Một khía cạnh của sự biến đổi nông thôn Việt Nam qua tìm hiểu tập quán sử dụng phân bắc trong sản xuất nông nghiệp ở một số khu vực đồng bằng Bắc Bộ

Bài viết "Một khía cạnh của sự biến đổi nông thôn Việt Nam qua tìm hiểu tập quán sử dụng phân bắc trong sản xuất nông nghiệp ở một số khu vực đồng bằng Bắc Bộ" được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá hiện trạng sử dụng phân ở đồng bằng Bắc Việt Nam, tìm hiểu những nguyên nhân sâu xa chi phối hành vi sử dụng phân bắc của người nông dân Việt Nam,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một khía cạnh của sự biến đổi nông thôn Việt Nam qua tìm hiểu tập quán sử dụng phân bắc trong sản xuất nông nghiệp ở một số khu vực đồng bằng Bắc BộX· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (64), 1998 37 Mét khÝa c¹nh cña sù biÕn ®æi n«ng th«n ViÖt Nam qua t×m hiÓu tËp qu¸n sö dông ph©n b¾c trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë mét sè khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé Ph¹m BÝch San NguyÔn §øc Vinh §oµn Kim Th¾ng ý nhÊt nhung y, n¨ng ®¶m thÕ gian nan sù §Ò tam xÝch kiÕm, tËn thu thiªn h¹ nh©n t©m (Lª Th¸nh T«ng, c©u ®èi tÆng ng−êi hãt ph©n) Tõ xa x−a, ph©n b¾c ®−îc ng−êi Trung Hoa ®¸nh gi¸ cao vµ do ®ã chóng ®· ®−îc södông réng r·i trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë ViÖt Nam, vµ cô thÓ lµ ë ®ång b»ng B¾c Bé, ph©nb¾c còng ®−îc sö dông t−¬ng ®èi phæ biÕn ®Ó bãn cho lóa vµ nhiÒu lo¹i rau mµu kh¸c nhau. Rârµng lµ ph©n b¾c cã mét sè chÊt dinh d−ìng nhÊt ®Þnh cho c©y trång nh−ng ®ång thêi, viÖc södông chóng còng g©y t¸c h¹i ®¸ng kÓ ®Õn ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i tr−êng sèng cña ng−êi d©n. ëc¸c n−íc ®· ph¸t triÓn, ph©n b¾c kh«ng ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®iÒu ®ãkh«ng cã nghÜa lµ tËp qu¸n sö dông ph©n b¾c lu«n liªn quan chÆt chÏ ®Õn tr×nh ®é s¶n xuÊtn«ng nghiÖp l¹c hËu bëi cã rÊt nhiÒu n−íc chËm ph¸t triÓn kh«ng hÒ biÕt sö dông ph©n b¾c.Ngay ë ViÖt Nam còng cã nhiÒu céng ®ång kh«ng sö dông ph©n b¾c. H¬n n÷a, ë nh÷ng ®Þaph−¬ng cã sö dông ph©n b¾c, møc ®é phæ biÕn cña chóng l¹i kh¸c nhau vµ th−êng biÕn ®æitheo thêi gian víi nh÷ng quy luËt riªng cña nã. Nh− vËy, tËp qu¸n sö dông ph©n b¾c kh«ng chØphô thuéc trùc tiÕp vµo vÊn ®Ò thæ nh−ìng hay c«ng nghÖ, m«i tr−êng mµ cßn liªn quan ®ÕnnhiÒu yÕu tè kinh tÕ, x· héi kh¸c. ChØ khi nµo nhËn thøc ®−îc ®Çy ®ñ mèi liªn hÖ ®ã chóng tamíi cã thÓ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m lµm thay ®æi hµnh vi sö dông ph©n b¾ctrong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ng−êi n«ng d©n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý t−ëng ®ã, mét cuéc nghiªn cøu vÒ tËp qu¸n sö dông ph©n b¾c ®·®−îc tiÕn hµnh vµo n¨m 1998 d−íi sù tµi trî cña UNICEF. Môc tiªu cña cuéc nghiªn cøu nµynh»m: 1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ph©n b¾c ë ®ång b»ng B¾c ViÖt Nam; 2. T×m hiÓu nh÷ngnguyªn nh©n s©u xa nµo chi phèi hµnh vi sö dông ph©n b¾c cña ng−êi n«ng d©n ViÖt Nam, 3.Quan hÖ gi÷a sö dông ph©n b¾c vµ mét sè lo¹i ph©n bãn chñ yÕu kh¸c nh− ph©n chuång, ph©n hãahäc, 4. