MỐI QUAN HỆ GIỮA VĂN HỌC DÂN GIAN VỚI VĂN HỌC VIẾT TRONG LỊCH SỬ VĂN HỌC DÂN TỘC

MỐI QUAN HỆ GIỮA VĂN HỌC DÂN GIAN VỚI VĂN HỌC VIẾT TRONG LỊCH SỬ VĂN HỌC DÂN TỘCĐây là một trong những vấn đề cơ bản của lịch sử văn học dân tộc mà khoa nghiên cứu văn học có nhiệm vụ phải làm sáng tỏ. Bởi lẽ lịch sử văn học dân tộc bao gồm hai bộ phận chính dựa theo hai phương thức sáng tác khác nhau, truyền miệng và thành văn, nhưng lại còn liên quan đến hai loại hình tác giả có vị trí xã hội, hoàn cảnh sinh sống, quan niệm nhân sinh, tư...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MỐI QUAN HỆ GIỮA VĂN HỌC DÂN GIAN VỚI VĂN HỌC VIẾT TRONG LỊCH SỬ VĂN HỌC DÂN TỘC MỐI QUAN HỆ GIỮA VĂN HỌC DÂN GIAN VỚI VĂN HỌC VIẾT TRONG LỊCH SỬ VĂN HỌC DÂN TỘCĐây là một trong những vấn đề cơ bản của lịch sử văn học dân tộc mà khoanghiên cứu văn học có nhiệm vụ phải l àm sáng tỏ. Bởi lẽ lịch sử văn học dântộc bao gồm hai bộ phận chính dựa theo hai phương thức sáng tác khác nhau,truyền miệng và thành văn, nhưng lại còn liên quan đến hai loại hình tác giả cóvị trí xã hội, hoàn cảnh sinh sống, quan niệm nhân sinh, t ư tưởng, tình cảm, kểcả hoàn cảnh sáng tác, tâm thế sáng tác, động c ơ sáng tác có mặt khác nhau.Hai bộ phận văn học đó có quan hệ với nhau. Nh ưng việc nhận thức về mốiquan hệ này trong thực tiễn nghiên cứu lại có sự khác nhau và cũng có quátrình vận động tiến lên. Phần viết sau đây là muốn đưa ra một cách nhận thứctối ưu trên cơ sở quan sát, tổng kết, rút kinh nghiệm từ những gì đã có ở nhữngngười đi trước. ♦♦♦Đúng là chưa bao giờ văn học dân gian cổ truyền của dân tộc lại sống dậy huyhoàng và được nhận thức sâu sắc về giá trị và vai trò c ủa nó như trong thời đạingày nay.Trong những thành tựu hiện đại về việc nghiên cứu văn học dân giancổ truyền của dân tộc, có một luận điểm khoa học cực kỳ quan trọng đ ượcnhiều người thừa nhận là: chính văn học dân gian là nền tảng của sự phát triển,kết tinh của nền văn học dân tộc. Luận điểm này vừa là sự khẳng định vai tròcủa văn học dân gian, vừa là điều cốt lọi nhất khi nói về mối quan hệ giữa vănhọc dân gian và văn học viết,vừa là phương pháp luận đối với việc nghiên cứulịch sử văn học dân tộc nói chung. Luận điểm n ày xét đến cùng là dựa trên quiluật cơ bản về vai trò của nhân dân Việt Nam trong lịch sử Việt Nam mà cũngđến thời đại cách mạng đã thành công, quan điểm nhân dân làm chủ đất nướcđã trổi dậy với tính chất chính thống, đặc biệt l à trong giai đoạn chống Mỹ cứunước vừa qua mới như được phát hiện lại, nhận thức lại một cách đầy đủ h ơn.Dĩ nhiên nó còn phải được tiếp tục nhận thức sâu sắc h ơn trong tương lai.Trước thời đại cách mạng thành công, m ột số vị thức giả như Võ Liêm Sơn(1),Nguyễn Hữu Tiến và Nguyễn Trọng Thuật(2)... đã nêu cao vai trò “tảng móng,tinh tuý c ủa văn học dân gian đối với nền quốc học của ta”. Nh ưng những ýkiến quí báu đó lại đang ở trạng thái trực cảm, ch ưa được nâng lên trình độphân tích lý luận và do đó chính các tác giả của nó cũng chưa hình dung đượcthật rõ những điều mình nói. Còn với chúng ta hôm nay, muốn v ượt qua giaiđoạn nhận thức trực cảm để tiến vào giai đoạn nhận thức lý tính, phải có lýluận khoa học hỗ trợ, mặc dù công việc nhận thức lý tính này tự nó cũng lạiphải có một quá trinh từ thấp lên cao. Nói vậy để thấy công tác lý luận ởphương diện này là đang cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Có như thế, luậnđiểm khoa học nói trên mới có khả năng được quán triệt trong công việcnghiên cứu văn học dân tộc một cách sâu sắc v à cụ thể. Ví như với TruyệnKiều chẳng hạn. Từ lâu, các nhà nghiên c ứu đã nói đến mối quan hệ giữaTruyện Kiều với văn học dân gian. Nh ưng từ chỗ chỉ giới hạn mối quan hệ đótrong phạm vi một số yếu tố nghệ thuật là thể tài lục bát và thành ngữ tục ngữ...như lâu nay vẫn thấy đến chỗ kết luận rằng: Truyện Kiều đã kết tinh trên cơ sởvăn học dân gian(3) quả là một điều hoàn toàn không đơn giản bởi nó đã thayđổi chất lượng của sự nhận thức, có thể nói là thay đổi qui mô của vấn đề.Chúng ta sẽ cố gắng góp phần vào việc giải quyết yêu cầu trên bằng cách làmsáng rõ hơn mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết để từ đó xácđịnh rõ hơn vai trò làm nền của văn học dân gian trong lịch sử văn học dân tộc.Khi nói đến vai trò làm nền của văn học dân gian trong lịch sử văn học dân tộc,chúng ta dễ nghĩ ngay đến bộ phận văn học dân gian ra đời có thể nói l à cùngvới sự ra đời của lịch sử dân tộc và tồn tại, phát triển trong một thời gian dàitrước khi có văn học viết. Bộ phận văn học dân gian nguyên thuỷ này bao gồmchủ yếu là các thể loại thần thoại, thần thoại pha truyền thuyết, truyền thuyết,truyền thuyết pha thần thoại ,truyện cổ, dân ca cổ, ca dao tục ngữ cổ.. .chắc đ ãbị mai một đi không ít trong thời gian, nh ưng gần đây với sự hỗ trợ tích cựccủa những thành tựu khoa học lịch sử như dân tộc học lịch sử, ngôn ngữ họclịch sử, đặc biệt là khảo cổ học, nó đang được sưu tầm lại ngày một phong phú,bề thế. Từ đó vấn đề cần kết luận là: chính kho tàng văn h ọc dân gian sơ khai,nguyên thuỷ đó đã là nền tảng vững chãi, đã là ngọn nguồn trong mát đầu tiêncủa lịch sử văn học dân tộc. Vấn đề tiếp theo ở đây l à làm sao miêu t ả, chứngminh, khôi phục lại được dấu vết cụ thể của văn học dân gian nguy ên thuỷtừng tồn tại và chi phối, từng làm cơ sở kết tinh t ư tưởng thẩm mỹ trong nềnvăn học viết ra đời và phát triển về sau. Chắc chắn là có trạng thái ...