Một cách tiếp cận, nhận diện khác về chủ nghĩa thực dân và các hình thức của nó

Theo đó, chủ nghĩa thực dân là trào lưu các nước có nền kinh tế thị trường dùng các biện pháp, chính sách khác nhau để xác lập và khai thác thị trường hải ngoại phục vụ phát triển kinh tế đất nước và làm giàu hơn cho giai cấp tư sản chính quốc; chủ nghĩa thực dân là hiện tượng gắn liền với và sẽ luôn song hành cùng chủ nghĩa tư bản; thực tế thì chủ nghĩa thực dân đã đang trải qua bốn chứ không phải hai hoặc ba hình thức tồn tại như trong sự hiểu biết chung hiện nay…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một cách tiếp cận, nhận diện khác về chủ nghĩa thực dân và các hình thức của nó12, SốTr.2, 5-152018Tạp chí Khoa học - Trường ĐH Quy Nhơn, ISSN: 1859-0357, Tập 12, SốTập2, 2018,MỘT CÁCH TIẾP CẬN, NHẬN DIỆN KHÁC VỀCHỦ NGHĨA THỰC DÂN VÀ CÁC HÌNH THỨC CỦA NÓBÙI VĂN BAN*Khoa Lịch sử, Trường Đại học Quy NhơnTÓM TẮTTrên cơ sở chỉ ra những hạn chế, bất cập trong sự nhận thức hiện nay về một trong những đối tượngnghiên cứu quan trọng của sử học và chính trị học là chủ nghĩa thực dân, bài báo đưa ra một cách tiếp cậnvà nhận diện khác. Theo đó, chủ nghĩa thực dân là trào lưu các nước có nền kinh tế thị trường dùng cácbiện pháp, chính sách khác nhau để xác lập và khai thác thị trường hải ngoại phục vụ phát triển kinh tế đấtnước và làm giàu hơn cho giai cấp tư sản chính quốc; chủ nghĩa thực dân là hiện tượng gắn liền với và sẽluôn song hành cùng chủ nghĩa tư bản; thực tế thì chủ nghĩa thực dân đã đang trải qua bốn chứ không phảihai hoặc ba hình thức tồn tại như trong sự hiểu biết chung hiện nay…Từ khóa: Thực dân, tước bóc thị trường hải ngoại, chủ nghĩa thực dân, trào lưu và sự biện minh,bốn hình thức của chủ nghĩa thực dân.ABSTRACTFrom Another Perpective of Colonialism and Its FormsOn the basis of the limitations and inadequacies of the current perception about colonialism, oneof the important subjects of historical and political studies, the paper proposes a new way to identifyand approach the entity. Accordingly, colonialism is a movement in which market economy countries usevarious measures and policies to establish and exploit overseas markets for their development, enrichingthe private sector in the mainland. Colonialism is a phenomenon associated with and always accompaniedby capitalism. In fact, colonialism has been experiencing four rather than two or three forms of existenceas commonly understood today.Keywords: Colony, strip overseas markets, colonialism, movement and justification, four forms ofcolonialism.1.Dẫn nhậpCho đến nay, các nghiên cứu khoa học thuộc các lĩnh vực khoa học xã hội ở nước ta vẫnchưa thật sự vượt qua thói quen “trầm chương trích cú”. Các công trình nghiên cứu khoa học xãhội vẫn thường chỉ là phụ họa để làm rõ hơn cách tiếp cận, nhận thức khoa học hay các luận điểmkhoa học của những người đi trước là chính. Sự lựa chọn cách nghiên cứu như vậy tuy an toàn,tránh được va vấp quan điểm nhưng khó có thể tạo ra những nhận thức khoa học mới có tính độtphá. Hệ quả của lối nghiên cứu “kinh viện” này là cho đến nay vẫn còn rất nhiều đối tượng nghiêncứu của các ngành khoa học xã hội vẫn chưa được tường minh.Email: buivanban@qnu.edu.vnNgày nhận bài: 27/6/2017; Ngày nhận đăng: 11/9/2017*5Bùi Văn BanTrong môi trường khoa học đó, dù đã để tâm tìm hiểu khái niệm lịch sử “chủ nghĩa thựcdân” (colonialism) trong suốt quá trình hơn 30 năm giảng dạy bộ môn Lịch sử thế giới ở bậcđại học, nhưng đến thời điểm này sự hiểu biết của chúng tôi về nó hình như vẫn còn khá mơ hồ.Những trình bày trong bài báo này là kết quả bước đầu của sự cố gắng vượt qua lề thói nghiêncứu cũ; vì thế, không phải là quảng bá kiến thức mới, mà là đưa ra một cách tiếp cận, nhận diệnkhác để cùng trao đổi, phản biện hướng tới có sự hiểu biết thấu đáo hơn về đối tượng nghiên cứukhó nắm bắt này.2.Nội dung2.1. Khái lược sự nhận thức chung hiện nay về hai khái niệm “thực dân” và “chủ nghĩathực dân”Các tư liệu liên quan đến khái niệm “chủ nghĩa thực dân” được thể hiện khá phong phútrong các học thuyết đối ngoại của chính quyền các nước tư bản hàng đầu thế giới qua các thời kỳcận-hiện đại cũng như trong các trang lịch sử của các nước có nền kinh tế thị trường trên thế giới.Nhưng quan điểm tiếp cận và sự nhận diện về “chủ nghĩa thực dân” lại được thể hiện thông quatrước tác của các nhà mác-xít kinh điển, thông qua văn kiện chính trị của các đảng Cộng sản trênthế giới (trong đó có Đảng Cộng sản Việt Nam), thông qua các công trình nghiên cứu về chế độthực dân thời cận-hiện đại và đặc biệt được thể hiện ngắn gọn và rõ nét nhất thông qua các cuốnsách từ điển, các trang bách khoa toàn thư mở v.v…Với nhận thức rằng, các cuốn từ điển và các trang bách khoa toàn thư mở là nơi “kết tinh”các quan điểm nhận thức của nhân loại, chúng tôi xin phép chỉ tập trung khái lược sự nhận thức,cách hiểu về “chủ nghĩa thực dân” trong một số cuốn từ điển (theo quan điểm mác-xít) và trêntrang Bách khoa toàn thư mở Wikipedia (theo quan điểm phi mác-xít).Định nghĩa về “chủ nghĩa thực dân” được các soạn giả xô-viết trong cuốn Từ điển chính trịvắn tắt nêu ngắn gọn: “Thực dân [chủ nghĩa] - chính sách xâm lược, cướp bóc của các nước tưbản chủ nghĩa, đã đạt tới hình thức cao nhất của nó trong thời đại chủ nghĩa đế quốc” [5; tr. 366].Trong Danh từ chính trị quốc tế, các nhà biên soạn mác-xít Việt Nam cũng xác định: “Thực dân(chủ nghĩa) - chính sách xâm lược, cướp bóc của các nước đế quốc đối với các nước thuộc địavà phụ thuộc. Đó là chính sách thống trị trắng tr ...