Một số đặc điểm giải phẫu các nhánh tận thần kinh quay chi phối cơ duỗi chung ngón tay ở người Việt Nam

Mục đích nghiên cứu của bài viết nhằm xác định đặc điểm của các nhánh tận thần kinh vận động chi phối cơ cơ DCN qua phẫu tích xác người Việt, đây là cơ sở giải phẫu học áp dụng cho kỹ thuật điện cơ kim sợi đơn độc kiểu kích thích bằng kim đồng trục sử dụng 1 lần trong chẩn đoán bệnh nhược cơ người Việt, đặc biệt là nhược cơ thể mắt thường biểu hiện kín đáo, khó phát hiện và hay bị chẩn đoán nhầm trong thực tế lâm sàng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số đặc điểm giải phẫu các nhánh tận thần kinh quay chi phối cơ duỗi chung ngón tay ở người Việt NamT¹p chÝ Y - d-îc häc qu©n sù sè chuyªn ®Ò H×NH TH¸I HäC-2017MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU CÁC NHÁNH TẬNTHẦN KINH QUAY CHI PHỐI CƠ DUỖI CHUNG NGÓN TAYỞ NGƢỜI VIỆT NAMLê Tự Quốc Tuấn*; Phạm Đăng Diệu**Nguyễn Văn Chương***; Trần Ngọc Anh***TÓM TẮTVới việc phẫu tích 30 mẫu cẳng tay sau, các tác giả đã xác định chi tiết giải phẫu giúp ápdụng vào thực hiện kỹ thuật điện cơ sợi đơn độc kiểu kích thích điện trên cơ duỗi chung cácngón (DCN) và xác định được vị trí thoát ra ở bờ dưới của thần kinh quay sâu (R 0) cũng như sốlượng và vùng phân bố các nhánh vận động tận cùng (Ri) cho cơ DCN.* Từ khóa: Cơ duỗi chung các ngón; Thần kinh quay; Đặc điểm giải phẫu.Anatomical Details of Terminal Radial Nerve Entry Points to theExtensor Digitorum Communis Muscles of Vietnamese CadaversSummaryBy having performed dissection of 30 foreams, the authors have identified the anatomicaldetails of radial nerve applied to the technique stimulated SFEMG on EDC muscle. They havepinpointed the exit location of the deep branch of the radial nerve (R0) at the lower border ofsupinator muscle. Furthermore, the amount and distribution region of the terminal motorbranches to EDC muscle were also effectively identified.* Keywords: Extensor digitorum communis; Radial nerve; Anatomical details.ĐẶT VẤN ĐỀCác điểm vận động của hệ cơ vân(được các nhà giải phẫu và sinh lý nghiêncứu) gần đây đã thu hút sự quan tâm củacác nhà nghiên cứu trong lĩnh vực điệnsinh lý [3]. Điểm vận động được địnhnghĩa là nơi đi vào của nhánh thần kinhvận động tại màng chùm cơ (epimysium)của bụng cơ. Một trong hai phươngthức thực hiện kỹ thuật điện cơ kim sợiđơn độc (SFEMG = Single fiberelectromyography) - nhạy nhất trong pháthiện bệnh đặc biệt là các trường hợpbệnh nhẹ (nhược cơ thể mắt) - là kíchthích điện dây thần kinh (StimulatedSFEMG). Nguyên lý của kỹ thuật này làđặt điện cực kích thích (bằng điện cựckim hay điện cực hình đĩa) gần sát tấmtận cùng vận động của thần kinh chi phốicơ (thường là cơ vòng mi và cơ duỗichung ngón tay) rồi dùng điện cực kimkhảo sát độ bồn chồn (jitter) - biểu thị sựdao động dẫn truyền qua xi náp thần kinhcơ [5].