Myeloma (4) (Multiple myeloma bướu tủy nhiều chỗ)

Khi nghi ngờ có myeloma (thử nghiệm máu thông thường cho thấy tăng Globulin, giảm Albumin; hoặc thấy vết tan xuơng - lytic lesions – trên phim XR bình thường chẳng hạn), thì bước kế tiếp sẽ phải xác nhận có phải myeloma không? Đến giai đoạn này, thì thường thường bnhân đã được gửi sang hỏi ý kiến hematologist. Giai đoạn kế tiếp sẽ cần mấy chuyện: (1) lấy máu đi tìm monoclonal gammopathy (bệnh globulin chỉ do một giòng tế bào), tức là chỉ thị cho hematology lab làm các thử nghiệm sau đây: (a) serum protein...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Myeloma (4) (Multiple myeloma bướu tủy nhiều chỗ) Myeloma (4) (Multiple myeloma - bướu tủy nhiều chỗ) Khi nghi ngờ có myeloma (thử nghiệm máu thông thường cho thấytăng Globulin, giảm Albumin; hoặc thấy vết tan xuơng - lytic lesions – trênphim XR bình thường chẳng hạn), thì bước kế tiếp sẽ phải xác nhận có phảimyeloma không? Đến giai đoạn này, thì thường thường bnhân đã được gửisang hỏi ý kiến hematologist. Giai đoạn kế tiếp sẽ cần mấy chuyện: (1) lấy máu đi tìm monoclonal gammopathy (bệnh globulin chỉ domột giòng tế bào), tức là chỉ thị cho hematology lab làm các thử nghiệm sauđây: (a) serum protein electrophoresis (điện vịnh protein: test này cũng dễhiểu: cắm điện cực negative và positive vào một gel có chứa serum, đểprotein theo điện tích positive charge hay negative charge chạy sang phíatrái hay phải cuả gel này: khi chạy ra như thế, sẽ tách toàn phần protein ra làalbumin, alpha globulin, beta globulin, và gamma globulin (phần gammanày có chứa immunoglobulins) . (b) serum immunophoresis và immunofixation: tức là lấy phầngamma globulin rồi tách thêm ra nữa: chia ra thành IgG, IgM, IgA, IgD, IgẸThường thì lab chỉ tách ra Ig G, IgA, IgM mà thôi (vì các IgE và Ig D ít qúa- cho nên nếu muốn đo IgE - chẳng hạn bnhân tăng eosinophils mà không rõnguyên cớ (định bệnh gián biệt - differential diagnosis- chỉ có giữa ung thưmáu eosinophils hay bị allergy) thì phải chỉ thị rõ ràng cho lab: đo IgE nếutăng Ig E thì có lẽ có thể chắc đươc. là bnhân đang bị allergy hay lải(parasites) còn ung thư eosinophils thì cả đời hematologist chỉ thấy 2,3 lần.Và bệnh này thuộc nhóm myeloproliferative disorders, chữa cũng như thế. Phần Immunoelectrophoresis vì thế sẽ cho thấy rõ rằng tăngImmunoglobulins là Polyclonal hoặc Monoclonal. Polyclonal tức là do nhiềugoing tế bào - nghĩa là reactive - nó reactive với cái gì thì thường thường làinfection hay autoimmune, nhưng lắm khi Trời biết . Nhưng nếu lab bảo làhọ thấy monoclonal thì nhờ Immunofixation, họ sẽ cho mình một con số:chẳng Monoclonal gammopathy, Ig G, kappa, 2870 mg/L - bình thườngIg G cho người bình thường chỉ độ 1600, 1700 là cùng. Vậy thì đến điểm này mình có bằng chứng là bnhân đang cómonoclonal gammopathy, IgG kappa. Nhưng đến đây thì phải tách nó ra là(1) monoclonal gammopathy of unknown significance (2) hay là myeloma. (1) monoclonal gammopathy of unknown significance (MGUS): bệnhgammopathy môt. giòng tế bào, chưa rõ tại sao. Có lẽ trong toàn thể y khoa,đây là môt. bệnh duy nhất có tên là unknown significance