Một số di tích thờ tự Dương Vân Nga, hoàng hậu hai triều Đinh – Lê

Bài viết trình bày các di tích thờ tự Dương Vân Nga đến nay đều đã “trải qua những cuộc bể dâu”, có di tích bị xuống cấp phủ bóng thời gian, nhưng trong đời sống tinh thần của người dân địa phương, chúng vẫn có giá trị văn hóa đặc biệt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số di tích thờ tự Dương Vân Nga, hoàng hậu hai triều Đinh – Lê MỘT SỐ DI TÍCH THỜ TỰ DƯƠNG VÂN NGA, HOÀNG HẬU HAI TRIỀU ĐINH – LÊ Hoàng Thị Hồng Thắm Khoa Ngữ văn - KHXH Email: thamhth@dhhp.edu.vn Ngày nhận bài: 18/3/2020 Ngày PB đánh giá: 27/4/2020 Ngày duyệt đăng: 08/5/2020 TÓM TẮT: Dương Vân Nga (Dương hậu thời Đinh – Lê) là một nhân vật lịch sử đặc biệt bởi hành trạng gây tranh cãi của bà: bà vốn là hoàng hậu của Đinh Tiên Hoàng, sau khi vua Đinh bị sát hại, triều đình rối loạn, bà đã trao ngai vàng của con trai mình cho Thập đạo tướng quân Lê Hoàn rồi tái giá với vị tướng tiền triều này. Vì hành động này, không ít người chỉ trích bà là dâm phụ, vì tư tình mà đặt dấu chấm hết cho một dòng họ đế vương; nhiều người lại ngợi ca bà biết nhìn xa trông rộng, hi sinh lợi ích cá nhân vì sự sống còn của cả dân tộc. Trong thực tế, bất chấp sự trái chiều trong việc ghi công luận tội của hậu thế, qua khảo sát của chúng tôi, bà vẫn hiện diện trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt, được thờ tự ở 11 ngôi đền tại các địa phương Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, Thanh Hóa và Nghệ An; trong đó, Ninh Bình là nơi có mật độ đền/ đình thờ nhiều nhất (bảy điểm thờ), các nơi khác đều có một điểm thờ. Từ khóa: Dương Vân Nga, Đinh Tiên Hoàng, Lê Hoàn, thờ tự. SOME WORSHIPING RELICS OF DUONG VAN NGA, THE QUEEN IN THE DINH – LE DYNASTIES ABSTRACT: Duong Van Nga (Duong queen in the Dinh - Le dynasties) is a special historical figure due to her controversial behavior: she was originally queen of Dinh Tien Hoang, after the king was murdered, the court was in turmoil. She handed over her son’s throne to the Chancellor - Le Hoan and remarried to him. Because of this action, she was criticized for being a lewd woman, because that love put an end of the royal family; others praised her for foreseeing, sacrificing personal gain for the survival of the nation. In fact, in spite of the contradiction in the recognition of the posterity of the descendants, through our survey, she is still present in the spiritual cultural life of the Vietnamese, being worshiped at 11 temples in Ninh Binh, Nam Dinh, Ha Nam, Thanh Hoa and Nghe An; in which, Ninh Binh is the place having the highest density of temples (7 places of worship), in other places there is only one place of worship for each. Key words: Duong Van Nga, Dinh Tien Hoang, Le Hoan, worship.1. ĐẶT VẤN ĐỀ bất khả xâm phạm bởi nó thuộc về phạm Bên cạnh đời sống vật chất, người Việt trù tín ngưỡng của dân gian. Sự lưu tồntừ bao đời nay rất coi trọng lĩnh vực văn của nó được thể hiện ở cả phương diệnhóa tinh thần, trong đó phải kể đến văn vật thể (qua các di tích, hiện vật) và phihóa tâm linh. Đây là lãnh địa thiêng liêng, vật thể (qua lễ hội, nghi thức thờ cúng). Tuy là một nhân vật có hai chiều tranh10 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNGluận nhưng với những công trạng nổi bật 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨUcủa mình trong lịch sử, Dương Vân Nga Cho đến nay, qua kết quả điền dã củavẫn được thờ tự ở 11 ngôi đền tại các địa chúng tôi, có 11 di tích thờ tự Thái hậuphương Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, Dương Vân Nga (gồm 1 điểm thờ chínhThanh Hóa và Nghệ An. Không gian thờ và 10 điểm phối thờ, trong đó Ninh Bìnhtự bà vừa cho thấy điểm chung trong tín có số điểm thờ nhiều nhất là 7 điểm, cácngưỡng thờ tự của người Việt, vừa thể địa phương còn lại là Hà Nam, Nam Định,hiện quan niệm cũng như cách đánh giá Thanh Hóa và Nghệ An đều có 1 điểmcủa dân gian về bà hoàng hậu “một vai thờ), cụ thể như sau:gánh vác cả đôi sơn hà”. Bảng 1: Các di tích thờ tự Dương Vân Nga còn lưu tồn đến ngày nay STT Tên điểm thờ Nhân vật chính được phụng thờ Địa phương 1. Đền vua Lê Đại Hành (cố đô Hoa Ninh Bình vua Lê Đại Hành Lư - Ninh Bình) 2. Đình Mỹ Hạ (Gia Thủy, Nho Quan, Ninh Bình vua Đinh Tiên Hoàng Ninh Bình) 3. Đình Trai (Gia Hưng, Gia Viễn, Ninh Bình vua Đinh Tiên Hoàng Ninh Bình) 4. Đình Trung Trữ (Ninh Giang, Hoa Ninh Bình ...