* Bệnh viện Đa khoa Triều An TP. Hồ Chí Minh** Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch*** Học viện Quân yNgười phản hồi (Corresponding): Lê Tự Quốc Tuấn (ltqtuan@gmail.com)Ngày nhận bài: 20/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 15/08/2017Ngày bài báo được đăng: 20/08/201757T¹p chÝ y - d-îc häc qu©n sù sè chuyªn ®Ò H×NH TH¸I HäC-2017Nếu đặt điện cực kích thích càng sátnhánh thần kinh vận động chi phối cơkhảo sát (điểm vận động cơ) thì cườngđộ điện thế thực hiện kích thích càng thấpvà thời gian thực hiện kỹ thuật càng cókhả năng rút ngắn hơn.Nghiên cứu này nhằm xác định đặcđiểm của các nhánh tận thần kinh vậnđộng chi phối cơ cơ DCN qua phẫu tíchxác người Việt, đây là cơ sở giải phẫuhọc áp dụng cho kỹ thuật điện cơ kim sợiđơn độc kiểu kích thích bằng kim đồngtrục sử dụng 1 lần trong chẩn đoán bệnhnhược cơ người Việt, đặc biệt là nhượccơ thể mắt thường biểu hiện kín đáo, khóphát hiện và hay bị chẩn đoán nhầm trongthực tế lâm sàng.biến dạng, dị tật, đã xử lý tại Bộ môn Giảiphẫu, Trường Đại học Y Dược TP. HồChí Minh. Tất cả xác phẫu tích đều là xáchiến, có hồ sơ lưu trữ tại Bộ môn Giảiphẫu, Trường Đại học Y Dược TP. HồChí Minh từ năm 2012 - 2015.* Địa điểm, thời gian nghiên cứu:Bộ môn Giải phẫu, Trường Đại học YDược TP. Hồ Chí Minh từ tháng 7 - 2015đến 7 - 2017.2. Phương pháp nghiên cứu.Mô tả hàng loạt.* Phẫu tích cơ DCN tay:Khảo sát dưới kính lúp tìm các nhánhtận của thần kinh quay đi vào cơ. Tiếnhành đo đạc thu thập số liệu khoảng cáchbằng thước Caliper Mitutoyo, so với cácmốc giải phẫu cố định xung quanh: mỏmtrên lồi cầu ngoài, khớp quay trụ dưới.- Chọn hệ trục tọa độ XOY với gốc O:mỏm trên lồi cầu ngoài, trục OX là đườngthẳng nối 2 điểm: mỏm trên lồi cầu ngoàivới khớp quay trụ dưới, OY: vuông gócvới OX.- Xác định tọa độ R0 (X0,Y0) vị trí thoátra ở bờ dưới cơ ngửa của nhánh sâuthần kinh quay (nQ0).Hình 1: Nguyên lý kỹ thuật điện cơ sợiđơn độc kiểu kích thích điện.ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Đối tượng và cỡ mẫu nghiên cứu.30 mẫu cơ DCN ở cẳng tay các xác cótư thế giải phẫu bình thường, không có58- Đánh dấu các nhánh tận của thầnkinh quay đi vào cơ DCN bằng cách đâmkim thẳng góc với bề mặt cơ.- Xác định tọa độ Ri (Xi,Yi) cho từng vịtrí nhánh thần kinh (nQi) đi vào cơ DCN ởbề mặt trên của cơ DCN không có da phủ(I = 1, 2, 3, 4, 5... với quy ước giá trị iđược đặt theo thứ tự khoảng cách đến Rotăng dần, nghĩa là RoRi < RoRj với I < j).T¹p chÝ Y - d-îc häc qu©n sù sè chuyªn ®Ò H×NH TH¸I HäC-2017- Thiết lập vùng chứa Ri với các bánkính nhỏ nhất chứa toàn bộ các nhánhthần kinh đi vào cơ DCN (tập hợp cácđiểm Ri).- Tính tỷ lệ và tương quan vị trí R0 vớitrục D-OX (đường trục OX nối từ mỏmtrên lồi cầu ngoài đến khớp quay trụdưới).* Xử lý số liệu: bằng phần mềm SPSSphiên bản 22.0.Tính tỷ lệ %, trung bình (X), độ lệchchuẩn (SD). Kiểm định sự khác biệt giữahai trung bình bằng t-test. Sự khác biệt cóý nghĩa thống kê khi p ≤ 0,05.Kiểm định sự khác biệt giữa các tỷ lệbằng thuật toán X2. Sự khác biệt có ýnghĩa thống kê khi p ≤ 0,05. Chúng tôicũng dùng phần mềm Excel và Matlab2017 tính toán để vẽ đồ thị biểu diễn sốliệu.2. Đặc điểm giải phẫu các phânnhánh của thần kinh quay sâu cho cơDCN.* Số lượng các phân nhánh vào cơDCN:Qua phẫu tích ghi nhận 100% nhánhthần kinh chi phối cơ DCN đều xuất pháttừ nhánh sâu thần kinh quay ở bờ dướicơ ngửa. Tổng cộng có 14 dây thần kinhbên trái cho 206 nhánh, 16 dây thần kinhbên phải cho 261 nhánh. Trong đó sốlượng phân nhánh cho mỗi cơ DCN daođộng từ 9 - 21 nhánh (bảng 1).* Vị trí nhánh thần kinh quay sâu thoátra ở bờ dưới cơ ngửa:- Tọa độ điểm R0:X0 = 71,58 ± 11,66 mm, nhỏ nhất49,14 mm, lớn nhất 89,34 ...