Một vài suy nghĩ từ việc khảo sát ngữ liệu dạy học tập đọc lớp 4, 5 trong sách giáo khoa tiếng Việt tiểu học hiện hành

Văn bản ngữ liệu được sử dụng dạy học đọc hiểu cho học sinh lớp 4 và lớp 5 trong sách giáo khoa Tiếng Việt Tiểu học hiện hành bên cạnh những ưu điểm còn có những tồn tại. Từ việc khảo sát và phân tích kết quả, bài viết đưa ra một số chú ý khi lựa chọn văn bản ngữ liệu dạy đọc hiểu: phong phú về nội dung; đa dạng về hình thức, thể loại; hiện đại; cập nhật,…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một vài suy nghĩ từ việc khảo sát ngữ liệu dạy học tập đọc lớp 4, 5 trong sách giáo khoa tiếng Việt tiểu học hiện hành TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 21/2018 83 MỘT VÀI SUY NGHĨ TỪ VIỆC KHẢO SÁT NGỮ LIỆU DẠY HỌC TẬP ĐỌC LỚP 4, 5 TRONG SÁCH GIÁO KHOA TIẾNG VIỆT TIỂU HỌC HIỆN HÀNH Trịnh Cam Ly Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Văn bản ngữ liệu được sử dụng dạy học đọc hiểu cho học sinh lớp 4 và lớp 5 trong sách giáo khoa Tiếng Việt Tiểu học hiện hành bên cạnh những ưu điểm còn có những tồn tại. Từ việc khảo sát và phân tích kết quả, bài viết đưa ra một số chú ý khi lựa chọn văn bản ngữ liệu dạy đọc hiểu: phong phú về nội dung; đa dạng về hình thức, thể loại; hiện đại; cập nhật,… Đặc biệt, cần lựa chọn những văn bản có nội dung gắn với cuộc sống học tập và sinh hoạt hàng ngày, giúp học sinh tích lũy tri thức, rèn luyện kĩ năng, trau dồi phẩm chất, năng lực, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của xã hội về con người mới. Từ khóa: Bài viết, nội dung, hình thức, thể loại. Nhận bài ngày 27.10.2017; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 10.1.2018 Liên hệ tác giả: Trịnh Cam Ly; Email: tcly@daihocthudo.edu.vn 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Chương trình Tiếng Việt Tiểu học năm 2000 (còn gọi là chương trình 175 tuần) được áp dụng đại trà từ năm học 2002 - 2003 với duy nhất một bộ sách giáo khoa dùng chung trên toàn quốc. Giống như các môn học khác, sách giáo khoa Tiếng Việt Tiểu học cũng được biên soạn rất công phu với hệ thống ngữ liệu dạy học tương đối đa dạng và phong phú. Đặc biệt, riêng phân môn Tập đọc lớp 4, 5 sử dụng tới 118 văn bản (nguyên tác và trích đoạn) nghệ thuật (thơ, truyện, kịch, miêu tả) và phi nghệ thuật (hành chính, khoa học, báo chí, chính luận, sinh hoạt) trong nước và nước ngoài (bản dịch). 118 văn bản được chọn lọc từ những tác phẩm của các tác giả uy tín, mang tính giáo dục sâu sắc, được chỉnh sửa nghiêm túc bởi tập thể tác giả sách giáo khoa nên về cơ bản đáp ứng được mục tiêu dạy học Tập đọc. Trải qua hơn mười năm áp dụng giảng dạy, thực tế cho thấy, nhiều học sinh chưa thực sự hứng thú với văn bản đọc trong sách giáo khoa. Không dễ để học sinh nhớ tên văn bản, tên tác giả cũng như những giá trị nội dung, nghệ thuật tiêu biểu của văn bản. Số học sinh 84 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI hứng thú và tìm đọc nguyên tác của các đoạn trích là rất ít. Trong khi đó, các em rất say sưa với những truyện tranh có hành văn ngắn gọn, ít chau chuốt, bay bổng, ít sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc,... và háo hức chờ đón kì phát hành của các tập truyện tiếp theo. Vậy, điều gì khiến các em ít hứng thú với những văn bản ngữ liệu có giá trị được chọn lọc, biên soạn công phu và nghiêm túc? 2. NỘI DUNG 2.1. Khảo sát thực trạng Để trả lời câu hỏi trên chúng tôi đã tiến hành khảo sát ở Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mỗi thành phố 01 quận nội thành và 01 huyện ngoại thành. Mỗi quận (huyện) khảo sát 05 trường Tiểu học, mỗi trường khảo sát ngẫu nhiên 25 học sinh lớp 4, 25 học sinh lớp 5 (tổng cộng 500 học sinh lớp 4 và 500 học sinh lớp 5). Mỗi học sinh tham gia khảo sát trả lời bảng hỏi về việc lựa chọn trong chương trình Tập đọc các bài nào em thích, các bài nào em cho là khó và nêu rõ lí do. Kết quả khảo sát như sau: Bảng 1. Nhận xét về các bài Tập đọc trong chương trình lớp 4 Stt Tên bài Thích Tỷ lệ Khó Tỷ lệ 1 Dế Mèn bênh vực kẻ yếu 148 29,6% 28 5,6% 2 Mẹ ốm 81 16,2% 25 5% 3 Truyện cổ nước mình 40 8% 13 1,6% 4 Thư thăm bạn 35 7% 17 5,4% 5 Người ăn xin 73 14,6% 15 3% 6 Một người chính trực 43 8,6% 19 3,8% 7 Tre Việt Nam 42 8,4% 21 4,2% 8 Những hạt thóc giống 84 16,8% 8 1,6% 9 Gà Trống và Cáo 83 16,6% 12 2,4% 10 Nỗi dằn vặt của An - đrây - ca 55 11% 42 8,4% TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 21/2018 85 Stt Tên bài Thích Tỷ lệ Khó Tỷ lệ 11 Chị em tôi 31 6,2% 9 1,8% 12 Trung thu độc lập 23 4,6% 10 2% 13 Ở Vương quốc Tương Lai 21 4,2% 22 4,4% 14 Nếu chúng mình ...