Một số đặc điểm cận lâm sàng và vi khuẩn của viêm phổi cộng đồng ở bệnh nhân nghiện rượu

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm khảo sát một số đặc điểm cận lâm sàng và vi khuẩn (VK) của viêm phổi cộng đồng (VPCĐ) ở bệnh nhân (BN) nghiện rượu. Đối tượng và phương pháp: mô tả hồi cứu trên 36 BN nghiện rượu mắc VPCĐ được điều trị tại Khoa Cấp cứu và Hồi sức Tích cực, Bệnh viện Bạch Mai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số đặc điểm cận lâm sàng và vi khuẩn của viêm phổi cộng đồng ở bệnh nhân nghiện rượu TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG VÀ VI KHUẨN CỦA VIÊM PHỔI CỘNG ĐỒNG Ở BỆNH NHÂN NGHIỆN RƢỢU Hà Trần Hưng*; Vũ Xuân Nghĩa** TÓM TẮT Mục tiêu: khảo sát một số đặc điểm cận lâm sàng và vi khuẩn (VK) của viêm phổi cộng đồng (VPCĐ) ở bệnh nhân (BN) nghiện rượu. Đối tượng và phương pháp: mô tả hồi cứu trên 36 BN nghiện rượu mắc VPCĐ được điều trị tại Khoa Cấp cứu và Hồi sức Tích cực, Bệnh viện Bạch Mai. Kết quả: tuổi trung bình 48,3 ± 9,2, chủ yếu ở nhóm tuổi < 65 (94%). Thời gian uống rượu trung bình 13,6 ± 6,2 năm. Có liên quan giữa số lượng bạch cầu và tỷ lệ tử vong, 16 BN giảm bạch cầu, tỷ lệ tử vong ở nhóm này cao hơn có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). Hình ảnh X quang chủ yếu là tổn thương lan tỏa 2 bên. Tràn dịch màng phổi 33,3%. Khí máu cho thấy 38,9% BN có nhiễm toan chuyển hóa, tất cả BN vào viện đều có tình trạng giảm oxy hóa máu. 77,8% BN có hội chứng suy hô hấp cấp. Tỷ lệ cấy phát hiện tác nhân VK thấp, trong số cấy dương tinh, 67% BN tìm thấy Klebsiella pneumoniae. K. pneumoniae phần lớn kháng với kháng sinh ampicillin và gentamycin. Kết luận: nghiên cứu đã cho thấy các đặc điểm cận lâm sàng và VK chủ yếu của VPCĐ ở BN nghiện rượu, giúp ích cho chẩn đoán và điều trị nhóm BN nặng này. * Từ khóa: Nghiện rượu; Viêm phổi cộng đồng; Đặc điểm lâm sàng. Laboratory Abnormalities and Microbial Findings of Community Acquired Pneumonia in Patients with Alcoholism Summary Objectives: To assess laboratory abnormalities and microbial findings on alcoholism patients suffering from community acquired pneumonia (CAP). Subjects and methods: The retrospective study included in 36 alcoholism patients with CAP treated in the Emergency Department and Intensive Care Unit at Bachmai Hospital. Results: The average age of studied patients was 48.3 ± 9.2 years old, mainly in the age group < 65 (94%). Alcohol dependence duration average was 13.6 ± 6.2 years. There was an association between WBC count and mortality, mortality in 16 patients with neutropenia was significantly higher the others (p < 0.01). On chest X-ray, diffuse infiltrations both sides were mostly present. 33.3% had pleural effusion. Blood gas showed that 38.9% of cases had metabolic acidosis, all patients had hypoxemia on admission. The proportion of patients with ARDS accounted for 77.8%. The microbial culture had low rate of positive. Among cultured positive, 67% found Klebsiella pneumoniae. K. pneumoniae were most resistant to antibiotics ampicillin and gentamicin. Conclusion: This study shows the characteristics of laboratory abnormalities and microbiological results of community acquired pneumonia in patients with alcoholism that supplies useful information for the diagnosis and treatment of this severe patient group. * Key words: Alcoholism; Community acquired pneumonia; Clinical features. * Trường Đại học Y Hà Nội ** Học viện Quân y Người phản hồi (Corresponding): Hà Trần Hưng (hatranhung@yahoo.com) Ngày nhận bài: 18/01/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 07/03/2016 Ngày bài báo được đăng: 28/03/2016 109 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 ĐẶT VẤN ĐỀ Hơn một thế kỷ qua, lạm dụng rượu đã được biết đến là một yếu tố nguy cơ lớn của nhiễm khuẩn phổi, ví dụ BN nghiện rượu có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn VK Gr (-) như Klebsiella [1] hoặc dễ bị nhiễm khuẩn huyết và sốc do VK điển hình (đáng chú ý nhất là Streptococus pneumoniae) [3]. Ảnh hưởng của rượu lên tỷ lệ mắc và tử vong ở BN viêm phổi mắc phải ở cộng đồng rất lớn. Một nghiên cứu đánh giá tiên lượng của BN nghiện rượu bị viêm phổi mắc phải ở cộng đồng trong vòng 3 năm cho thấy tỷ lệ tử vong là 64,3% [1], con số cao hơn rất nhiều so với tỷ lệ tử vong của viêm phổi mắc phải ở cộng đồng khác. Tỷ lệ tử vong đặc biệt cao ở những BN bị nhiễm khuẩn huyết do Klebsiella pneumoniae [4]. Các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm phổi ở BN nghiện rượu khá phức tạp, bao gồm tăng nguy cơ hít phải axít của dịch dạ dày hoặc VK kỵ khí từ đường tiêu hóa trên của vùng hầu họng, giảm đào thải VK bám ở niêm đường tiêu hóa trên, giảm sức đề kháng hô hấp của vật chủ [5, 6]. Sặc phổi là do phối hợp về bệnh học VK chí ở vùng hầu họng gây ra ở BN nghiện rượu. Ở những BN nghiện rượu, tỷ lệ Klebsiella pneumoniae khu trú ở vùng hầu họng cao gấp 4 lần ở người bình thường. Điều này làm gia tăng VK gây bệnh ở vùng hầu họng, kết hợp với ngộ độc rượu cấp và ức chế phản xạ ho khạc bình thường, dẫn đến viêm phổi nặng và thường xuyên hơn từ VK Gr (-) [5]. Cùng với các yếu tố trên, việc suy yếu chức năng đào thải VK ra khỏi đường hô hấp cũng có vai trò quan trọng. 110 Cho đến nay trên thế giới có một số nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng, đặc biệt là tác nhân vi sinh vật ở BN VPCĐ. Tuy nhiên ở Việt Nam còn ít nghiên cứu về vấn đề này. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài nhằm: Nhận xét một số đặc điểm cận lâm sàng và VK của VPCĐ ở BN nghiện rượu. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG P ...