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tiÕn bé kü thuËt cña n«ng d©n ViÖt Nam qua tr−êng hîp ph©n vi sinh -mét lo¹i ph©n bãn míi ®−îc ®−a vµo sö dông. TÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc thu ®−îc nh»m lµm c¬ së ®ÓchuÈn bÞ cho viÖc tiÕn tíi chÊm døt sö dông ph©n b¾c trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¶i thiÖn m«itr−êng sèng, gãp phÇn t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn38 Mét khÝa c¹nh cña sù biÕn ®æi n«ng th«n ViÖt Nam ... Cã ba ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông trong c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy: Tr−íc hÕt, ®ã lµ sù ph©n tÝch l¹i c¸c tµi liÖu s½n cã, bao gåm c¸c sè liÖu thèng kª, c¸c sèliÖu ®iÒu tra vµ c¸c Ên phÈm kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông ph©n b¾c ë ViÖt Nam. Thø hai, mét cuéc ®iÒu tra chän mÉu nhá ®−îc tiÕn hµnh t¹i 3 lµng víi nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®Æctr−ng kh¸c nhau ë ®ång b»ng B¾c Bé. §ã lµ: th«n MÉn X¸ thuéc x· V¨n M«n huyÖn Tiªn S¬n tØnh B¾cNinh, th«n Phï l−u thuéc x· Trung NghÜa huyÖn Yªn Phong tØnh B¾c Ninh vµ th«n An Th− thuéc x·TrÞnh X¸ huyÖn B×nh Lôc tØnh Hµ Nam. ë mçi lµng cã 50 hé gia ®×nh ®−îc chän ngÉu nhiªn ®Ó phángvÊn. Th«n thø nhÊt hiÖn vÉn lµm n«ng nghiÖp nh−ng ®ang tÝch cùc lµm mét nghÒ phi n«ng nghiÖpkh¸c: ®ã lµ nghÒ ®óc nh«m. NÐt v¨n ho¸ ®Æc biÖt cña ng−êi d©n ë th«n nµy lµ kh«ng cã thãi quen södông hè xÝ. Th«n Phï L−u hÇu hÕt lµm n«ng nghiÖp vµ ®ang sö dông ph©n b¾c mét c¸ch réng r·i. §©ycòng lµ n¬i ®−îc lan truyÒn trong d©n gian lµ cã tôc thê thµnh hoµng lµm nghÒ hãt ph©n (tuy nhiªn®iÒu tra t¹i ®Þa ph−¬ng ch−a kh¼ng ®Þnh ®−îc ®iÒu nµy). Th«n thø ba - An Th− lµ th«n lµm n«ngnghiÖp thuÇn tóy vµ t−¬ng ®èi c¸ch biÖt víi c¸c khu vùc ®« thÞ. Cuèi cïng lµ ph−¬ng ph¸p pháng vÊn s©u ®−îc tiÕn hµnh nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÒu tÕnhÞ vµ phøc t¹p h¬n trong t©m t− cña ng−êi n«ng d©n chung quanh tËp qu¸n sö dông ph©n b¾c.Ngoµi 3 ®Þa ®iÓm trªn, nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cßn ®−îc ®Æc biÖt chó ý ë hai khu vùc phÝa t©y HµNéi. Thø nhÊt lµ x· T©y Tùu thuéc huyÖn Tõ Liªm Hµ Néi - n¬i næi tiÕng vÒ nghÒ trång d−a tr−íckia vµ nay chuyÓn sang trång hoa víi nhu cÇu sö dông ph©n b¾c ë møc ®é rÊt lín. Thø hai lµ x·Song Ph−¬ng huyÖn Hoµi § ...