Một số đặc điểm của Công giáo trên vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng

Đặc điểm của Công giáo ở Quảng Nam - Đà Nẵng mang tính chuyển tiếp và có nhiều xáo trộn, thể hiện ở sự đa dạng về loại hình giáo xứ. Tại Quảng Nam - Đà Nẵng đồng thời tồn tại những giáo xứ (gốc) Phát Diệm, Quảng Bình, Huế, Quảng Nam và cả giáo xứ ghép hai hoặc nhiều gốc... Mời các bạn cùng tìm hiểu nội dung bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số đặc điểm của Công giáo trên vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ĈOÀN TRIӊU LONG (*)MӜT SӔ ĈҺC ĈIӆM CӪA CÔNG GIÁOTRÊN VÙNG ĈҨT QUҦNG NAM - ĈÀ NҸNGTóm tҳt: G̯n b͙n trăm năm tr˱ͣc, Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng là vùng ÿ̭tÿ̯u tiên chͱng ki͇n s͹ có m̿t cͯa Công giáo ͧ Ĉàng Trong. Ĉ͇n nay,Công giáo ͧ vùng ÿ̭t này luôn th͋ hi͏n s͹ song hành cͯa nhͷng y͇u t͙cNJ x˱a và nhͷng nét hi͏n ÿ̩i không ch͑ v͉ n͡i dung mà còn v͉ di͏n m̩o.Ĉ̿c ÿi͋m cͯa Công giáo ͧ Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng mang tính chuy͋n ti͇pvà có nhi͉u xáo tr͡n, th͋ hi͏n ͧ s͹ ÿa d̩ng v͉ lo̩i hình giáo xͱ. T̩iQu̫ng Nam - Ĉà N̽ng ÿ͛ng thͥi t͛n t̩i nhͷng giáo xͱ (g͙c) Phát Di͏m,Qu̫ng Bình, Hu͇, Qu̫ng Nam và c̫ giáo xͱ ghép hai ho̿c nhi͉u g͙c...Công giáo vùng ÿ̭t này (Giáo ph̵n Ĉà N̽ng) còn là m͡t trong nhͷngn˯i ÿi ÿ̯u trong vi͏c t͝ chͱc H͡i ÿ͛ng Mͭc vͭ Giáo xͱ m͡t cách quy cͯ,có c˯ c̭u ch̿t chͅ tͳ Tòa Giám mͭc ÿ͇n giáo h̩t, giáo xͱ và giáo h͕.Nhͷng ÿ̿c ÿi͋m trên tuy ch˱a ph̫i là ṱt c̫, nh˱ng ít nhi͉u giúp cho vi͏cnh̵n di͏n m͡t vùng Công giáo v͙n m͡t thͥi là ÿ͓a ch͑ ÿ͗ trên b̫n ÿ͛Công giáo ͧ Vi͏t Nam.Tӯ khóa: Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng, Giáo ph̵n Ĉà N̽ng, Công giáo.1. Dүn nhұpQuҧng Nam - Ĉà Nҹng là vùng ÿҩt ÿҫu tiên chӭng kiӃn sӵ có mһt cӫa Cônggiáo ӣ toàn xӭ Ĉàng Trong (tháng 1 năm 1615). Sau khi du nhұp, Công giáo ÿãdҫn tҥo dӵng nên mӝt chӛ ÿӭng vӳng chҳc và có sӵ ҧnh hѭӣng quan trӑng ÿӕivӟi mӝt khu vӵc rӝng lӟn ӣ MiӅn Trung cNJng nhѭ trong cҧ nѭӟc. Gҫn bӕn trămnăm là khoҧng thӡi gian ÿӫ ÿӇ giúp cho Công giáo ӣ Quҧng Nam và Ĉà Nҹnghình thành và thӇ hiӋn ÿѭӧc diӋn mҥo riêng có cӫa nó. Trong bài viӃt này, chúngtôi bѭӟc ÿҫu phác thҧo mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm cӫa Công giáo trên vùng ÿҩt này.2. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, truyӅn thӕng và cách tânTìm hiӇu Công giáo tҥi Quҧng Nam và Ĉà Nҹng (Giáo phұn Ĉà Nҹng), nétnәi bұt dӉ nhұn thҩy ÿó là sӵ xen lүn giӳa các yӃu tӕ xѭa và nay, giӳa truyӅnthӕng và cách tân. ĈiӅu này, do nhiӅu nguyên nhân khác nhau, trong ÿó ÿángchú ý là sӵ phát triӇn vӅ thѭѫng mҥi, Hӝi An và Ĉà Nҹng là nhӳng vùng sҫm uҩtnhҩt Ĉàng Trong vӟi cӝng ÿӗng Nhұt kiӅu làm hұu thuүn cho các nhà truyӅngiáo Dòng Tên tìm ÿӃn. Vӟi tѭ cách là mӝt trong nhӳng vùng ÿҩt ÿҫu tiên tiӃp*TS., Hӑc viӋn Chính trӏ - Hành chính Quӕc gia Hӗ Chí Minh