dù rằng có lắmbệnh trên thế giới này chả ai biết có significance cái gì - theo dõi 10-15 năm,rồi có khi nó sẽ hiện ra ... (2) ? có phải là myeloma không? Vậy thì bước kế tiếp sẽ phải là chứng minh bnhân này có bị myelomahay không: tức là phải lấy tủy ngay để (a)xem hình thái học cuả tủy -morphology: bao nhiều phần trăm tủy là plasmacells - bình thường plasmacells chỉ chiếm có 1-2 % tb tủy, theo định nghĩa, gọi là myeloma khi thấy15-25% tb tủy là plasma cells (b) từ 1995-2000 đến nay thì Flow cytometry -FISH Fluorescent InSitu Hybridization và cytogenetics đã thay đổi rất nhiềutrong việc định bệnh, bây giờ nói morphology không thôi thì không đủ, màphải cho thấy các kết quả mới nhất nói trên ra sao. Các tests về Flow hayFISH, cytogenetics tôi gửi cho đồng nghiệp ở Harvard (cách đây 1/2 giờ láixe, hay lab sẽ gửi bằng máy bay qua đêm New York City, chỉ 24-48 giờ cókết quả - có khi nói chuyện với họ bằng điện thoại). Lấy tủy rồi thì sẽ gửi bnhân đi làm XR cuả tất cả xương - ở MidWest -Michigan , Ohio, gọi là skeletal survey, còn ở New York và vùng này(Boston) thì gọi là metastatic series: có nghiã là chụp hình sọ, các xươngdài -humerus, femur- xương sống cervical, thoracic, lumbar spines - vàxương suờn ribs - xem có lytic lesions hay không, và ở đâu ? Đây là môt.test quan trọng vì nếu thấy sụp (collapse) xương sống thì phải tức thì xembnhân có bị spinal cord compression hay không (chả cần chờ đến XRs,khám - Physical Examination- đã phải thấy rồi. Dù không có spinal cordcompression thì cũng phải nghĩ đến chuyện có cần phải radiate(radiotherapy) những vết (lesions) này không. Một điểm nên lưu ý: đi tìm vết tan xương (lysic lesions ) thì phải chỉthị cho làm XR (skeletal survey) chứ nuclear bone scan thì lắm khi khôngthấy gì cả, sẽ hỏng chuyện. Trong mấy năm qua, bắt đầu có thử nghiệm máumới hơn: serum beta 2 microglobulin. Thử nghiệm này ngày nay rất quantrọng vì bắt đầu có nhiều tác giả trên thế giới cho thấy thử nghiệm này có thểcho phép đoán được dự hậu: International Staging system for multiple myeloma (MM): Stage 1: Serum Beta 2 microglobulins duới 3.5 mg/L và AlbuminTRÊN 3.5 g/dL: sống trung bình (median survival) 62 tháng. Stage 2: Serum Beta 2 microglob duới 3.5, Serum Albumin dưới 3.5(hoặc beta microglob 3.5 - 5.5 mg/dL): Median survival 44 tháng. Stage 3: Beta 2 microglob lớn hơn 5.5 mg/dL: median survival 29tháng. (Griepp PR et al: International staging system for myeloma . J. ClinOncol 2005; 23: 3412-3420). Lưu ý : spinal cord compression (ép tủy sống) là một khẩn cấp trongung thư medical oncology emergency - (tôi đã có bnhân liệt hẳn hai chân(paraplegic) trong vòng 24 giờ) - spinal cord compression có thể do bất cứung thư nào: vú , phổi, lymphoma, myeloma etc ... Cho nên oncologists luônluôn chực sẵn và khám bnhân về thần kinh rất cẩn thận. Chứng này cầnphải chữa tức thì, (neurosurgical intervention, radiotherapy, high dosesteroids ...) để tránh những hậu quả rất tai hại – có dịp sẽ viết một bài vềspinal cord compression. (còn tiếp) Myeloma (5 và 6) Định bệnh - tiếp theo - Trong vài năm qua, hematology và oncology đã bắt đầu vào lãnh vựcgene expr ...