Một số yếu tố hạn chế sản xuất nông nghiệp trên đất dốc ở Sơn La và các giải pháp khắc phục

Nội dung bài viết phân tích tình hình sử dụng đất và những hạn chế sản xuất nông nghiệp trên đất dốc ở Sơn La và các giải pháp khắc phục. Mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số yếu tố hạn chế sản xuất nông nghiệp trên đất dốc ở Sơn La và các giải pháp khắc phụcT¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007Mét sè yÕu tè h¹n chÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖptrªn ®Êt dèc ë S¬n La vµ c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôcNguyÔn Xu©n Cù (Tr−êng §HKH tù nhiªn - §HQG Hµ Néi) Ng« V¨n Giíi (Khoa KH Tù nhiªn & X? héi - §H Th¸i Nguyªn)1. §Æt vÊn ®ÒS¬n La lµ mét tØnh miÒn nói T©y B¾c ViÖt Nam, cã diÖn tÝch tù nhiªn 1.405.500 ha víi d©n sè975.460 ng−êi. §Þa h×nh bÞ chia c¾t m¹nh bëi c¸c dy nói cao, cã ®é dèc lín xen kÏ víi c¸c thung lòngs©u. C¸c nhãm ®Êt phæ biÕn ë S¬n La lµ ®Êt ®á vµng (897.834 ha, chiÕm 63% diÖn tÝch), ®Êt mïn vµng®á trªn nói (380.466 ha, chiÕm 27% diÖn tÝch toµn tØnh). PhÇn lín ®Êt ë S¬n La cã ®é dèc lín: gÇn 1,2triÖu ha ®Êt cã ®é dèc trªn 250, chiÓm 85% diÖn tÝch toµn tØnh; cã ®é dèc 15-250 lµ 8% vµ chØ cã 7% ®Êtcã ®é dèc d−íi 150. Nh− vËy, xÐt vÒ ®é dèc th× tû lÖ ®Êt phï hîp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë S¬n La lµrÊt thÊp (dèc d−íi 150). Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt l−¬ng thùc S¬n La ® ph¶i sö dôngkho¶ng 60.000 ha ®Êt dèc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trong t−¬ng lai, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu diÖn tÝch ®Êtcho ph¸t triÓn kinh tÕ x héi vµ c«ng nghiÖp ho¸ ch¾c ch¾n r»ng diÖn tÝch ®Êt dèc sÏ ®−îc t¨ng lªn ®¸ngkÓ. §Ó gãp phÇn t×m gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ c¸c vïng ®Êt dèc, nghiªn cøu nµy tËp trung vµo viÖc®¸nh gi¸ thùc tr¹ng sö dông ®Êt, nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ chÝnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc ëS¬n La vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn sö dông bÒn v÷ng ®Êt dèc trong vïng.2. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu§Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc ë S¬n La, nghiªncøu ®−îc thùc hiÖn dùa trªn c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc ®Þa vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt vµ c¸c kÕt qu¶s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C¸c kü thuËt cña ph−¬ng ph¸p RRA ®−îc sö dông trong c«ng t¸c thu thËpsè liÖu vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ trªn thùc ®Þa. §¸nh gi¸ chÊt l−îng ®Êt ®−îc dùa trªn c¸c kÕt qu¶nghiªn cøu thùc ®Þa vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu lý ho¸ häc ®Êt n−¬ng rÉy ®ang canh t¸c ë S¬n La.ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè h¹n chÕ vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc dùa trªn c¬ së ph©n tÝch vµ xölý c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc cña nghiªn cøu.