Khu vӵc 3, Ĉà Nҹng.1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ nhұn bѭӟc chân cӫa “nhӳng nhà truyӅn giáo Dòng Tên tiên khӣi” và ÿón dòngchҧy Công giáo vào Ĉàng Trong, dүu ÿã qua nhiӅu biӃn ÿӝng vӟi nhӳng ÿәi thaylӟn lao, nhѭng dҩu ҩn cӫa lӏch sӱ vүn còn ÿӑng lҥi ÿӇ chúng ta vүn có thӇ cҧmnhұn ÿѭӧc nét cә xѭa cӫa Công giáo qua bóng dáng cӫa nhӳng giáo xӭ mҩy trămtuәi, hoһc nhӳng chiӃc giӃng cә còn lҥi ӣ vùng Phѭӟc KiӅu, nhӳng ngôi mӝ cәnҵm rҧi rác trong khuôn viên mӝt vài giáo xӭ ӣ Quҧng Nam. Tuy dҩu tích cә xѭacòn lҥi không nhiӅu, nhѭng có thӇ cҧm nhұn ÿѭӧc rõ ràng dҩu ҩn thӡi gian hàngthӃ kӹ ӣ mӝt sӕ giáo xӭ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng.Giáo phұn Ĉà Nҹng “ÿi trѭӟc vӅ sau” bӣi vì, tuy ÿѭӧc xem là nѫi ÿҫu tiên cósӵ hiӋn diӋn cӫa Công giáo ӣ Ĉàng Trong nhѭng Giáo phұn này lҥi thành lұp rҩtmuӝn - năm 1963, sau cҧ Giáo phұn HuӃ - năm 1924, Giáo phұn Kon Tum 1932, Giáo phұn Nha Trang - 1957,v.v... Vì vұy, bên cҥnh nhӳng nét xѭa cNJ lҥicó nhӳng nét hiӋn ÿҥi. Ĉó là mӝt cѫ cҩu tә chӭc có bài bҧn, là tính năng ÿӝngtrong các hoҥt ÿӝng cӫa giáo phұn ÿѭӧc xem là “mӝt trong nhӳng ÿiӇm sáng cӫaviӋc áp dөng các canh tân theo tinh thҫn Công ÿӗng Vatican II trong ÿӡi sӕnggiáo hӝi ÿӏa phѭѫng” (1).Ĉó còn là sӵ hiӋn diӋn cӫa các giáo xӭ mӟi cùng vӟi nhӳng ngôi nhà thӡ hiӋnÿҥi, là sҧn phҭm cӫa khoa hӑc kӻ thuұt hiӋn ÿҥi. Chính ÿiӅu này, cùng vӟi sӵ tӗntҥi cӫa các “giáo xӭ nông thôn” mӝc mҥc ÿã tҥo cho Giáo phұn Ĉà Nҹng mӝt bӝmһt có nhiӅu sҳc thái và ít thuҫn nhҩt. HiӋn nay, Công giáo vùng Quҧng Nam - ĈàNҹng có sӵ tӗn tҥi xen lүn hai loҥi hình giáo xӭ nәi bұt, ÿó là: các giáo xӭ vùngnông thôn Quҧng Nam vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo ÿӏa phѭѫng và các giáoxӭ thành thӏ Ĉà Nҹng vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo di cѭ năm 1954.3. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng mang tính chuyӇn tiӃp và có nhiӅuxáo trӝnXét vӅ mһt ÿӏa lý, vùng ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng thӇ hiӋn tính trung gianchuyӇn tiӃp cӫa các vùng ÿӏa lý ViӋt Nam cNJng nhѭ trong khu vӵc. NhiӅu nghiêncӭu ÿã chӍ ra rҵng, vào nhӳng năm 1800, tӯ xã Chân Sҧng phía Nam ÿèo Hҧi Vân(thuӝc Ĉà Nҹng) cho ÿӃn xã MiӃu Bông và Lӛ Gián (thuӝc Quҧng Nam) có batrҥm dӏch là Nam Chân, Nam Ô và Nam Gián, nӕi Ĉà Nҹng vӟi các vùng. Vùngÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng còn là nѫi có vӏ trí thuұn lӧi ÿӇ giao thѭѫng vӟi cácquӕc gia trong khu vӵc. Chính tӯ sӵ thuұn lӧi trên, bӃn Cӱa Hàn là nѫi cұp bӃn ghélҥi cӫa các thѭѫng thuyӅn thӡi các chúa NguyӉn. Vào thӃ kӹ XIX, ÿây là nѫi triӅuÿình nhà NguyӉn ÿón tiӃp các phái ÿoàn ngoҥi giao thѭѫng mҥi. Quҧng Nam - ĈàNҹng lҥi là vùng ÿҩt không xa dinh trҩn ÿҫu não cӫa Ĉàng Trong. Khi nhà NguyӉnÿһt kinh ÿô ӣ HuӃ thì vӏ trí cӫa vùng ÿҩt này lҥi càng trӣ nên trӑng yӃu bӣi vai tròquân cҧng t ...