Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Chương 6

Tương tự thuỷ văn và các mô hình mưa dòng Chảy hàm phân bốTrong quan hệ mưa dòng chảy, tương tự thuỷ văn thường được kết hợp với hiểu biết mà chúng ta có về hoạt động của các quá trình vào trong một mô hình quan niệm nào đó của hệ thống. Nói chung một số phần của một mô hình quan niệm phức tạp phải dựa nhiều vào các giả thuyết vật lý hơn các mô hình khác. Nhưng ngay cả mô185hình có cơ sở vật lý vững chắc nhất cũng không thể phản ánh hết...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Chương 6Nhng ë ®©y c = (Ks sin )/ cho trêng hîp hÖ sè dÉn kh«ng ®æi vµ: K 0 sin  . exp f D  h  c fcho trêng hîp hÖ sè dÉn gi¶m theo hµm mò. Víi dßng ch¶y s¸t mÆt b·o hoµ trªn mét sên dèc, Beven (1981) chØ ra r»ng diÔnt¶ sãng ®éng häc lµ mét xÊp xØ tèt cho mét diÔn t¶ ph¬ng tr×nh Dupuit-Forcheimer®Çy ®ñ h¬n, nÕu gi¸ trÞ cña th«ng sè kh«ng thø nguyªn ®îc ®Þnh nghÜa bëi: 4 K s sin   (5.71) itrong ®ã i lµ cêng ®é hiÖu qu¶ cña lîng níc ma n¹p l¹i cho sên dèc, nã lín h¬nkho¶ng 0.75. Khi gÆp ®iÒu kiÖn nµy ®êng h¹ mùc níc ngÇm t¹i ®iÓm cuèi thÊp h¬ncña dèc v× tiÕp cËn mét kªnh s©u, kh«ng cã ¶nh hëng lín ®Õn c¸c lu lîng dù b¸o. Tæng kÕt c¸c gi¶ thiÕt vÒ c¸c m« h×nh sãng ®éng häc. Cã chØ mét gi¶ thiÕt ban ®Çu díi ®¹o hµm ph¬ng tr×nh sãng ®éng häc.  A1, Mét quan hÖ hµm gi÷a lu lîng vµ tr÷ lîng cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh cho c¸cqu¸ tr×nh dßng ch¶y cô thÓ ®îc nghiªn cøu. Mét vµi vÝ dô vÒ c¸c quan hÖ nh vËy cho c¶ dßng ch¶y mÆt vµ dßng ch¶y s¸t mÆt®· ®îc chøng minh bªn trªn. Giíi h¹n cña tiÕp cËn sãng ®éng häc ph¶i ®îc ®¸nh gi¸®óng, nhng u ®iÓm chÝnh kh«ng h¹n chÕ c¸c gi¶ thiÕt cña nã vÒ c¸c qu¸ tr×nh dßngch¶y tù nhiªn, chØ cã lu lîng ®îc xem nh lµ mét hµm cña tr÷ lîng. PhÐp gi¶i gi¶itÝch c¸c ph¬ng tr×nh sãng ®éng häc yªu cÇu r»ng c¸c quan hÖ hµm ®ã lµ ®¬n trÞ (nh×nchung lµ cho d¹ng ®¬n gi¶n). Gi¶i sè trÞ kh«ng cã sù h¹n chÕ nµy vµ nã cã thÓ v¹ch raph¬ng ph¸p gi¶i sãng ®éng häc khi cã mét quan hÖ tr÷ lîng-lu lîng trÔ, cã thÓ b¾tchíc chÆt chÏ h¬n phÐp gi¶i cho c¸c ph¬ng tr×nh dßng ch¶y mÆt vµ s¸t mÆt ®Çy ®ñ(trong cïng mét c¸ch mµ ®Æc trng Èm ®Êt trÔ thØnh tho¶ng ®îc sö dông trong c¸c m«h×nh ®íi cha b·o hoµ, xem Jaynes 1990). Dêng nh lµ kh«ng cã mét sù cè g¾ng nµo ®Óthùc hiÖn mét m« h×nh nh thÕ trong thuû v¨n. ch¬ng 6 T¬ng tù thuû v¨n vµ c¸c m« h×nh ma dßng Ch¶y hµm ph©n bè Trong quan hÖ ma dßng ch¶y, t¬ng tù thuû v¨n thêng ®îc kÕt hîp