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn3.1. T×nh h×nh sö dông ®Êt ë S¬n LaDiÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh lµ 1.405.500 ha, trong ®ã ®Êt ®ang ®−îc sö dông 702.760 ha(chiÕm kho¶ng 50% ®Êt tù nhiªn cña tØnh). Nh− vËy, ®Õn hÕt n¨m 2005, ®Êt ch−a sö dông vµs«ng suèi cßn 611.395 ha, chiÕm 43,5% diÖn tÝch tù nhiªn (B¶ng 1). Trong ®ã cã 557.088 ha lµ®Êt ®åi nói kh«ng cã rõng cÇn ph¶i ®−îc khai th¸c ®Ó trång rõng phßng hé, rõng kinh tÕ, trångc©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, kÕt hîp trång ng«, khoai s¾n t¹o thªm l−¬ng thùc.Lµ mét tØnh vïng cao nh−ng quü ®Êt n«ng nghiÖp h¹n chÕ chØ cã 0,2 ha/ng−êi, trong ®ã chos¶n xuÊt l−¬ng thùc lµ 0,16 ha (riªng lóa n−íc 0,017 ha/ng−êi). Theo ®¸nh gi¸ cña Së Tµi nguyªnvµ M«i tr−êng S¬n La (2005) th× chØ cã 138.500 ha ®Êt (gÇn 10% ®Êt tù nhiªn) lµ thÝch hîp cho c¸clo¹i c©y n«ng nghiÖp, tuy nhiªn trªn thùc tÕ diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë S¬n La ® lµ195.156 ha, chiÕm 13,89% diÖn tÝch toµn tØnh.124T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007B¶ng 1: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt tØnh S¬n La n¨m 2005Lo¹i sö dông ®ÊtTæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªnDiÖn tÝchha%1.405.500100761.09754,15- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp195.15613,89- DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp565.94140,27II. Nhãm ®Êt phi n«ng nghiÖp33.0082,356.2120,44I. Nhãm ®Êt n«ng nghiÖp- §Êt ë- §Êt chuyªn dïngIII. Nhãm ®Êt ch−a sö dông26.7961,91611.39543,50Do vËy ngoµi viÖc khai th¸c c¸c vïng ®Êt b»ng, S¬n La còng cÇn ph¶i sö dông mét phÇn®Êt dèc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn mét diÖn tÝch ®¸ng kÓ cho ph¸t triÓn c©yc«ng nghiÖp dµi ngµy nh− cµ phª, chÌ, c©y ¨n qu¶.BDo sù gia t¨ng d©n sè vµ nhu cÇu ®Êt n«ng nghiÖp ®ang cã sù biÕn ®éng m¹nh mÏ, søcÐp sö dông ®Êt ngµy cµng gia t¨ng ® lµm cho c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt tiÕp tôc cã nh÷ng biÕn®éng phøc t¹p. H¬n n÷a, qu¸ tr×nh nµy cßn chÞu sù chi phèi m¹nh mÏ cña c¸c qu¸ tr×nh di d©n t¸i®Þnh c− tõ c«ng tr×nh Nhµ m¸y thuû ®iÖn S¬n La vµ sù di canh di c− tù do ®ang diÔn ra kh¸ phæ biÕn.Theo kÕ ho¹ch th× sau khi hoµn thµnh viÖc x©y dùng Nhµ m¸y thuû ®iÖn S¬n La vµo n¨m2012, S¬n La sÏ cã 3 huyÖn víi tæng diÖn tÝch vµo kho¶ng 15.283 ha bÞ ngËp lôt, trong ®ã ®Êtrõng mÊt 3.186 ha, ®Êt ch−a sö dông mÊt 7.214 ha vµ ®Êt n«ng nghiÖp mÊt 4.983 ha (b×nh qu©n0,53 ha/hé, trong ®ã lóa n−íc mÊt 0,16 ha/hé).Dù b¸o ®Õn n¨m 2020, diÖn tÝch sö dông ®Êt ë S¬n La nh− sau: §Êt n«ng nghiÖp 202.000ha, ®Êt l©m nghiÖp 850.000 ha, ®Êt ë 7000 ha, ®Êt chuyªn dïng 47.500 ha vµ ®Êt ch−a sö dông cßn299.000 ha (Së TN&MT S¬n La, 2006). Nh− vËy, theo thêi gian th× quÜ ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµnggi¶m ®i, trong khi d©n sè ngµy cµng gia t¨ng nªn b×nh qu©n ®Êt cho mét ng−êi còng ngµy cµng gi¶m®i nhanh chãng.HÇu hÕt c¸c lo¹i ®Êt ë S¬n La cã ®é dµy tÇng ®Êt tõ trung b×nh ®Õn kh¸: ®Êt cã tÇng dµy ...