Một số vấn đề cơ bản về bình luận án lệ

Bài viết này sẽ tập trung làm sáng tỏ một số vấn đề liên quan tới phương pháp và cấu trúc của một bình luận án lệ, từ đó tác giả kiến nghị một số cách thức chung để người viết bình luận án có thể tham khảo khi thực hiện bài bình luận của mình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề cơ bản về bình luận án lệ HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ BÌNH LUẬN ÁN LỆ1 Nguyễn Thị Anh Thơ2 Tóm tắt: Trong bối cảnh hiện nay, xuất phát từ nhu cầu nội tại và ảnh hưởng văn hoá pháp lý của các quốc gia thông luật, Việt Nam cũng như một số quốc gia khác theo truyền thống dân luật đã đề cao hơn vai trò của án lệ như một nguồn luật. Các bài bình luận, phân tích án lệ cũng sẽ giúp làm cơ sở cho các nhà làm luật, học giả, nhà nghiên cứu, người học thêm góc nhìn mới, sâu sắc hơn về án lệ. Vì thế, việc hiểu và áp dụng cách thức triển khai chung một bài bình luận án lệ là một vấn đề thiết yếu. Trên cơ sở đó, bài viết này sẽ tập trung làm sáng tỏ một số vấn đề liên quan tới phương pháp và cấu trúc của một bình luận án lệ, từ đó tác giả kiến nghị một số cách thức chung để người viết bình luận án có thể tham khảo khi thực hiện bài bình luận của mình. Từ khoá: Án lệ, bình luận án lệ, án lệ điển hình, cấu trúc. Nhận bài: 05/12/2019; Hoàn thành biên tập: 12/12/2019; Duyệt đăng: 03/01/2020. Abstract: In the current context, from the inner demand and being affected by legal culture of countries of common law, Vietnam as well as other countries following civil law have valued the role of case law as a source of law. Articles which discuss, analyze case law will be the foundation for law makers, scholars, researchers, trainees to have a new and deeper viewpoint on case law. Therefore, understanding and applying method of commonly applying a discussion on case law is necessary. Basing on that, this article will clarifies some issues related to method and structure of a discussion on case law to propose a common method as reference for persons giving their comments on case law. Keywords: Case law, discussion on case law, typical case law, structure. Date of receipt: 05/12/2019; Date of revision: 12/12/2019; Date of Approval: 03/01/2020. Khái niệm án lệ cơ sở cho giải quyết các vụ việc sau đó. Theo Theo truyền thống, ở các nước thuộc hệ thống nghĩa hẹp, án lệ đòi hỏi thẩm phán trong mỗi tòa thông luật hay hệ thống dân luật, án lệ thường án cụ thể tôn trọng và tuân theo các bản án đã được biết tới như một “sản phẩm” trong quá trình tuyên của các tòa án cấp trên theo nguyên tắc bắt xét xử của cơ quan tư pháp. Khởi nguồn từ Anh3, buộc”4. Tại Hoa Kỳ, án lệ được hiểu là “các quyết án lệ là một đặc trưng điển hình của hệ thống định của tòa án có hiệu lực pháp luật phải được thông luật; nhưng hiện nay, cách hiểu về án lệ tôn trọng bởi không chỉ các bên trong vụ án, mà cũng có những điểm khác nhau giữa chính các còn được tôn trọng bởi cơ quan nhà nước, các luật quốc gia trong cùng hệ thống này. Tại Anh, án lệ sư và trong đa số trường hợp bởi cả tòa án đã được hiểu là: “Theo nghĩa rộng, án lệ liên quan tuyên các quyết định, bản án đó”5. Thẩm phán có đến việc sử dụng các quyết định, bản án của các thẩm quyền sáng tạo ra án lệ, nhưng rõ ràng, án lệ vụ án đã được xét xử trước đó như là những tuyên không tồn tại trong mọi lập luận của thẩm phán bố có quyền uy trong pháp luật và nó dùng để làm mà giới hạn trong các trường hợp sau6: 1 Bài viết được thực hiện trong khuôn khổ Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường “Bình luận một số án lệ đầu tư quốc tế tiêu biểu liên quan tới các nguyên tắc cơ bản của pháp luật đầu tư quốc tế”, Trường Đại học Luật Hà Nội. 2 Thạc sỹ, Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội. 3 Michael Bogdan, Comparative law, Nhà xuất bản Kluwer, Norstedts Juridik, Tano, 2002. 4 Nguyễn Văn Nam, Lý luận và Thực tiễn về Án lệ trong Hệ thống pháp luật của các nước Anh, Mỹ, Pháp, Đức (2012), tr.85. 5 Nguyễn Văn Nam, Lý luận và Thực tiễn về Án lệ trong Hệ thống pháp luật của các nước Anh, Mỹ, Pháp, Đức (2012), tr.164. 6 Nguyễn Văn Nam, ‘Án lệ - Những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng’ (Paper presented at the Quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam - Lý luận và Thực tiễn, Hà Nội, Việt Nam, 2015), tr.93 Soá 01/2020 - Naêm thöù möôøi laêm Thứ nhất, khi chưa có luật thành văn nhưng pháp luật hoàn toàn mới, giới hạn việc sáng tạo tòa án phải xét xử để bảo đảm công lý. Đây là ra pháp luật của thẩm phán so với những nước trường hợp án lệ đưa ra quy tắc pháp luật mới. thuộc hệ thống Common Law. Đồng thời, Điều Thứ hai, đã có luật thành văn, nhưng pháp 2 của Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP quy định luật không rõ ràng, buộc thẩm phán phải giải rõ thẩm quyền tạo ra án lệ thuộc về Hội đồng thích pháp luật một cách hợp lý. Trong trường Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao, từ đó loại hợp này, án lệ không đưa ra quy tắc pháp luật bỏ thẩm quyền của các toà án cấp dưới, cũng mới mà chỉ đưa ra cách giải thích hợp lý cho các như trọng tài. quy phạm pháp luật được áp dụng để giải quyết Khác biệt quan trọng nhất giữa án lệ Việt vụ việc phát sinh. Nam và các mô hình án lệ khác trên thế giới đó Tại Việt Nam – một quốc gia thuộc hệ thống là án lệ Việt Nam không hoàn toàn được hình luật thành văn, án lệ được hiểu là, “những lập thành từ một bản án nguyên gốc, mà được lựa luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có chọn và tổng hợp các bản án chung thẩm ở các hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ cấp liên quan đến một vụ việc cụ thể, đặc biệt là thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân các bản án giám đốc thẩm của TANDTC9. tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án nhân Cùng với sự phát triển của pháp luật, án lệ dân tối cao công bố là án lệ để các Tòa án ...