Mối liên quan giữa độ ngưng tập tiểu cầu với kiểu gen CYP2C19*2, CYP2C19*3 và một số yếu tố khác trên 54 bệnh nhân đau thắt ngực không ổn định tại Viện Tim mạch Việt Nam

Nghiên cứu nhằm xác định tần số phân bố đa hình gen CYP2C19 và ảnh hưởng của chúng cùng một số yếu tố khác lên độ NTTC. Nghiên cứu tiến hành trên 54 bệnh nhân theo phương pháp mô tả cắt ngang. Kết quả tần số kiểu gen CYP2C19*1/*1, *1/*2, *1/*3, *2/*2 và *2/*3 lần lượt là 44,4%, 33,3%, 7,4%, 11,1% và 3,8%.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối liên quan giữa độ ngưng tập tiểu cầu với kiểu gen CYP2C19*2, CYP2C19*3 và một số yếu tố khác trên 54 bệnh nhân đau thắt ngực không ổn định tại Viện Tim mạch Việt Nam Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 34, Số 1 (2018) 74-81 Mối liên quan giữa độ ngưng tập tiểu cầu với kiểu gen CYP2C19*2, CYP2C19*3 và một số yếu tố khác trên 54 bệnh nhân đau thắt ngực không ổn định tại Viện Tim mạch Việt Nam Vũ Thị Thơm1,*, Vũ Phương Thảo1, Vũ Ngọc Trung2, Nguyễn Thị Thúy Mậu1 1 2 Khoa Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội, số 182 Lương Thế Vinh, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 02 tháng 4 năm 2018 Chỉnh sửa ngày 01 tháng 5 năm 2018; Chấp nhận đăng ngày 12 tháng 6 năm 2018 Tóm tắt: Đa hình di truyền (ĐHDT) gen CYP2C19 liên quan đến chuyển hóa thuốc clopidogrel thông qua đo độ ngưng tập tiểu cầu (NTTC) ở bệnh nhân đau thắt ngực không ổn định. Nghiên cứu nhằm xác định tần số phân bố đa hình gen CYP2C19 và ảnh hưởng của chúng cùng một số yếu tố khác lên độ NTTC. Nghiên cứu tiến hành trên 54 bệnh nhân theo phương pháp mô tả cắt ngang. Kết quả tần số kiểu gen CYP2C19*1/*1, *1/*2, *1/*3, *2/*2 và *2/*3 lần lượt là 44,4%, 33,3%, 7,4%, 11,1% và 3,8%. Tỷ lệ tác dụng gen chuyển hóa thuốc bình thường, giảm và kém lần lượt là 44,4%, 40,7% và 14,9%. ĐHDT gen CYP2C19 có ảnh hưởng lên độ NTTC. Với alen CYP2C19*2, độ NTTC của kiểu gen GA cao hơn kiểu gen GG (p=0,016). Độ NTTC có sự khác biệt giữa nhóm tác dụng chuyển hóa bình thường và (giảm+kém) (p=0,027). Trong nghiên cứu này, tần số alen CYP2C19*2 khá cao trong khi tần số alen CYP2C19*3 tương đối thấp. Hơn nữa, alen *2 có tác động rõ rệt đến độ NTTC. Tuy nhiên, nghiên cứu chưa thấy sự ảnh hưởng của yếu tố phi di truyền lên độ NTTC. Từ khóa: Đa hình di truyền CYP2C19, đau thắt ngực không ổn định, clopidogrel, độ ngưng tập tiểu cầu. 1. Đặt vấn đề máu dẫn đến các biến cố tim mạch [1]. Do đó, tỉ lệ người mắc bệnh và tử vong ngày càng gia tăng, trở thành gánh nặng thực sự cho ngành y tế. Vì vậy, để giảm các biến cố tim mạch cho bệnh nhân ĐTNKÔĐ thì một trong những điều trị cốt lõi là chống hình thành huyết khối thông qua ức chế hoạt động tiểu cầu [2]. Hiện nay, liệu pháp kháng tiểu cầu kép bao gồm clopidogrel và aspirin vẫn là lựa chọn đầu tay trong điều trị ức chế ngưng tập tiểu cầu Đau thắt ngực không ổn định (ĐTNKÔĐ) có cơ chế bệnh sinh hết sức phức tạp, trong đó nguyên nhân chính là do sự nứt vỡ của các mảng xơ vữa gây ra huyết khối làm tắc mạch _______  Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-1677968818. Email: thomtbk5@gmail.com https://doi.org/10.25073/2588-1132/vnumps.4108 74 V.T. Thơm và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 34, Số 1 (2018) 74-81 (NTTC), tuy nhiên hiệu quả điều trị của các bệnh nhân không giống nhau [3]. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khoảng 30% bệnh nhân có đáp ứng kém hoặc không đáp ứng với clopidogrel dẫn đến tác dụng ức chế NTTC không như mong muốn [4-5]. Nguyên nhân chủ yếu là do đa hình di truyền. Ngoài ra, các yếu tố khác như tiền sử bệnh mạch vành, tuổi, tương tác thuốc, tăng huyết áp (THA), rối loạn chuyển hóa lipid (RLCH lipid), hút thuốc lá, đái tháo đường (ĐTĐ)…cũng ảnh hưởng đến đáp ứng điều trị với clopidogrel [6]. Clopidogrel là một tiền chất không có hoạt tính. Để trở thành chất có hoạt tính chống NTTC, chúng phải được chuyển hóa tại gan thông qua hệ thống cytochrome P450 (chủ yếu là CYP2C19). CYP2C19 là enzyme có tính đa hình cao với khoảng 25 alen đã được xác định, trong đó CYP2C19*2, CYP2C19*3 là hai alen quan trọng nhất, quy định enzym giảm hoặc mất hoạt tính chuyển hóa thuốc [7]. Tuy nhiên, tần số của các alen này lại có sự khác nhau giữa các quốc gia và chủng tộc [8]. Ở Việt Nam, các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào hiệu quả điều trị, ít chú ý tới ảnh hưởng của đa hình di truyền CYP2C19 lên khả năng đáp ứng với clopidogrel. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với hai mục tiêu: 1. Xác định tần số phân bố kiểu gen CYP2C19*2, CYP2C19*3 trên bệnh nhân ĐTNKÔĐ. 2. Mối liên quan giữa độ ngưng tập tiểu cầu với kiểu gen CYP2C19*2, CYP2C19*3 và một số yếu tố khác trên bệnh nhân đau thắt ngực không ổn định. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp những thông tin cơ bản về kiểu gen CYP2C19*2, *3 và định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo nhằm đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho bệnh nhân ĐTNKÔĐ tại Việt Nam. 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2.1. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang, sử dụng phương pháp chọn 75 mẫu thuận tiện. 54 bệnh nhân được chẩn đoán ĐTNKÔĐ, có điều trị kháng tiểu cầu kép vào ngày thứ 3 sau khi nhập viện với liều duy trì clopidogrel 75 mg/ngày kết hợp aspirin 100 mg/ngày và đồng ý tham gia nghiên cứu. Nghiên cứu thực hiện tại: Viện Tim mạch Việt Nam. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 1/2017 đến tháng 1/2018. Nghiên cứu tuân thủ theo quy định và được thông qua tại Hội đồng đạo đức Khoa Y Dược, ĐHQG Hà Nội. 2.2. Phương pháp n ...