Mạc Kính Điển

Là người xã Cao Đôi, huyện Bình Hà (nay là thôn Long Động, xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương). Ông là con thứ ba của Mạc Đăng Doanh (tức Vua Mạc Thái Tông), là đại công thần có công lớn trong việc gìn giữ cơ nghiệp nhà Mạc, được nhà Mạc phong tước Khiêm vương. Mạc Kính Điển thuở nhỏ ốm yếu, dù vua Mạc cho đổi nhiều nhũ mẫu nhưng không kết quả. Gặp lúc vợ đại thần Phạm Quỳnh mới sinh, bèn gọi đến làm nhũ mẫu cho Kính Điển. Từ lúc có nhũ mẫu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mạc Kính Điển Mạc Kính Điển (? - 1580)Là người xã Cao Đôi, huyện Bình Hà (nay là thôn Long Động, xã Nam Tân, huyệnNam Sách, tỉnh Hải Dương). Ông là con thứ ba của Mạc Đăng Doanh (tức VuaMạc Thái Tông), là đại công thần có công lớn trong việc gìn giữ cơ nghiệp nhàMạc, được nhà Mạc phong tước Khiêm vương.Mạc Kính Điển thuở nhỏ ốm yếu, dù vua Mạc cho đổi nhiều nhũ mẫu nhưng khôngkết quả. Gặp lúc vợ đại thần Phạm Quỳnh mới sinh, bèn gọi đến làm nhũ mẫu choKính Điển. Từ lúc có nhũ mẫu mới, Kính Điển mạnh khỏe khác hẳn trước. Bởi thếsau này Kính Điển rất sủng ái cha con Phạm Quỳnh và Phạm Dao.Là người xã Cao Đôi, huyện Bình Hà (nay là thôn Long Động, xã Nam Tân, huyệnNam Sách, tỉnh Hải Dương). Ông là con thứ ba của Mạc Đăng Doanh (tức VuaMạc Thái Tông), là đại công thần có công lớn trong việc gìn giữ cơ nghiệp nhàMạc, được nhà Mạc phong tước Khiêm vương.Mạc Kính Điển thuở nhỏ ốm yếu, dù vua Mạc cho đổi nhiều nhũ mẫu nhưng khôngkết quả. Gặp lúc vợ đại thần Phạm Quỳnh mới sinh, bèn gọi đến làm nhũ mẫu choKính Điển. Từ lúc có nhũ mẫu mới, Kính Điển mạnh khỏe khác hẳn trước. Bởi thếsau này Kính Điển rất sủng ái cha con Phạm Quỳnh và Phạm Dao.Phụ chính lần thứ nhấtDẹp loạn Phạm Tử NghiNăm 1546, Mạc Hiến Tông mất, con là Mạc Phúc Nguyên còn nhỏ lên thay, tức làMạc Tuyên Tông. Khiêm vương Mạc Kính Điển là người được Hiến Tông chọnlàm phụ chính. Trong triều xảy ra biến loạn: Tứ Dương hầu Phạm Tử Nghi muốnlập người em của Mạc Thái Tông là Hoằng vương Mạc Chính Trung (con thứ 2của Mạc Thái Tổ) đã trưởng thành nhưng Mạc Kính Điển không thuận, quyết phòPhúc Nguyên lên ngôi. Tử Nghi bèn cùng Chính Trung khởi binh nổi loạn.Ban đầu Phạm Tử Nghi thắng thế, Mạc Kính Điển cùng Tây quận công NguyễnKính đi đánh Tử Nghi bị bại trận. Tuy nhiên sau đó Tử Nghi nhiều lần tiến đánhĐông Kinh nhưng đều bị Kính Điển kiên cường chống trả nên Tử Nghi không thểchiếm được thành, hao binh tổn tướng, phải đem Mạc Chính Trung chạy ra chiếmcứ Yên Quảng (Quảng Ninh) và thường kéo về cướp phá Hải Dương. Sau Tử Nghiquay sang đánh phá sang Quảng Đông, Quảng Tây, nhà Minh không kiềm chế nổi,sai người sang trách nhà Mạc.Sau Tử Nghi lại đem