MIỄN DỊCH GHÉP (Kỳ 2)

Phản ứng thải bỏ mô ghép mang thính đặc hiệu và có trí nhớ miễn dịch Trình tự theo thời gian của phản ứng thải bỏ mô ghép khác gene cùng loài thay đổi tùy thuộc vào loại mô ghép. Nhìn chung các mô ghép da bị thải bỏ nhanh hơn các mô ghép thận và tim. Mặc dù thời gian kéo dài khác nhau, nhưng đáp ứng miễn dịch gây ra thải bỏ mô ghép luôn luôn có tính đặc hiệu và có trí nhớ miễn dịch. Nếu chuột nhắt thuộc dòng thuần chủng A được ghép da...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MIỄN DỊCH GHÉP (Kỳ 2) MIỄN DỊCH GHÉP (Kỳ 2) Phản ứng thải bỏ mô ghép mang thính đặc hiệu và có trí nhớ miễn dịch Trình tự theo thời gian của phản ứng thải bỏ mô ghép khác gene cùng loàithay đổi tùy thuộc vào loại mô ghép. Nhìn chung các mô ghép da bị thải bỏ nhanhhơn các mô ghép thận và tim. Mặc dù thời gian kéo dài khác nhau, nhưng đáp ứngmiễn dịch gây ra thải bỏ mô ghép luôn luôn có tính đặc hiệu và có trí nhớ miễndịch. Nếu chuột nhắt thuộc dòng thuần chủng A được ghép da lấy từ dòng thuầnchủng B thì phản ứng thải bỏ mô ghép sẽ xẩy ra sau đó là thải bỏ lần đầu (Hình x-1b). Đầu tiên mảnh ghép được tái tạo mạch máu trong vòng 3-7 ngày, sau đó khiphản ứng phát triển, các tế bào lympho, tế bào mono và các loại bạch cầu khácthâm nhập vào trong mô ghép làm giảm quá trình tân tạo mạch trong mô ghép,trong vòng 7-10 ngày, hoại tử xuất hiện vào khoảng ngày thứ 10, và mảnh ghép bịthải bỏ hoàn toàn sau 12-14 ngày. Nếu lấy da của chuột nhắt dòng B ghép lại cho chuột nhắt dòng A đã cóthải bỏ mô ghép lần đầu thì phản ứng thải bỏ mô ghép xuất hiện nhanh hơn so vớithải ghép lần đầu (thường sau 5-6 ngày). Ðó là phản ứng thải bỏ mô ghép lần hai(Hình x-1c). Ðiều này chứng tỏ thải bỏ mô ghép có trí nhớ miễn dịch. Nếu thaymô ghép da của dòng chuột B bằng mô ghép da của dòng chuột C thì thải bỏ môghép không xẩy ra nhanh như thải bỏ mô ghép lần hai mà lại giống hệt như thải bỏmô ghép lần đầu. Ðiều này chứng tỏ thải bỏ mô ghép mang tính đặc hiệu. Vai trò của đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào Trong những năm đầu của thập kỷ 50, Mitchinson A. đã tiến hành thínghiệm gây miễn dịch vay mượn và chứng minh rằng lympho bào có thể chuyểntrạng thái miễn dịch ghép trong khi đó huyết thanh chứa kháng thể lại không gâyra sự chuyển trạng thái miễn dịch ghép. Những nghiên cứu sau này đã chỉ ra vaitrò của tế bào T trong phản ứng thải bỏ mô ghép. Ví dụ: loài chuột nhắt nudekhông có tuyến ức, do vậy không có tế bào T hoạt động, cũng không có khả nănggây ra phản ứng thải bỏ mô ghép, chúng luôn luôn chấp nhận các mô ghép kể cảmô ghép khác loài. Nếu lấy tế bào T từ chuột nhắt đã có thải bỏ mô ghép lần đầuđể chuyển sang một cơ thể đồng gene, sau đó ghép vào cơ thể này mô ghép da đãsử dụng ban đầu thì thì mô ghép da sẽ bị thải bỏ theo kiểu phản ứng thải bỏ môghép lần hai (Hình x-2). Khi phân tích các tiểu quần thể tế bào T tham gia vào phản ứng thải bỏ môghép người ta thấy có cả các tế bào CD4+ lẫn tế bào CD8+. Người ta đã dùngkháng thể đơn clone để tiêu diệt một loại tiểu quần thể tế bào T (hoặc CD4+ hoặcCD8+) hoặc tiêu diệt cả hai tiểu quần thể sau đó đánh giá tốc