắn. Quả hìnhcầu, khi chín mầu đỏ, mang đài còn lại ở đỉnh. Mùa hoa: tháng 5-6, mùa quả: tháng7-10.Rễ dùng làm thuốc thường khô, thường được cắt thành từng đoạn ngắn, dài trên5cm, đường kính khỏang 5mm, có nhiều chỗ đứt để lộ ra lõi nhỏ bên trong.Vỏngoài mầu nâu nhạt hoặc hồng nhạt, có vân dọc. Bên trong là thịt mầu hồng hoặctím, vị hơi ngọt.-Địa lý:Ba Kích mọc hoang, phân bố nhiều ở vùng đồi núi thấp của miền núi và trung du ởcác tỉnh phía Bắc. Ba Kích có nhiều ở Quảng Ninh, Vĩnh Phú, Hà Bắc, Lạng Sơn,Hà Giang, Hà Tây.-Thu Hoạch:Ba Kích trồng được 3 năm có thể thu hoạch. Thời gian thu hoạch thường vào tháng10-11. Dùng cuốc đào rộng chung quanh gốc, lấy toàn bộ rễ rửa sạch. Loại rễ to,mập, cùi dầy, mầu tía là loại tốt. Rễ nhỏ, gầy, cùi mỏng, mầu trong là loại vừa.Mô Tả Dược Liệu:Ba kích thiên hình trụ tròn, hơi cong, dài không nhất định, đường kinh 0,7-1,3cm.Mặt ngoài mầu vàng tro, nhám, có vân dọc. Vỏ ngoài và trong gẫy lộ ra phần lõi gỗvà vân nứt ngang, giống như chuỗi hạt trai. Chất cứng, cùi dầy, dễ bóc. Mặt gẫymầu tím nhạt, ở giữa mầu nâu vàng. Không mùi, vị ngọt nhưng hơi chát.-Bào chế:1. Dùng nước Câu Kỷ Tử ngâm Ba Kích 1 đêm cho mềm, lấy ra ngâm rượu 1 đêm,vớt ra, sao với Cúc Hoa cho vàng thuốc, dùng vải lau sạch, để dành dùng (LôiCông Bào Chích Luận).2. Ngâm với rượu 1 đêm cho mềm, xắt nhỏ, sấy khô, để dành dùng (Bản ThảoCương Mục).3. Dùng Cam Thảo, giã dập, sắc, bỏ bã. Cho Ba Kích vào nấu cho đến khi xốpmềm, rút lõi, phơi khô. Liều lượng: 6kg Cam Thảo cho 100kg Ba Kích (Trung HoaNhân Dân Cộng Hòa Quốc Dược Điển)4. Diêm Ba Kích: Trộn Ba Kích với nước Muối (20g Muối cho 1kg Ba Kích), chovào chõ, đồ, rút lõi, phơi khô (Trung Dược Đại Từ Điển).5. Rửa sạch, ủ mềm, bỏ lõi, thái nhỏ rồi tẩm rượu 2 giờ, sao qua hoặc nấu thànhcao lỏng [1ml = 5g] (Phương Pháp Bào chế Đông Dược Việt Nam).-Thành phần hóa học:· Trong Ba Kích có Gentianine, Carpaine, Choline, Trigonelline, Díogenin,Yamogenin, Gitogenin, Tigogenin, Vitexin, Orientin, Quercetin, Luteolin, VitaminB1 (Chinese Hebral Medicine).· Morindin, Vitamin C (Trung Dược Học).· Rễ chứa Antraglycozid, đường, nhựa, Acid hữu cơ, Phytosterol và ít tinh dầu,Morindin. Rễ tươi có sinh tố C (Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam).· Trong Ba kích có Rubiadin, Rubiadin-1-Methylether (Vương Yến Phương –Thực Vật Học Báo 1986, 28 (5): 566).· Palmitic acid, Vitamin C, Nonadecane (Chu Pháp Dữ - Trung Dược Thông Báoq986, 11 (9): 554).· 24-Ethylcholesterol (lý Quán – Trung Quốc Trung Dược Tạp Chí 1991, 16 (11):675).-Tác dụng dược lý:1. Tăng sức dẻo dai: Với phương pháp chuột bơi, Ba Kích với liều 5-10g/kg dùngliên tiếp 7 ngày thấy có tác dụng tăng sức dẻo dai cho súc vật thí nghiệm (TrungDược Học).2. Tăng sức đề kháng: dùng phương pháp gây nhiễm độc cấp bằng AmmoniClorua trên chuột nhắt trắng, với liều 15g/kg, Ba Kích có tác dụng tăng cường sứcđề kháng chung của cơ thể đối với các yếu tố độc hại (Trung Dược Học).3. Chống viêm: Trên mô hình gây viêm thực nghiệm ở chuột cống trắng bằngKaolin với liều lượng 5-10g/kg, Ba Kích có tác dụng chống viêm rõ rệt (TrungDược Học).4. Đối với hệ thống nội tiết: thí nghiệm trên chuột lớn và chuột nhắt cho thấy BaKích không có tác dụng kiểu Androgen nhưng có thể có khả năng tăng cường hiệulực của Androgen hoặc tăng cường quá trình chế tiết hormon Androgen (TrungDược Học).5. Nước sắc Ba Kích có tác dụng tương tự như ACTH làm cho tuyến ức chuột conbị teo (Trung Dược Học).6. Nước sắc Ba Kích có tác dụng làm tăng co bóp của chuột và hạ huyết áp (TrungDược Học).7. Không có độc. LD50 của Ba Kích được xác định trên chuột nhắt trắng bằngđường uống là 193g/kg (Trung Dược Dược lý, Độc lý Dữ Lâm Sàng).+ Rễ Ba kích chiết xuất bằng rượu có tác dụng giáng áp huyết; có tác dụng nhanhđối với các tuyến cơ năng; tăng cường não; chống ngủ ngon dùng Ba kích nhục(Trung Dược Dược lý, Độc lý Dữ Lâm Sàng).+ Tác dụng đối với hệ n ...