Mạnh yếu của các đại công ty Trung Quốc

Cách đây hai năm, không mấy ai biết đến những cái tên như Haier, Lenovo, TCL. Nhưng nay các thương hiệu Trung Quốc này đã trở thành đề tài trong các cuộc bàn luận hàng ngày của giới kinh doanh quốc tế. Tại sao? Nhà sản xuất hàng điện tử tiêu dùng Trung Quốc TCL đã sở hữu thương hiệu nổi tiếng RCA. Công ty Sản xuất máy tính Lenovo thì đã mua lại bộ phận sản xuất máy tính cá nhân của IBM. Còn hãng sản xuất thiết bị điện lạnh Haier tuy không mua được Maytag Corp của......
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mạnh yếu của các đại công ty Trung Quốc Mạnh yếu của các đại công ty Trung Quốc Cách đây hai năm, không mấy ai biết đến những cái tên như Haier, Lenovo, TCL. Nhưng nay các thương hiệu Trung Quốc này đã trở thành đề tài trong các cuộc bàn luận hàng ngày của giới kinh doanh quốc tế. Tại sao? Nhà sản xuất hàng điện tử tiêu dùng Trung Quốc TCL đã sở hữu thương hiệu nổi tiếng RCA. Công ty Sản xuất máy tính Lenovo thì đã mua lại bộ phận sản xuất máy tính cá nhân của IBM. Còn hãng sản xuất thiết bị điện lạnh Haier tuy không mua được Maytag Corp của Mỹ nhưng đã gây tiếng vang trên thị trường. CNOOC cũng làm xôn xao thủ đô Washington trước khi rút đề nghị mua lại công ty dầu khí Mỹ Unocal với giá 18,5 tỉ Đôla Mỹ. Thêm vào đó là các kế hoạch mở rộng kinh doanh quốc tế của hai công ty sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu Trung Quốc là Huawei và ZTE, Công ty Sản xuất thép Shanghai Baosteel và nhà khai thác viễn thông China Netcom. Nhà nước hỗ trợ Nhờ đâu các doanh nghiệp trên có thể gia nhập vào hàng ngũ những công ty quốc tế? Đó là nhờ sự hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp từ chính phủ. Bên cạnh đó là các thế mạnh khác như chi phí tiền lương thấp, thị trường nội địa rộng lớn, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Tuy vậy, việc được chính phủ hỗ trợ cũng có thể là một gánh nặng đối với các doanh nghiệp Trung Quốc nói chung. Các đối thủ cạnh tranh thường than phiền rằng sự hỗ trợ trên là không công bằng. Một số công ty Trung Quốc đã tách một phần của công ty, đặc biệt là các chi nhánh đem lại lợi nhuận nhiều nhất, để niêm yết trên thị trường chứng khoán Hồng Kông hay New York. Nhưng các công ty niêm yết này thường do công ty mẹ (là các doanh nghiệp quốc doanh) nắm giữ cổ phần chi phối. Khi phát hành cổ phiếu lần đầu (IPO) vào năm 2000, Công ty Sản xuất dầu và khí đốt PetroChina đã thu được 3,1 tỉ đô la Mỹ từ các nhà đầu tư, trong đó có cả tỉ phú Mỹ Waren E.Buffett. Tuy nhiên, PetroChina lại do China National Petroleum Corp (100% vốn nhà nước) nắm giữ đến 90% cổ phần. Tình hình cũng diễn ra tương tự đối với CNOOC vì công ty mẹ là China National Offshore Oil Corp nắm giữ đến 70% cổ phần. Tập đoàn quốc doanh China Mobile Communication Corp cũng sở hữu 75% cổ phần trong công ty khai thác viễn thông China Mobile (Hồng Kông) Ltd. Tuy nhiên, sở hữu nhà nước không nhất thiết đồng nghĩa với việc các công ty nói trên thường xuyên được Chính phủ Trung Quốc hỗ trợ hay kiểm soát. Các nhà quản lý thường có quyền tự chủ trong việc điều hành doanh nghiệp. Nhiều ảnh hưởng Các nhà lãnh đạo Trung Quốc rất mong muốn tạo dựng được những công ty Trung Quốc có tầm cỡ toàn cầu. