một số vấn đề lí luận và thực tiễn về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp - ts. nguyễn thị trang thanh

một số vấn đề lí luận và thực tiễn về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp nhằm cung cấp cho người đọc một cách khái quát về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp: quan niệm, các nhân tố ảnh hưởng, các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp trên thế giới và ở việt nam. trên cơ sở lí luận đó, cuốn sách phân tích thực trạng tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở việt nam với một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp chủ yếu. nhằm làm rõ tổ chức lãnh thổ nông nghiệp việt nam dưới cấp độ lãnh thổ nhỏ hơn, cuốn sách phân tích tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh qua ví dụ tại tỉnh nghệ an, từ đó đề xuất phương hướng và một số giải pháp thúc đẩy nông nghiệp phát triển hiệu quả hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
một số vấn đề lí luận và thực tiễn về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp - ts. nguyễn thị trang thanh TS. NGUYỄN THỊ TRANG THANH MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP 1 LỜI NÓI ĐẦU Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là một hình thức của tổ chức lãnh thổ kinh tế. Mục tiêu của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là tạo ra một nền nông nghiệp phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sử dụng có hiệu quả các khác biệt lãnh thổ của các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng thị trường một cách bền vững. Quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp của phần lớn các nước đang phát triển, đặc biệt là mức tăng nhanh thu nhập ở các nước đông dân như Trung Quốc, Ấn Độ và xu thế chuyển một phần lương thực sang sản xuất nhiên liệu sinh học, thức ăn gia súc sẽ đẩy nhanh nhu cầu về lương thực, thực phẩm, làm tăng giá các nông sản này trong tương lai. Thêm vào đó, sự tăng trưởng kinh tế trên thế giới nói chung sẽ đẩy mạnh nhu cầu về các mặt hàng nguyên liệu phục vụ công nghiệp khác như cao su, gỗ... cũng như các mặt hàng nông sản thực phẩm. Mặt khác, biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt bất thường sẽ dẫn đến sụt giảm sản lượng lương thực, đe dọa an ninh lương thực toàn cầu. Vì vậy, làm thế nào để tổ chức sản xuất nông nghiệp một cách hiệu quả trên diện tích đất nông nghiệp đang bị thu hẹp để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trên thế giới ngày càng tăng cao là vấn đề mà nhiều quốc gia đang chú trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của mình. Nông nghiệp hiện nay vẫn là ngành kinh tế cơ bản của Việt Nam với hơn 68% dân số sống ở khu vực nông thôn, lao động nông nghiệp chiếm hơn 47% lao động xã hội và giá trị tăng thêm của ngành nông nghiệp vẫn chiếm gần 20% tổng sản phẩm trong nước. Vì vậy, phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa là một trong những mục tiêu cơ bản nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam. Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Việt Nam hình thành và phát triển góp phần thúc đẩy nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng chuyên môn hóa, hiện đại hóa. Trong các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Việt Nam, một số hình thức đang phát triển và đạt hiệu quả cao như các trang trại, các vùng chuyên 2 canh; một số hình thức mới hình thành và phát triển như khu nông nghiệp công nghệ cao, vùng nông nghiệp; một số hình thức đang trong quá trình chuyển đổi để phù hợp hơn với nền kinh tế thị trường như hợp tác xã nông nghiệp, nông trường quốc doanh,… Cuốn sách Một số vấn đề lí luận và thực tiễn về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp nhằm cung cấp cho người đọc một cách khái quát về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp: quan niệm, các nhân tố ảnh hưởng, các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp trên thế giới và ở Việt Nam. Trên cơ sở lí luận đó, cuốn sách phân tích thực trạng tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Việt Nam với một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp chủ yếu. Nhằm làm rõ tổ chức lãnh thổ nông nghiệp Việt Nam dưới cấp độ lãnh thổ nhỏ hơn, cuốn sách phân tích tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh qua ví dụ tại tỉnh Nghệ An, từ đó đề xuất phương hướng và một số giải pháp thúc đẩy nông nghiệp phát triển hiệu quả hơn. Cấu trúc cuốn sách gồm 3 chương Chương 1. Cơ sở lí luận về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp: Trong chương này, tác giả tổng quan các quan niệm, vai trò, nguyên tắc, các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức lãnh thổ nông nghiệp; giới thiệu các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp trên thế giới và Việt Nam từ trước đến nay. Chương 2. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp một số nước trên thế giới và Việt Nam: chương 2 gồm 2 phần. Phần thứ nhất tìm hiểu tổ chức lãnh thổ nông nghiệp của một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Phần 2 tìm hiểu tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Việt Nam với các nội dung chính: Vai trò của nông nghiệp trong nền kinh tế Việt Nam, các nhân tố ảnh hưởng, đặc điểm nền nông nghiệp và tổ chức lãnh thổ nông nghiệp Việt Nam. Phần các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp Việt Nam, tập trung vào một số hình thức tiêu biểu ở Việt Nam: trang trại, vùng nông nghiệp sinh thái. Chương 3. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp tỉnh Nghệ An: Nhằm làm rõ tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở cấp lãnh thổ nhỏ hơn, trong chương này, tác giả phân tích thực trạng tổ chức lãnh thổ nông nghiệp của tỉnh Nghệ An với một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở quy mô lãnh thổ nhỏ như: trang trại, vùng chuyên canh, tiểu vùng nông nghiệp. Từ đó đề xuất định 3 hướng và giải pháp tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở tỉnh Nghệ An một cách hợp lí và bền vững. Trong quá trình thực hiện cuốn sách, tác giả đã tham khảo và kế thừa số liệu, tư liệu từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau cũng như nhận được nhiều nhận xét, góp ý quý báu của nhiều nhà khoa học. Tác giả xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Minh Tuệ, GS.TS. Lê Thông cùng nhiều nhà khoa học khác. Xin cám ơn các cơ quan và đồng nghiệp đã giúp đỡ tác giả hoàn thành cuốn sách này. Nhân dịp này, tác giả xin trân trọng cám ơn Nhà xuất bản Chính trị quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả biên soạn và xuất bản cuốn sách này. Trong quá trình biên soạn, cuốn sách có thể còn nhiều thiếu sót. Tác giả mong nhận được những ý kiến đóng góp của các độc giả. TS. Nguyễn Thị Trang Thanh 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP I. TỔNG QUAN VỀ TỔ CHỨC LÃNH THỔ KINH TẾ - XÃ HỘI 1. Một số lí thuyết về tổ chức lãnh thổ kinh tế - xã hội Khái niệm tổ chức lãnh thổ (territorial organization) hay còn gọi là tổ chức không gian (spatial organization) được sử dụng khi đề cập đến vấn đề tổ chức lãnh thổ cả theo chiều thẳng đứng và chiều ngang. Khái niệm tổ chức lãnh thổ đã được dùng ở các nước phương Tây từ cuối thế kỉ XIX, được phát triển về mặt lí luận thông qua các lí thuyết về tổ chức lãnh thổ. a. Lí thuyết khu vị luận công nghiệp của A.Weber Mô hình tổ chức không gian công nghiệp ra đời trong thế kỉ ...