Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Phụ lục B

Giải thích các thuật ngữ Actual evapotranspiration (Bốc thoát hơi thực): Cường độ bốc hơi từ bề mặt hoặc lớp phủ thực vật vào khí quyển dưới điều kiện khí tượng thịnh hành và có sẵn nước (mục 3.3, hộp 3.1) Aerodynamic resistance (Sức cản khí động lực): Thông số tỷ lệ cho dòng nhiệt thấy được và tiềm tàng trong phương trình Penman - Monteith (mục 3.3, hộp 3.1) Areisotropic (Dị hướng): Tính từ mô tả cho môi trường rỗng, trong đó độ dẫn thuỷ lực là thực sự lớn hơn trong hướng dòng chảy chắc chắn (cũng xem isotropic)...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Phụ lục B Phô lôc B Gi¶i thÝch c¸c thuËt ng÷ Actual evapotranspiration (Bèc tho¸t h¬i thùc): C­êng ®é bèc h¬i tõ bÒ mÆt hoÆc líp phñ thùc vËt vµo khÝ quyÓn d­íi ®iÒu kiÖn khÝ t­îng thÞnh hµnh vµ cã s½n n­íc (môc 3.3, hép 3.1) Aerodynamic resistance (Søc c¶n khÝ ®éng lùc): Th«ng sè tû lÖ cho dßng nhiÖt thÊy ®­îc vµ tiÒm tµng trong ph­¬ng tr×nh Penman - Monteith (môc 3.3, hép 3.1) Areisotropic (DÞ h­íng): TÝnh tõ m« t¶ cho m«i tr­êng rçng, trong ®ã ®é dÉn thuû lùc lµ thùc sù lín h¬n trong h­íng dßng ch¶y ch¾c ch¾n (còng xem isotropic) (hép 5.1) Ateendent condition (§iÒu kiÖn tr­íc): Tr¹ng th¸i ­ít cña l­u vùc tr­íc mét sù kiÖn hoÆc mét thêi kú m« pháng (môc 1.4) Aquiclude (Líp c¸ch n­íc): Líp ®Êt ®¸ hoÆc kh«ng thÊm n­íc (môc 5.11) Atmospheric demant (Nhu cÇu khÝ quyÓn): C­êng ®é bèc tho¸t h¬i tiÒm n¨ng cho ®iÒu kiÖn khÝ quyÓn xem xÐt nh­ nhiÖt ®é, ®é Èm, tèc ®é giã mµ kh«ng cã giíi h¹n v× sù s½n cã cña n­íc (môc 3.3) Autocorrelater errors (Sai sè tù t­¬ng quan): Chuçi thêi gian cña sè d­ m« h×nh kh«ng ®éc lËp ë mçi b­íc thêi gian, nghÜa lµ biÓu thÞ t­¬ng quan thèng kª ë mét hay nhiÒu b­íc thêi gian riªng biÖt (xem Heteroseelastic) Automatic optimization (Tèi ­u ho¸ tù ®éng): HiÖu chØnh c¸c th«ng sè m« h×nh b»ng mét thuËt to¸n m¸y tÝnh ®Ó cùc ®¹i hoÆc cùc tiÓu ho¸ gi¸ trÞ hµm môc tiªu (môc 7.1) Base flow (Dßng ch¶y c¬ së): PhÇn cña thuû ®å dßng ch¶y sÏ tiÕp tôc nÕu kh«ng cã m­a tiÕp theo. §«i khi lÊy t­¬ng ®­¬ng tæng dßng ch¶y s¸t mÆt ®ãng gãp vµo dßng ch¶y s«ng, nh­ng c¸c ®o ®¹c dÊu vÕt m«i tr­êng cho r»ng ®©y kh«ng ph¶i lµ thuËt ng÷ tèt v× dßng ch¶y s¸t mÆt cã thÓ lµ l­îng ®ãng gãp ­u thÕ ®Õn thuû ®å tõ nhiÒu trËn m­a (môc 2.2) Baseflow separation (Ph©n t¸ch dßng ch¶y c¬ së): Mét thñ tôc kÕt hîp víi thuû ®å ®¬n vÞ ®Ó ph©n t¸ch thuû ®å thµnh dßng ch¶y do m­a vµ dßng ch¶y c¬ së. NhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau s½n cã, hÇu hÕt kh«ng cã c¬ së ch¾c ch¾n (môc 2.2) Basic function (C¸c hµm c¬ b¶n): C¸c hµm néi suy sö dông biÓu thÞ cho sù thay ®æi cña biÕn dù b¸o bªn trong mçi phÇn tö cña phÐp gi¶i phÇn