độ của phản ứng thảibỏ mô ghép. Kết quả nghiên cứu cho thấy nếu chỉ tiêu diệt một tiểu quần thểTCD8+ thì thời gian sống dư của mô ghép không bị thay đổi và mô ghép cũng bịthải bỏ giống như ở các con chuột ở nhóm chứng (15 ngày). Nếu loại bỏ tiểu quầnthể TCD4+ thì mô ghép da sống kéo dài từ 15 tới 30 ngày. Nếu loại bỏ cả hai tiểuquần thể CD4+ và CD8+ thì mô ghép sống tới 60 ngày. Như vậy cả hai tiểu quầnthể CD4+ và CD8+ đều tham gia vào phản ứng thải bỏ mô ghép. Hình x-2: Thí nghiệm chứng mình rằng các tế bào T có thể chuyển trạngthái thải mô ghép khác gene đồng loài. Nếu lấy các tế bào T từ chuột nhắt đã cóthải bỏ mô ghép lần đầu để chuyển sang một cơ thể đồng gene, sau đó ghép vào cơthể này mô ghép da từ dòng chuột đã sử dụng ban đầu thì thì mô ghép da đó sẽ bịthải bỏ theo kiểu phản ứng thải bỏ mô ghép lần hai. Hình 18-3: Vai trò của các tế bào T CD4+ và CD8+ trong thải bỏ mô ghépkhác gene đồng loài được minh hoạ bằng đường biểu diễn thời gian sống dư củamảnh ghép da giữa các chuột nhắt không hoà hợp mô. 1.3. Các kháng nguyên ghép Những mô ghép có tính chất di truyền giống nhau được gọi là có khả nănghòa hợp mô. Những mô như vậy không gây ra đáp ứng miễn dịch và không dẫnđến phản ứng thải bỏ mô ghép. Những mô ghép thể hiện tính di truyền khác nhauđược gọi là không có khả năng hòa hợp mô. Những mô ghép này sẽ sinh ra đápứng miễn dịch và dẫn đến thải bỏ mô ghép. Các kháng nguyên khác nhau quyếtđịnh tính chất hòa hợp mô được mã hóa bởi trên 40 locus khác nhau, nhưng nhữnglocus chịu trách nhiệm mã hóa các kháng nguyên gây ra phản ứng thải bỏ mô ghépmạnh sẽ được phân bố trong phức hợp hòa hợp mô chủ yếu (MHC) - ở chuột nhắtphức hợp hòa hợp mô chủ yếu được gọi là H-2, còn ở người là phức hợp HLA. Docác locus trong phức hợp hòa hợp mô chủ yếu nằm ở những vị trí gần nhau vàthường liên kết chặt chẽ với nhau trong di truyền để thành một phức hợp hoànchỉnh được gọi là haplotype e. Trong một dòng chuột nhắt thuần chủng thì tất cả các động vật là đồng hợptử tại mỗi locus. Khi chuột nhắt của hai dòng thuần chủng khác nhau giao phối vớinhau thì tất cả các con lai ở thế hệ F1 sẽ thừa hưởng một haplotype từ bố và mộthaplotype từ mẹ. Những con lai ở thế hệ F1 này đều có thể chấp nhận mô ghéphoặc từ bố, hoặc từ mẹ. Tuy nhiên các con vật ở dòng bố lẫn dòng mẹ đều khôngchấp nhận mô ghép từ con lai F1 vì các dòng bố mẹ thiếu 1 haplotype của con laiF1. Sự di truyền của các locus trong phức hợp hòa hợp mô chủ yếu của một quầnthể không thuần chủng xẩy ra phức tạp hơn bởi vì từng locus có kiểu hình đa dạng,điều này tạo ra trạng thái dị hợp tử của hầu hết các locus. Khi các chuột nhắtkhông thuần chủng giao phối với nhau thì xác suất để hai cơ thể lai thế hệ F1 thừahưởng các haplotype giống nhau là 25%, trừ khi hai bố mẹ có cùng chung mộthaplotype. Bởi vậy, để ghép cơ quan hoặc tủy xương giữa các anh em cùng chacùng mẹ thì khả năng giống nhau về phức hợp hòa hợp mô là 25%. Khi ghép môtừ bố mẹ sang con thì giữa hai cơ thể luôn có một haplotype giống nhau và khácnhau về haplotype kia. Sự đồng dạng về mô trong phức hợp hòa hợp mô chủ yếu chưa phải là mộtyếu tố quyết định sự chấp ...