Một số vấn đề lý luận và định hướng phát triển kỹ năng học tập hợp tác cho sinh viên đại học sư phạm

Bài viết chủ yếu tập trung phân tích một số vấn đề lý luận về học tập hợp tác và phát triển kỹ năng học tập hợp tác trong lý luận dạy học hiện đại. Làm rõ mối quan hệ giữa dạy học và phát triển kỹ năng học tập hợp tác. Từ đó đề xuất hệ thống các kỹ năng học tập hợp tác cần hình thành và phát triển cho sinh viên trong các trường sư phạm hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề lý luận và định hướng phát triển kỹ năng học tập hợp tác cho sinh viên đại học sư phạm KHOA HỌC GIÁO DỤC - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỌC TẬP HỢP TÁC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM Trần Đình Chiến1, Nguyễn Thị Thanh2 1 Trường Đại học Hùng Vương 2 Trường Đại học Hồng Đức TÓM TẮT Bài viết chủ yếu tập trung phân tích một số vấn đề lý luận về học tập hợp tác và phát triển kỹ năng học tập hợp tác trong lý luận dạy học hiện đại. Làm rõ mối quan hệ giữa dạy học và phát triển kỹ năng học tập hợp tác. Từ đó đề xuất hệ thống các kỹ năng học tập hợp tác cần hình thành và phát triển cho sinh viên trong các trường sư phạm hiện nay. Từ khóa: Lý luận, học tập hợp tác, kỹ năng, sinh viên sư phạm. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Một trong các định hướng phát triển kinh tế - xã hội mà Đại hội Đảng lần thứ XI đã nêu là “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới toàn diện và phát triển nhanh giáo dục và đào tạo”, trong đó nhấn mạnh việc “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học. Tích cực chuẩn bị để từ sau năm 2015 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới”1. Nghị quyết Hội nghị lần 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI)2 ) đã chỉ ra mục tiêu cụ thể: “Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Để thực hiện tốt các định hướng và mục tiêu trên, Nghị quyết cũng chỉ rõ “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”. Bộ Giáo dục và Đào tạo3 cũng đề xuất định hướng đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh bằng cách “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, phương pháp tự học, khả năng hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn...” Các kết quả nghiên cứu giáo dục gần đây cho thấy, một trong các xu hướng đổi mới phương pháp pháp dạy học hiệu quả theo hướng hiện đại và phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học chính là dạy học hợp tác, bởi vì “sự hoàn thiện của hoạt động học là sự chia sẻ, người ta càng học càng khát khao được chia sẻ… Học để đạt tới sự 1 Đảng cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. Tr.131. 2 Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 về Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 3 Dự thảo đề án Đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015 (Hà Nội, tháng 4 năm 2014). KHCN 2 (31) - 2014 3 KHOA HỌC GIÁO DỤC - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG chắc chắn là để chuẩn bị cho sự chia sẻ”4. Do đó việc hình thành, phát triển kỹ năng sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại đặc biệt là dạy học hợp tác cho đội ngũ giáo viên (GV) ngay từ khi còn đang được đào tạo trong các trường sư phạm có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả dạy học ở trường phổ thông sau này. 2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HỌC TẬP HỢP TÁC (HTHT) VÀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HTHT TRONG LÝ LUẬN DẠY HỌC HIỆN ĐẠI Được biết đến với với ý nghĩa là một kỹ thuật dạy học hiệu quả, HTHT xuất hiện khá sớm trong lịch sử phát triển lý luận và thực tiễn dạy học thế giới. Tuy nhiên phải đến đầu thế kỷ XIV người Anh đã tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ, họ chia học sinh thành từng nhóm để hoạt động và nhận thấy rằng, thông qua hoạt động nhóm, người học được cùng nhau trao đổi, chia sẻ, giúp nhau tìm hiểu, khám phá vấn đề và thu được kết quả học tập tốt. 2.1. Bản chất và mô hình lý thuyết của dạy và học hợp tác HTHT về bản chất là quá trình dưới sự tổ chức, điều phối của giáo viên, học sinh (HS) tự tổ chức và tự điều khiển mối quan hệ giữa các thành thành viên trong nhóm nhằm thực hiện nội dung bài học. So với dạy học truyền ...