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy các tiến bộ gần đây trong kinh doanh quốc tế của một số công ty Trung Quốc là kết quả của một kế hoạch quy mô của chính phủ. Mary Ma, Giám đốc tài chính của Lenovo, cho biết việc mua lại một bộ phận của IBM là một quyết định thuần túy kinh doanh. Bà cũng nhấn mạnh rằng Lenovo không nhận được một sự ủng hộ đặc biệt nào từ phía Chính phủ Trung Quốc. Nhưng dù không can thiệp vào các công việc thường ngày của doanh nghiệp thì Chính phủ Trung Quốc vẫn có nhiều ảnh hưởng. Ủy ban Quản lý và Giám sát tài sản (SASAC) là siêu tổng công ty nhà nước nắm giữ cổ phần trong gần 200 công ty lớn. Ủy ban này theo dõi sát sao kết quả kinh doanh của các đại công ty này thông qua các chỉ số như lợi nhuận trên vốn, lợi nhuận gộp, tăng trưởng doanh thu, với cơ chế chặt chẽ không thua gì ở thị trường chứng khoán Wall Street của Mỹ. Đôi khi SASAC còn tham gia trực tiếp vào vấn đề quản lý của các doanh nghiệp mà họ góp vốn. Vào tháng 11/2004, SASAC đã luân chuyển cán bộ chủ chốt của các công ty viễn thông vốn là đối thủ cạnh tranh của nhau gồm China Telecom, China Unicom, China Mobile mà không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào. Wei Liucheng, nguyên Chủ tịch CNOOC, đã được bổ nhiệm làm Chủ tịch tỉnh Hải Nam vào tháng 10/2004. Rõ ràng sự kiểm soát của nhà nước đã mang lại lợi thế cho các doanh nghiệp nói trên tại thị trường nội địa. Khi Trung Quốc bắt đầu thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường vào đầu thập kỷ 1990, các doanh nghiệp nhà nước trong các lĩnh vực kinh doanh quan trọng đã được lựa chọn làm đầu tàu để phát triển kinh tế quốc dân. Họ nhận được nhiều ưu đãi như được thầu các hợp đồng béo bở, bảo hộ về thuế. Họ còn được thuê đất rẻ và hưởng những điều kiện tín dụng dễ dàng từ các ngân hàng quốc doanh, được ưu đãi khi bán cổ phiếu. Một lợi thế lớn khác là Chính phủ Trung Quốc đã định hướng các đối tác liên doanh nước ngoài trong hợp tác phải đảm bảo rằng các công ty hàng đầu của Trung Quốc tiếp cận được các công nghệ mới và bí quyết quản lý. Khi công ty sản xuất thép hàng đầu châu Âu Arcelor và công ty Nhật Nippon Steel tìm kiếm cơ hội kinh doanh ở thị trường Trung Quốc thì Chính phủ Trung Quốc đã chủ động sắp xếp để họ làm ăn với Shanghai Baosteel Group là công ty đang cần sự hỗ trợ về công nghệ để sản xuất thép chất lượng cao sử dụng trong chế tạo xe hơi. Kết quả là một nhà máy công nghệ cao đã ra đời tại Thượng Hải. Nhà máy trị giá 785 triệu Đôla Mỹ, có sản lượng hàng năm 1,2 triệu tấn thép cuốn dành cho công nghiệp xe hơi. Các bài học Mặc dù vậy, trên trường quốc tế, những mối quan hệ chặt chẽ giữa chính phủ và những công ty xuyên quốc gia Trung Quốc đã bắt đầu bị cho là bất lợi. Mối quan hệ này cùng sự tiếp cận dễ dàng của các công ty Trung Quốc đối với nguồn vốn từ ngân hàng quốc doanh đang gây hại cho những dự án kinh doanh quốc tế của các công ty này. CNOOC chẳng hạn, nhìn chung được đánh giá là một công ty được quản lý tốt và có cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán Hồng Kông từ năm 2001. Tuy nhiên, để ngăn không cho công ty này mua lại Unocal, các nghị sĩ Mỹ đã tập trung soi xét vấn đề sở hữu quốc doanh và việc tiếp cận tín dụng với chi phí thấp của CNOOC. Năm ngoái, số lượng máy thu hình của Công ty Sichuan Changhong Electric (tỉnh Tứ Xuyên) xuất sang Mỹ đã giảm mạnh xuống gần bằng không, sau khi bị áp thuế chống phá giá ở mức 25%. Lý ...