Chính Trung quay về Yên Quảng định đánh Đông Kinh. Năm1551, Mạc Kính Điển mang quân đi dẹp Phạm Tử Nghi, sai kẻ dưới quyền lừa bắtđược Tử Nghi đem chém. Mạc Chính Trung bỏ chạy sang Trung Quốc và bị giết.Có thuyết nói Tử Nghi chết về tay người Minh.Chuyển nguy thành anNăm 1550, trong khi chưa dẹp xong Mạc Chính Trung thì trong triều lại xảy rabiến loạn khác. Thái tể Lê Bá Ly quyền thế quá lớn, có phần hống hách. PhạmQuỳnh, Phạm Dao xin Mạc Tuyên Tông vây bắt. Vua Mạc nghe theo. Bá Ly cùngthông gia là Nguyễn Thiến mang gia quyến gồm các tướng Nguyễn Quyện,Nguyễn Khải Khang, Lê Khắc Thận chạy vào Thanh Hóa hàng theo nhà Lê.Nhà Mạc bị tổn thất nặng về nhân sự, nhân tâm dao động, quân Lê - Trịnh thừa cơhợp binh với tướng cát cứ ở Tuyên Quang là Vũ Văn Mật tiến đánh. Theo Đại Việtthông sử, lúc đó độc có Mạc Kính Điển tận tụy trung thành phò tá vua Mạc, mangxa giá rời kinh thành sang sông, chạy đến Kim Thành (Hải Dương). Mạc KínhĐiển ở lại đốc suất quân sĩ chống cự. Quân Lê Trịnh không đánh nổi phải rút lui.Tình thế yên ổn trở lại, Kính Điển chủ động mang quân đánh địch trước. Liên tiếpmấy năm mang quân vào Thanh Hóa, dù không thắng lợi nhưng đẩy quân Lê vàothế bị động, kiềm chế sức tấn công của địch. Có lần bị thua nặng phải nhảy xuốngsông trốn thoát một mình, ẩn náu trong hang núi 3 ngày, ôm được cây chuối theodòng nước sông mà thoát về.Sau khi được con Nguyễn Thiến là Nguyễn Quyện quay về theo nhà Mạc, tình thếquân Mạc phấn chấn hơn, đánh lui được các đợt tấn công của quân Trịnh.Phụ chính lần thứ haiNăm 1562, Mạc Tuyên tông mất, con là Mạc Mậu Hợp mới 2 tuổi lên nối ngôi.Mạc Kính Điển cử người em út là Mạc Đôn Nhượng làm nội phụ chính để lo đỡviệc bên trong để ông tập trung lo việc quân cơ bên ngoài. Quyền quyết định chínhsự thực chất đều do Khiêm vương Kính Điển điều hành.Năm 1570, tổng chỉ huy bên Lê là Trịnh Kiểm chết, hai con là Trịnh Cối và TrịnhTùng tranh ngôi. Mạc Kính Điển thừa cơ mang đại quân vào đánh Thanh Hoá.Trịnh Cối bị kẹp giữa hai bên địch quân phải hàng Mạc. Kính Điển thúc quân đánhnhiều tháng nhưng cuối cùng không thắng được quân Trịnh Tùng. Nhờ Trịnh Tùnglà người thay thế xứng đáng của Trịnh Kiểm nên nhà Lê vẫn duy trì được thế cânbằng với nhà Mạc.Nhà Lê tuy đứng vững nhưng chỉ chủ yếu trên địa bàn Thanh Hóa. Mạc Kính Điểnnhiều lần đánh Thanh Hóa không thắng nhưng khi đốc suất thủy quân vào đánhNghệ An, nhờ sức tướng Nguyễn Quyện, lần nào cũng thắng. Đại Việt sử ký toànthư ghi nhận: Dân Nghệ An sợ thế giặc (Mạc) đã lâu, quan quân (nhà Lê) xa cáchkhông thể cứu ứng được, phần nhiều hàng họ Mạc. Từ sông Lam vào Nam lạitheo nhà Mạc. Sau đó phía nam nhà Mạc bị mất nốt Thuận Hoá, Quảng Nam vì xacách nên khôn ...