víi hiÓubiÕt mµ chóng ta cã vÒ ho¹t ®éng cña c¸c qu¸ tr×nh vµo trong mét m« h×nh quan niÖmnµo ®ã cña hÖ thèng. Nãi chung mét sè phÇn cña mét m« h×nh quan niÖm phøc t¹pph¶i dùa nhiÒu vµo c¸c gi¶ thuyÕt vËt lý h¬n c¸c m« h×nh kh¸c. Nhng ngay c¶ m« 185h×nh cã c¬ së vËt lý v÷ng ch¾c nhÊt còng kh«ng thÓ ph¶n ¸nh hÕt tÝnh phøc t¹p vµkh«ng ®ång nhÊt cña c¸c qu¸ tr×nh x¶y ra trªn lu vùc. Thuû v¨n lu vùc vÉn cßn lµmét m«n khoa häc mang nhiÒu tÝnh kinh nghiÖm. George Hornberger vµ nnk 19856.1.T¬ng tù thuû v¨n vµ c¸c ®¬n vÞ ph¶n øng thuû v¨n Trong bÊt kú lu vùc nµo nhµ thuû v¨n häc ph¶i ®èi mÆt víi sù ®a d¹ng vÒ ®Þa lý,c¸c lo¹i ®Êt, thùc vËt vµ sö dông ®Êt, c¸c ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa h×nh, c¸c nh©n tè t¸c ®éngtíi mèi quan hÖ gi÷a ma – dßng ch¶y. Mét c¸ch ®Ó thÓ hiÖn ®Æc ®iÓm nµy cña bÊt kúlu vùc riªng biÖt nµo vµo trong ®¸nh gi¸ lµ d¹ng m« h×nh ph©n bè ®Çy ®ñ ®· ®îc ®ÒcËp ë ch¬ng tríc, nhng nh ®· nãi ë ®©y nh÷ng m« h×nh nh vËy rÊt khã ¸p dôngdo c¶ sè liÖu ®Çu vµo yªu cÇu phÇn nhiÒu kh«ng ®o d¹c trùc tiÕp ®îc vµ c¶ n¨ng lùcm¸y tÝnh cha ®¸p øng kÞp. Tuy nhiªn, trong bÊt kú lu vùc nµo, cã thÓ cã nhiÒu ®iÓmho¹t ®éng trong con ®êng t¬ng tù thuû v¨n, víi sù t¬ng tù vÒ c©n b»ng níc vµ c¸c®Æc ®iÓm s¶n sinh lµ cña dßng mÆt hay s¸t mÆt. NÕu cã thÓ ph©n lo¹i c¸c ®iÓm trªnlu vùc trong sù t¬ng tù nhau vÒ mÆt thuû v¨n, th× d¹ng ®¬n gi¶n h¬n cña m« h×nhcã thÓ ®îc sö dông dùa trªn ph©n bè cña c¸c hµm ph¶n øng thuû v¨n trong lu vùcmµ kh«ng cÇn thiÕt xem xÐt c¸c ®iÓm mét c¸ch riªng rÏ. Cã ba ph¬ng ph¸p chÝnh ®· ®îc nç lùc ®Ó sö dông ph©n bè nh vËy cña c¸cph¶n øng kh¸c nhau trong lu vùc cho c¸c qu¸ tr×nh ma – dßng ch¶y. §Çu tiªn lµtiÕp cËn thèng kª, dùa trªn ý tëng r»ng ph¹m vi cña c¸c ph¶n øng trong mét diÖntÝch lu vùc cã thÓ ®îc miªu t¶ nh mét ph©n bè x¸c suÊt cña c¸c bÓ chøa nhËn thøcmµ kh«ng quan t©m râ rµng ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm vËt lý ®iÒu khiÓn ph©n bè cña ph¶n øngthuû v¨n. TiÕp cËn nµy do ®ã cã nhiÒu ®iÓm chung víi c¸c m« h×nh hµm chuyÓn ®æi ëch¬ng 4, vµ chóng ta sÏ ®a ra vÝ dô ë môc kÕ tiÕp, m« h×nh ph©n bè x¸c xuÊt cñaMoore vµ Clarke (1981), sö dông hµm chuyÓn ®æi d¹ng song song t¬ng tù cho diÔnto¸n dßng ch¶y ®· s¶n sinh. TiÕp cËn thuÇn tuý thèng kª nµy kh«ng yªu cÇu x¸c ®Þnh h×nh thøc sù t¬ng tùnµo gi÷a c¸c ®iÓm kh¸c nhau trong lu vùc. Mét lo¹i kh¸c cña m« h×nh hµm ph©n bècè g¾ng x¸c ®Þnh sù t¬ng tù râ rµng h¬n ®ã lµ lo¹i dùa trªn ý tëng c¸c ®¬n vÞ ph ...