Mô hình tăng trưởng bao trùm nhìn từ thực trạng phát triển nông nghiệp Việt Nam

Bài viết này phân tích mô hình tăng trưởng bao trùm trong ngành nông nghiệp Việt Nam và đã chỉ ra những hạn chế trong quá trình thực hiện mô hình tăng trưởng bao trùm của ngành là: Hiệu quả sản xuất của ngành thấp; Khoảng cách thu nhập nông nghiệp và phi nông nghiệp tăng; Mức sống của người dân nông thôn thấp; Khả năng tiếp cận với y tế và giáo dục của khu vực nông thôn thấp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình tăng trưởng bao trùm nhìn từ thực trạng phát triển nông nghiệp Việt Nam INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG BAO TRÙM NHÌN TỪ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM INCLUSIVE GROWTH MODEL FROM THE PERSPECTIVE OF VIETNAM’S AGRICULTURE DEVELOPMENT Bùi Thị Thanh Huyền Trường Đại học Kinh tế Quốc dân huyenbt@neu.edu.vn TÓM TẮT Mô hình tăng trưởng bao trùm đặt ra việc hướng tới tạo điều kiện để tất cả mọi người đều tham gia tích cực vào quá trình tăng trưởng thông qua việc tạo các cơ hội sử dụng tốt nhất khả năng tạo thu nhập của mọi người và quan tâm nhiều đến bảo trợ và an sinh xã hội. Bài viết này phân tích mô hình tăng trưởng bao trùm trong ngành nông nghiệp Việt Nam và đã chỉ ra những hạn chế trong quá trình thực hiện mô hình tăng trưởng bao trùm của ngành là: Hiệu quả sản xuất của ngành thấp; khoảng cách thu nhập nông nghiệp và phi nông nghiệp tăng; mức sống của người dân nông thôn thấp; khả năng tiếp cận với y tế và giáo dục của khu vực nông thôn thấp. Trên cơ sở phân tích các nguyên nhân gây ra hạn chế, bài viết đề xuất giải pháp nhằm thực hiện mô hình tăng trưởng bao trùm của ngành nông nghiệp Việt Nam trong giai đoạn tới là: (i) Nhóm giải pháp thúc đẩy tăng trưởng ngành có hiệu quả. (ii) Nhóm giải pháp đảm bảo bình đẳng giữa các nhóm dân cư trong việc hưởng thụ các kết quả tăng trưởng. Từ khóa: Tăng trưởng bao trùm, phát triển nông nghiệp. ABSTRACT The primary purpose of inclusive growth model is to provide a condition that all citizens can positively involve in the economic growth process by taking advantages from their capacity to generate income and concentrate on social welfare. Therefore, this paper carried out an in-depth analysis of Vietnamese agriculture sector using inclusive growth model and figured out several limitations during the implementation progress. Firstly, the production productivity of the agriculture sector is low. Secondly, income gap between agriculture and non- agriculture sector is increasing. Thirdly, living standard of citizen in rural areas is low. Fourthly, accessibility to medical and education of citizen in rural areas is low. Based on the analysis of the causes to those limitations, some recommendation for improvement of inclusive growth model implementation for agriculture sector in the future includes: (i) recommendation to promote efficient agriculture growth, and (ii) recommendation to guarantee the equality between citizen groups while benefiting from the growth outcomes. Keywords: Inclusive growth, agricuture development. 1. Giới thiệu Nông nghiệp là một ngành kinh tế đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế của các nước, đặc biệt là các nước đang phát triển (WB, 2008). Do vậy, ngành nông nghiệp phát triển sẽ tạo việc làm cho phần lớn lao động ở khu vực nông thôn và góp phần thực hiện thành công chiến lược giảm nghèo; tạo cơ sở vững chắc cho các ngành công nghiệp phát triển, góp phần gia tăng kim ngạch xuất khẩu… Sau 30 năm đổi mới, ngành nông nghiệp của Việt Nam đã đạt được rất nhiều thành tựu: duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định, năng suất lao động (NSLĐ) tăng, kim ngạch xuất khẩu nông sản tăng, cơ cấu nông nghiệp chuyển dịch theo hướng tích cực góp phần làm gia tăng thu nhập cho người nông dân. Mặc dù vậy, ngành nông nghiệp của Việt Nam phát triển còn nhiều bất cập như: chất lượng tăng trưởng và sức cạnh tranh của ngành còn thấp; chất lượng sống của người dân nông thôn cải thiện chậm hơn rất nhiều so với thành thị, bất bình đẳng giữa nông nghiệp và phi nông nghiệp ngày càng tăng; sự phát triển ngành chưa thực sự đem lại phúc lợi lớn hơn cho người nông dân mà còn gây ra nhiều hệ lụy với môi trường ngày càng rõ nét. Để thực hiện phát triển ngành một cách bền vững thì đòi hỏi phải đổi mới mô hình tăng trưởng của ngành. Khi đề cập đến mô hình tăng trưởng hiện nay thì có các dạng mô hình sau: Mô hình tăng trưởng dàn đều; mô hình tăng trưởng tập trung; mô hình tăng trưởng vì người nghèo; mô hình tăng 1221 INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 trưởng bao trùm... Tuy nhiên, kinh nghiệm của nhiều quốc gia đi trước, bao gồm cả những quốc gia phát triển và đang phát triển cho thấy, mô hình tăng trưởng bao trùm, trong đó nhấn mạnh tới sự bình đẳng trong việc tiếp cận với các cơ hội tăng trưởng cho mọi người trong xã hội là một mô hình tăng trưởng phù hợp hơn cả cho các quốc gia trong bối cảnh hiện nay. Bài viết này đánh giá mô hình tăng trưởng bao trùm của Việt Nam nhìn từ thực trạng phát triển của ngành nông nghiệp và chỉ ra các nguyên nhân của hạn chế trong quá trình phát triển của ngành. Trên cơ sở những nguyên nhân đó bài viết sẽ đề xuất các giải pháp để thực hiện tăng trưởng bao trùm của Việt Nam trong thời gian tới từ góc độ ngành kinh tế. 2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết Khái niệm tăng trưởng bao trùm hiện nay còn rất nhiều quan điểm khác nhau. Khái niệm này được tác giả Acemoglu và cộng sự (2006), đề cập đến lần đầu tiên và được các tổ chức quốc tế như OECD, ADB, UNDP và WB sử dụng rất nhiều sau đó. Cụ thể theo WB (2009), tính bao trùm của mô hình đòi hỏi các cá nhân và doanh nghiệp có sự tiếp cận không thiên vị, bình đẳng với cơ hội, thị trường, nguồn lực và chính sách điều tiết. Trong khi đó, ADB (2011) cho rằng, điểm mấu chốt của tăng trưởng bao trùm là giải quyết sự phân hóa đối với các nhóm thiệt thòi nhất và hỗ trợ các nhóm này tham gia vào các hoạt động kinh tế cũng như thụ hưởng lợi ích từ tăng trưởng kinh tế. Dưới cách tiếp cận của OECD (2 ...