Một số vấn đề lý luận xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam

Bài viết trình bày xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam là vấn đề có tính quy luật tất yếu khách quan; cần phải tổ chức nghiên cứu từ kinh nghiệm thực tiễn trong nước củng như kinh nghiệm của các nước khác trên thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề lý luận xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam MOT SO VÀN OÉ LY LUÀN VE XÀY DUNG NHÀ NUÒC PHÀP QUYÉN Ò VIET NAM CN. H o à n g T h i Hifdng Khoa Luat - DHQG Ha Noi Dai bòi Dai biéu toàn qude làn thù IX, khi khàng dinh ehù trUdng day manh cài càcb tò ehiic va boat dòng eùa Nbà nUdc theo hudng xày dUng nbà nUde phàp quyén xà bòi ehù nghia dudi sU lành dao eùa Dàng, Dàng ta dà chi rò, chùng ta càn phài thUc hien tó't quy ché'dàn ehù, mò rong dàn ehù trUe tièp ò ed so, tao diéu kien de nhàn dàn tham già quàn ly xà boi, thào luàn va quyé't dinh nhiing và'n de quan trong. Theo dò, viee phàt buy quyén làm ehù eùa nhàn dàn trong xày dUng Nbà nude phàp quyén xà bòi ehù nghla d nude ta hien nay là và'n de eó tàm quan trong dac biét. Dàn ehù xà bòi ehù nghìa là mot bìnb thiie chình tri eùa Nbà nUóc xà boi ehù nghia; dong thdi, dò ciing là mot che'dò, mot thiét che quyén lUc eùa giai cà'p còng nhàn càm quyén nhàm thUe hien Idi ich eùa mình va eùa toàn xà bòi, Nbà nUóe ta là còng cu ehù yé'u de thue hien quyén làm ehù eùa nhàn dàn vi vày, khóng ngùng xày dUng va phàt buy quyén làm ehù eùa nhàn dàn trong moi mat eùa ddi sò'ng xà boi là mot yéu càu khàch quan va tà't yé'u eùa qua trình xày dUng Nbà nude phàp quyén xà hoi ehù nghìa d nUóe ta hien nay. Diéu 2 Hién phàp sua ddi, bd sung nàm 1992 dà k h i n g dinh: Nbà nUóc Còng boa Xà boi Chù nghia Viet Nam là Nbà nUóc phàp quyén xà bòi chù nghìa eùa nhàn dàn, do nhàn dàn, vi nhàn dàn. Tàt cà quyén luc thuòe ve nhàn dàn ma nén tàng là lién minh giai càp còng nhàn va dói ngii tri thue. Quyén lue Nbà nude là thdng nhàt, 666 co su phàn còng va phò'i hdp giiia eàe ed quan Nbà nUóe trong viée thUc hien càc quyén làp phàp - hành phàp - tu phàp. Chù tich Ho Chi Minh, ngUdi dà thà'm nhuàn eàe già tri tié'n bò eùa tu tuòng phUdng Dòng, dà sdm chi ra cho chùng ta thà'y sue manh eùa nhàn dàn - mot Nbà nude là'y dàn làm gò'c: gò'e eó viing eày mói ben, xày l i u t h i n g Idi trén nén nhàn dàn . Dò là mot sU ké' thùa càc già tri tié'n bó eùa eàe nhà tu tUÒng di trude. NhUng nguòi xUa chi mói nhàn thà'y siic manh eùa nhàn dàn, nhUng chua nhàn thà'y nhàn dàn là ngUdi chù quyén cai tri, tue là quyén lue nhà nude. Chù tich Ho Chi Minh trén ed so thà'y dUdc sue manh to Idn eùa nhàn dàn dà di dén khàng dinh r i n g nhàn dàn là nguon goc eùa quyén lue nhà nude: Nude ta là nude dàn chù, bao nhiéu Idi ich déu vi dàn, bao nhiéu quyén han déu eùa dàn. Vày Nhà nUÓc phàp quyén là gì? va nò kbàc vói nhà nUóc kbàc khóng phài là Nhà nUóc phàp quyén ò nhiing dac diém, nhiing tiéu ehi, nói dung càn bàn nào trong khi ma chUa d dàu trén trai dà't này eó mot hien thUe day dù ve nò. Tu tuòng ve nhà nUdc phàp quyén dà eó