Một số giải pháp góp phần khai thác an toàn và hiệu quả hệ động lực tàu cá

Việc khai thác an toàn và hiệu quả hệ động lực tàu cá không chỉ có ý nghĩa về kinh tế mà còn góp phần đáng kể trong việc đảm bảo an toàn cho tàu và người trên tàu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số giải pháp góp phần khai thác an toàn và hiệu quả hệ động lực tàu cáTạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sảnSố 2/2016VAÁN ÑEÀ TRAO ÑOÅIMỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN KHAI THÁC AN TOÀN VÀ HIỆU QUẢHỆ ĐỘNG LỰC TÀU CÁSOME MEASURES CONTRIBUTING SAFE AND EFFICIENT EXPLOITATION TOMAIN ENERGY EQUIPMENT OF SMALL FISHING BOATSNguyễn Đình Long1Ngày nhận bài: 23/02/2016; Ngày phản biện thông qua: 15/5/2016; Ngày duyệt đăng: 15/6/2016TÓM TẮTViệc khai thác an toàn và hiệu quả hệ động lực tàu cá không chỉ có ý nghĩa về kinh tế mà còn góp phầnđáng kể trong việc đảm bảo an toàn cho tàu và người trên tàu.Từ khóa: Hệ động lực, tàu cá, khai thác, an toàn, hiệu quảABSTRACTThe safe and efficient exploitation of main energy equipment not only brings economical benefits, but alsocontributes significantly to ensure the safety of small fishing boats and their crew.Key words: Main energy equipment, fishing boat, exploitation, safe, efficientI. MỞ ĐẦUVới hơn 3 nghìn km bờ biển, nước ta đượcthiên nhiên ưu đã về tiềm năng biển. Hoạtđộng khai thác thủy sản không chỉ mang lại lợiích kinh tế mà còn cả lợi ích về an ninh quốcphòng và đặc biệt là về mặt xã hội, giải quyếtcông ăn việc làm cho một số lượng lớn laođộng của cư dân ven biển.Trong những năm gần đây, Nhà nước đãchú trọng đến việc phát triển ngành thủy sảnnói chung và khai thác thủy sản nói riêng theohướng bền vững, thể hiện ở chỗ đã dành sựquan tâm đặc biệt đến hoạt động khai thácthủy sản thông qua chương trình phát triểnđội tàu đánh bắt xa bờ từ năm 1997, đặcbiệt là Nghị định 67/2014/NĐ-CP và Nghịđịnh 89/2015/NĐ-CP của Chính phủ về mộtsố chính sách phát triển thủy sản nhằm tạođiều kiện thuận lợi hơn nữa cho ngư dânvươn khơi bám biển, cùng với việc đẩy mạnh1các hoạt động nghiệp vụ nhằm đảm bảo antoàn cho người và tàu thuyền khi hoạt độngtrên biển.Tuy nhiên, nghề cá nước ta vẫn là nghềcá nhân dân, với 2 đặc điểm chính: tàu thuyềnthuộc loại nhỏ, chủ yếu được đóng bằng gỗ(hơn 95%) theo kinh nghiệm dân gian; ngườisử dụng không được đào tạo có hệ thống nênviệc khai thác tốt tàu và thiết bị là không thể.Đồng thời, điều kiện hoạt động của tàu cá rấtkhắc nghiệt, mọi sự trục trặc của tàu và thiết bịđều là nguy cơ có thể dẫn đến mất an toàn chotàu và người. Thực tế cho thấy số tai nạn tàu cáhàng năm có nguồn gốc do máy móc hư hỏngchiếm số lượng lớn. Theo số liệu của Tổng cụcThủy sản Bộ NN-PTNT, chỉ trong 5 năm (20072012), cả nước đã xảy ra hơn 4.700 vụ tai nạntàu cá, làm chết 427 người, mất tích 213 ngườivà gần 1.400 người bị thương; hơn 60% số vụtai nạn là do tàu hỏng máy[1].Khoa Kỹ thuật giao thông – Trường Đại học Nha TrangTRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 143Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sảnDo đó, vấn đề là làm thế nào để góp phầnkhai thác an toàn và hiệu quả hệ động lựctàu cá.II. NỘI DUNG1. Cơ sở vấn đềTrên tàu thủy nói chung và tàu cá nói riêng,hệ động lực (chủ yếu là động cơ chính) đượcví như “trái tim” của con tàu. Nếu có sự hỏnghóc ở hệ động lực thì con tàu không thể hoạtđộng được, nghĩa là không thực hiện đượcnhiệm vụ đặt ra, đồng thời lúc này nguy cơ mấtan toàn cho tàu và người rất cao.Thông thường, lỗi kỹ thuật do chế tạo rấthiếm gặp, máy móc không đảm bảo an toànchủ yếu do sử dụng. Trước tiên là việc lựachọn động cơ chính (máy chính) và chân vịttrang bị cho tàu không đảm bảo sự phù hợpvới tàu, tiếp theo là khâu khai thác: vận hành,bảo dưỡng, sửa chữa.Thực tế còn có nhiều bất cập liên quanđến tàu thuyền nghề cá. Đó là do phần lớn tàuđược đóng theo kinh nghiệm dân gian, máychính trang bị cho tàu được lựa chọn khôngdựa trên cơ sở khoa học, hầu hết thuộc loại đãqua sử dụng, trong khi đó trình độ học vấn củangười vận hành còn thấp, không được đào tạochuyên môn thợ máy; thuyền trưởng (người láitàu) là người trực tiếp điều khiển động cơ (quahệ thống điều khiển từ xa) nhưng lại không cókiến thức về nó. Do đó, hiệu quả khai thác tàukhông cao là tất yếu, máy móc dễ bị hư hỏngvà đặc biệt là nguy cơ tàu bị chìm bởi sóng giórất cao (do tàu ở trạng thái “thả trôi”), khó tránhkhỏi thiệt hại về nhân mạng.Khai thác có hiệu quả ở đây bao gồm cảhiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế, nhưngtựu trung lại cũng vẫn là hiệu quả kinh tế. Vềmặt kỹ thuật cần khai thác hết tính năng củamáy móc thiết bị phù hợp với yêu cầu cụ thểnhưng phải tránh tình trạng bị quá tải.Sự quá tải ở động cơ có 2 dạng: quá tảivề cơ và quá tải về nhiệt. Nói chung cần phải144 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANGSố 2/2016tránh quá tải, trừ trường hợp đặc biệt, có thểcho động cơ làm việc quá tải ở mức tải và thờigian cho phép với sự theo dõi sát sao.Nguyên nhân khiến động cơ bị quá tảitrước nhất là nguyên nhân tiềm ẩn do việcchọn máy chính và chân vịt không phù hợp vớithân tàu và nghề khai thác, kế đến là do ngườivận hành không thực hiện đúng những quyđịnh về mặt kỹ thuật trong vận hành.Ở các tài liệu chuyên môn, khi khảo sát cácchế độ làm việc của động cơ chính trong tổ hợptàu (cùng với t ...