tö h÷u h¹n (hép 5.3) Bayes equation (Ph­¬ng tr×nh Bayes): Ph­¬ng tr×nh ®Ó tÝnh to¸n x¸c suÊt sau 325 khi nhËn ®­îc mét x¸c suÊt tr­íc vµ mét hµm h÷u hiÖu. §­îc dïng trong ph­¬ng ph¸p GLUE ®Ó tÝnh to¸n träng sè h÷u hiÖu m« h×nh sau tõ träng sè chñ quan tr­íc ®ã vµ mét ®é ®o h÷u hiÖu cho ®¸nh gi¸ m« h×nh (môc 7.7 vµ hép 7.2) Behavioural Simulation (M« pháng hµnh vi): Mét m« pháng ®­a ®Õn sù t¸i t¹o chÊp nhËn ®­îc cña bÊt kú quan tr¾c s½n cã cho ®¸nh gi¸ m« h×nh. M« pháng kh«ng chÊp nhËn ®­îc lµ kh«ng cã hµnh vi (môc 7.2.1; 7.7) Big leaf model (M« h×nh l¸ c©y lín): BiÓu thÞ cña líp phñ thùc vËt trong dù b¸o bèc tho¸t h¬i nÕu nã lµ mét bÒ mÆt ®ång nhÊt (hép 3.1) Black box model (M« h×nh hép ®en): Mét m« h×nh liªn hÖ chØ ®Çu vµo vµ ®Çu ra dù b¸o b»ng mét hµm hoÆc c¸c hµm to¸n häc mµ kh«ng cã mét cè g¾ng nµo ®Ó m« t¶ qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn ph¶n øng bªn trong hÖ thèng (môc 1.1; 4.1) Blind validation (KiÓm chøng mï): §¸nh gi¸ m« h×nh b»ng gi¸ trÞ th«ng sè ®· ­íc l­îng tr­íc khi cã bÊt cø ®Çu ra nµo (môc 5.4) Boundary condition (§iÒu kiÖn biªn): Sù rµng buéc vµ gi¸ trÞ c¸c biÕn yªu cÇu ®Ó ch¹y m« h×nh cho mét khu vùc vµ mét thêi kú cô thÓ. Cã thÓ bao gåm c¸c biÕn ®Çu vµo nh­ m­a vµ nhiÖt ®é, hoÆc c¸c rµng buéc nh­ x¸c ®Þnh ®Çu n­íc cè ®Þnh (®iÒu kiÖn biªn Dirichlet), biªn kh«ng thÊm (®iÒu kiÖn biªn Neumann), hoÆc c­êng suÊt dßng x¸c ®Þnh (®iÒu kiÖn biªn Cauchy) (môc 1.3; hép 5.1) Calibration (HiÖu chØnh): Qu¸ tr×nh hiÖu chØnh gi¸ trÞ cña th«ng sè ®Ó thu ®­îc sù phï hîp tèt h¬n gi÷a c¸c biÕn quan tr¾c vµ dù b¸o. Cã thÓ lµm b»ng tay hoÆc dïng thuËt to¸n hiÖu chØnh tù ®éng (môc 1.8; ch­¬ng 7) Canopy resistance (Søc c¶n líp phñ): Søc c¶n ¶nh h­ëng ®Õn sù vËn chuyÓn h¬i n­íc tõ khÝ khæng cña l¸ c©y vµo khÝ quyÓn (môc 3.3) Capillary potential (TiÒm n¨ng mao dÉn): ¸p suÊt liªn quan ®Õn ¸p suÊt khÝ quyÓn ë ®ã n­íc trong ®Êt ®­îc gi÷ trong c¸c kh«ng gian trèng cña ®Êt. Trong ®Êt kh«ng b·o hoµ, tiÒm n¨ng mao dÉn lÊy gi¸ trÞ ©m t­¬ng ®­¬ng ¸p suÊt cña h¹t n­íc xuyªn qua bÒ mÆt cong n­íc- khÝ trong lç hæng cña ®Êt. Celerity or wave speed (§é nhanh hay tèc ®é sãng): Tèc ®é mµ nhiÔu lo¹n ¸p suÊt lan truyÒn qua khu vùc dßng ch¶y. PhÇn quan träng cña thµnh phÇn n­íc cò lín cña dßng ch¶y do m­a trong nhiÒu l­u vùc. Cã thÓ rÊt kh¸c nhau víi c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau vµ l­u vùc Èm ­ít (môc 1.5; 5.5; hép 5.7) Complementary approach (TiÕp cËn phô): Mét ph­¬ng ph¸p dù b¸o c­êng ®é bèc h¬i thùc dùa trªn ý kiÕn cho r»ng c­êng ®é bèc h¬i thùc (vµ do ®ã ®é Èm xung quanh) lín h¬n th× ®é ®o bèc h¬i tõ bÒ mÆt tù do hoÆc thïng ®o bèc h¬i sÏ nhá h¬n (môc 3.3) Conceptual model (M« h×nh nhËn thøc-quan niÖm): M« h×nh t ...