mot lieh su phàt trién dai làu. Ban dàu nò mói chi là nhiing y tUÒng, sau trd thành hoc tbuy- ét tUdng dó'i hoàn ehinh va d mùc dò kbàc nbau, nò dà trd thành lieh su. Ly luàn cùng nhu thUc tién ve Nhà nude phàp quyén dà dUde càc luat già Viet Nam nghièn cùu tii rà't làu. Song cho dén nay xung quanh và'n de này vàn cùng rà't nhiéu quan diém tiép càn va nhàn thùc kbàc nbau. Dudi góc dò ehinh tri phàp ly, Nhà nUóc phàp quyén dUde eoi nhu là mot già tri xà bòi dUdc tich luy va phàt trién trong lieh su tu tuóng nhàn loai va dUde xép ngang bang vdi càc già tri khàc nhU quyén con ngUdi, che dò làp hié'n va dàn chù. Ngay tii thdi ed dai à phUdng Dòng, phUdng Tày, tu tuòng ve Nhà nUóc phàp quyén dà dUde bìnb thành tuy mói chi d dang sd khai, chua thành mot he thò'ng thdng nhà't. Vdi khàt vong xày dUng mot mò bìnb Nhà nUóe ly tUÒng, mot xà bòi ly tudng trong tUdng lai, con ngUdi ed xUa dà b i t dàu tìm 667 kiém càc nguyén tàc, bìnb thùc va ed cà'u de thié't làp mói quan he qua lai, sU phu thuòc va sU tàc dòng qua lai bài hoà giiia phàp luàt va quyén lUc (nhà nUóc). Ò phUdng Dòng ed dai, tu tUdng này dUde the hien trong eàe tàc phàm noi tiéng eùa nhiing nhà tu tudng lón nhU: Khdng Tu, Manh Tu, Tuàn Tu, Hàn Phi Tu... Con ò phUdng Tày, cùng vói su phàt trién eùa nén dàn ehù Hi Lap va La Ma ké't hdp vdi mot tu duy triét hoc, tU tUÒng ve mot Nhà nUóe phàp quyén dUde biéu hien co phàn sàu sic hdn va gàn vói càc tèn tudi nhU Platon, Arixtot, Xixiron... Tuy nhién, hoc thuyé't ve Nhà nUÓc phàp quyén chi dUdc thUc sU xày dUng trong cuce dà'u tranh chò'ng sU long quyén eùa giai cà'p phong kié'n va che' dò quàn chù ehuyén che' trong thdi dai eùa càch mang tu san va gàn vdi tèn tudi vi dai nhU Jonh Lockd, Montesquieu, Kant, Hèghen... Jonh Lockd, nhà tu tuòng tu san Anh, trong qua trình nghién cùu mò bìnb Nhà nude dà dUa ra hai nguyén tàc eùa phàp luat nhU sau: dò'i vdi nhà càm quyén : ehi dUdc làm nhiing gì ma phàp luat cho phép; vdi còng dàn dUde làm tà't cà nhiing gì ma phàp luat khong càm. Theo dò, quyén con ngUdi là khóng thè hi tude doat va phàp luat phài phù hdp vói phàp luat tu nhién. NhU vày, òng dà dUa ra tu tuòng phàp tri trén nén tàng tu do cà nhàn dUdc Nhà nude bào ve. Vói Montesquieu, luat già Phàp thè' ky XVIII, trong tàc pham noi tiéng eùa mình mang tén Tinh thàn phàp luat, òng dà dUa ra thuyét tam quyén phàn làp. Òng cho r i n g bien phàp duy nhà't de trành sU lam quyén, dò là ha nhành quyén luc phài dUde dàt trong tay ha ed quan khàc nbau vdi mot ed che kìm che - dò'i trong trong td chùc, boat dòng. Theo òng, phàn quyén va Uóe che' quyén lue là diéu kien de dàm bào càc Idi ich ehinh tri. Quyén tu do, do do, ehi co the dUde dàm bào trong qude già cho phép còng dàn làm nhiing gì ma luat kbòng cà'm . Ranh giói eùa hành vi ehinh là ranh giói do luàt dinh va xuat phàt tu càc quy dinh eùa luat. Con Kant lai cho ring: Nhà nude phàp quyén khóng phài là mot hien thUc kinh nghiem ma chi là Imòt mò hình ly tUdng càn phài tuàn thù. 668  Nói dén Nhà nUóe phàp quyén, ngUòi ta thuòng nói dén hai bó phàn ehinh sau: ...