Một số lưu ý khi sử dụng thuốc trong Thủy sản

Theo Tiến sỹ Nguyễn Đức Hiền – TGĐ. Cty VEMEDIM: “Các loại cá nuôi xuất khẩu như cá tra, basa do qui mô nuôi đến hàng triệu con, đạt sản lượng hàng trăm tấn trọng lượng cho mỗi ao nuôi thì việc sử dụng thuốc điều trị bệnh cho cá cần có sự hướng dẫn cụ thể trong từng trường hợp của kỹ thuật viên thuỷ sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc trong Thủy sảnMột số lưu ý khi sử dụng thuốc trong Thủy sảnTheo Tiến sỹ Nguyễn Đức Hiền – TGĐ. Cty VEMEDIM: “Các loại cá nuôixuất khẩu như cá tra, basa do qui mô nuôi đến hàng triệu con, đạt sản lượnghàng trăm tấn trọng lượng cho mỗi ao nuôi thì việc sử dụng thuốc điều trịbệnh cho cá cần có sự hướng dẫn cụ thể trong từng trường hợp của kỹ thuậtviên thuỷ sản. Một số lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị bệnh cá sẽ giúp chongười chăn nuôi đạt được hiệu quả cao hơn trong điều trị”.1. Chọn kháng sinh- Các loại vi khuẩn gây bệnh ở cá hiện nay chủ yếu là vi khuẩn gram âm,thường gặp là Edwardsiella ictaluri, Speudomonas spp, Aeromonas spp,Flexibacter columnaris… các vi khuẩn này đều chịu tác động của kháng sinhkhi điều trị.Tuynhiên, theo điều tra khảo sát của Khoa thuỷ sản – Đại học CầnThơ và Cty Vemedim (2008) cá tra, basa nuôi tại đồng bằng sông Cửu Longcó tỉ lệ đề kháng cao với nhiều loại kháng sinh như Florphenicol,Oxytetracyclin, phối hợp Sulfamethoxazol – Trimethoprim, …. Do đó, đểviệc điều trị có hiệu quả cần lấy mẫu cá bệnh làm kháng sinh đồ để chọn loạithuốc còn nhạy với mầm bệnh .- Đối với cá thương phẩm, việc đưa thuốc điều trị bệnh vào cơ thể thông quaviệc trộn thuốc vào thức ăn là giải pháp tốt nhất. Tuy nhiên, do một số khángsinh không hấp thu hoặc hấp thu kém qua niêm mạc ruột nên chỉ tạo được tácdụng diệt khuẩn cục bộ, còn khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, tác động đếnmô, phá huỷ tổ chức cơ thể thì hiệu quả điều trị của kháng sinh sẽ không cao.Các kháng sinh có đặc tính này điển hình là Colistin và hầu hết kháng sinhnhóm aminoglycosid (streptomycin, kanamycin, gentamycin…), ngoài ra mộtsố kháng sinh thuộc nhóm betalactam (Monobactams, Carbapenems) nhưngchưa được dùng trong thuỷ sản.- Đối với thức ăn tự chế biến, người chăn nuôi có thể đưa thuốc vào trong quátrình nhào trộn thức ăn. Tuy nhiên, khi sử dụng thức ăn công nghiệp (dạngviên với kích cỡ khác nhau) thì cần chọn thuốc hoà tan tốt trong nước để cóthể tưới tẩm thuốc đồng đều vào từng viên thức ăn. Do đó, một số thuốckhông hoà tan như Florphenicol, Trimethoprim hay hoà tan kém như khángsinh nhóm Fluroquinolones, Sulfamides… sẽ không ngấm sâu được vào viênthức ăn, lớp bột thuốc bám lỏng lẽo bên ngoài viên thức ăn sẽ nhanh chóng bịrữa trôi khi vào môi trường nước ao nuôi, hậu quả là cá bệnh không được cấpđủ liều thuốc điều trị- Ngoài ra, nhiều loại kháng sinh bị giảm tác dụng do gắn kết với các thànhphần có trong thức ăn hay có nước dùng pha thuốc (nhóm Tetracyclins,Fluoroquinolones) hay bị phân huỷ bởi acid dịch vị khi ở lâu trong dạ dày(Penicillin, Ampicillin, Amoxicillin,…) nên cũng cần kiểm tra nước dùng phathuốc phải không quá cứng, không chứa nhiều ion kim loại và cần chú ý giảmlượng thức ăn khi sử dụng kháng sinh nhóm này.2. Chọn thuốc xử lý môi trường- Hoá chất sát trùng: có tác dụng diệt ngoại ký sinh, diệt tảo và hạn chế sựphát triển của vi sinh vật gây bệnh từ đó giúp cải thiện được chất lượng nướcao nuôi. Tuy nhiên, cần lưu ý một số thuốc sát không phát huy được hiệu quảtrong môi trường có nhiều cặn bã hữu cơ, môi trường nước cứng hay môitrường kiềm. Một số hoá chất còn tạo phản ứng kết hợp với chất hữu cơ trongnước hình thành phức chất gây độc cho cá.- Chế phẩm sinh học: Một số chủng vi sinh vật có khả năng phân huỷ bùn bãhữu cơ, độc chất trong môi trường ao nuôi. Tuy nhiên các sản phẩm dạng nàychỉ thích hợp cho qui trình nuôi ít thay nước, vì vi khuẩn cần thời gian tăngtrưởng, gia tăng mật số.- Vì thế, để thuốc phát huy hiệu quả, người nuôi cần kiểm tra các chỉ tiêunước như độ kiềm, pH, nhiệt độ, độ trong v.v… để chọn lựa thuốc và điềuchỉnh liều sử dụng phù hợp trong từng điều kiện ao nuôi, và cần chú ý khôngsử dụng cùng lúc hoá chất sát trùng và chế phẩm sinh học là vi khuẩn sống(probiotic).3. Chọn thuốc hỗ trợCác thuốc hỗ trợ không phù hợp sẽ gây lãng phí làm tăng giá thành điều trị .Một số chú ý là:- Các thuốc làm tăng khả năng đề kháng như Beta-glucan, vitamin C, vi sinhvật hữu ích (Bacillus subtilis, Lactobacillus acidophilus, Saccharomycescerevisiae …) dùng cho ăn thích hợp trong giai đoạn cá khoẻ để phòng bệnh.Cần chú ý khi sử dụng probiotic thì không kết hợp cùng lúc với kháng sinh vìkháng sinh sẽ diệt luôn vi khuẩn hữu ích được bổ sung vào thức ăn- Các thuốc dùng trong giai đoạn bệnh để hỗ trợ điều trị là Vitamin C, Bcomplex và các enzym tiêu hoá, đặc biệt là protease cần cung cấp đủ nhu cầuvì khi bệnh cá tiêu hoá rất kém, cá ăn càng nhiều tỉ lệ chết càng gia tăng dorối loạn tiêu hoá và nhiễm khuẩn đường ruột.- Các thuốc có chất chống oxy hoá mạnh như vitamin A, E, Selenium dùng rấttốt sau giai đoạn bệnh để giúp cá hồi phục cơ thể, cải thiện chất lượng thịt dotác động giải độc, trung hoà các gốc tự do hình thành trong thời kỳ bệnh. ...