Nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú

Trong bài báo này chúng tôi đề cập đến những khó khăn của học sinh dân tộc liên quan trực tiếp đến năng lực tự học, xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của các giải pháp nâng cao năng lực tự học cho học sinh dân tộc của trường PTDTNT trong quá trình dạy học chương trình Sinh học 10.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trúT¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ HỌC MÔN SINH HỌC 10CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚPhạm Thị Hồng Tú (Trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc)1. Mở đầuHoạt động tự học của học sinh lớp 10 trường THPT gặp rất nhiều khó khăn, một phần vìphương pháp học ở bậc học này rất khác so với hoạt động học tập ở cấp Trung học cơ sở, mộtphần do các em chưa được trang bị các kiến thức, kỹ năng về phương pháp tự học, những khókhăn trong hoạt động tự học được thể hiện rõ nét hơn ở học sinh của các trường Phổ thông dântộc nội trú (PTDTNT). Học sinh dân tộc có trình độ nhận thức và sắc thái văn hóa khác nhau,sinh hoạt và học tập khép kín trong môi trường của nhà trường nội trú, do vậy nghiên cứu xâydựng các biện pháp để nâng cao năng lực tự học phù hợp với đối tượng học sinh dân tộc là vấnđề đang được quan tâm nghiên cứu. Trong dạy học sinh học, nếu bồi dưỡng học sinh trườngPTDTNT nâng cao được năng lực tự học thì sẽ tạo cho các em lòng ham thích, tính tích cực chủđộng trong học tập và đặc biệt sẽ nâng cao được chất lượng học tập môn học. Trong bài báo nàychúng tôi đề cập đến những khó khăn của học sinh dân tộc liên quan trực tiếp đến năng lực tựhọc, xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của các giải pháp nâng cao năng lực tự học cho học sinhdân tộc của trường PTDTNT trong quá trình dạy học chương trình Sinh học 10.2. Kết quả khảo sát việc rèn luyện năng lực tự học đối với học sinh lớp 10Để tìm hiểu thực trạng của việc giảng dạy nói chung và việc rèn luyện năng lực tự họccho học sinh trường PTDTNTtrong dạy học Sinh học lớp 10 chúng tôi đã sử dụng phiếu phỏngvấn và thực hiện phỏng vấn với 13 giáo viên Sinh học và 300 học sinh ở trường Phổ thông Vùngcao Việt Bắc và trường PTDTNT Điện Biên. Nội dung các phiếu phỏng vấn như sau:Phiếu số 1: Khảo sát những khó khăn thường gặp của học sinh trong việc học tập mônSinh học ở trường Phổ thông dân tộc nội trú.Phiếu số 2: Khảo sát việc tự học môn Sinh học ở trường PT DTNT.Phiếu số 3: Khảo sát về cách thức giáo viên hướng dẫn học sinh tự học trong trường Phổthông dân tộc nội trú.Ngoài ra chúng tôi tiến hành dự giờ, tham khảo bài soạn của một số giáo viên dạy mônSinh học 10, tiến hành quan sát hoạt động tự học của học sinh, gặp gỡ trao đổi với các giáo viênvà học sinh về vấn đề cần quan tâm. Kết quả khảo sát được trình bày ở các bảng 1, 2, 3.Bảng 1. Những khó khăn học sinh dân tộc thường gặp khi tự học (%)(Lựa chọn 1: Có; 2: Không; 3:Không rõ)Những khó khănKhó khăn trong việc tự tìm hiểu các loại sơ ñồ, hình vẽ trong SGKCó61,00Không28,00Không rõ11,002Khó khăn trong diễn ñạt bằng tiếng phổ thông các kiến thức63,0031,006,003Khó khăn khi phát biểu trước ñám ñông vì thiếu tự tin51,0029,002,004Tuy có nguồn tài liệu nhưng không biết cách sử dụng68,0024,008,00TT1Bảng 1 trình bày kết quả khảo sát 4 loại khó khăn cơ bản mà học sinh dân tộc thườngmắc phải, kết quả cho thấy học sinh trường PTDTNT gặp nhiều khó khăn trong quá trình học40T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008tập, điển hình là không biết cách sử dụng tài liệu (68%), khó khăn trong diễn đạt các kiến thứcbằng tiếng phổ thông (63%), khó khăn trong việc tự tìm hiểu các loại sơ đồ, hình vẽ trong sáchgiáo khoa (61%), khó khăn khi phát biểu trước đám đông vì thiếu tự tin.Bảng 2. Kết quả điều tra về việc tự học môn Sinh học ở trường Phổ thông dân tộc nội trú (%)(Lựa chọn 1: Có sử dụng; 2:Sử dụng không thường xuyên; 3:Sử dụng thường xuyên)STT1234Cách thức thực hiện tự học của bản thânCó sửdụngSDkhôngthườngxuyênSử dụngthườngxuyênEm có tự giác đọc bài mới trong SGK trước khi lên lớp khôngChỉ đọc trong trường hợp giáo viên yêu cầu17,0017,0066,00Đọc ngay cả khi giáo viên không yêu cầuEm thường đọc trước bài trong SGK trước giờ học bằng cách sauĐọc lướt quaĐọc và tìm mối liên quan giữa kiến thức mới và kiến thức đã học.Em thường học bài cũ và thực hiện ôn tập chương như thế nào?Học thuộc lòng bài cũ có chuNn bị cho sự kiểm tra của giáo viênHọc bằng cách xây dựng đề cương bài, lập sơ đồ hoặc GrapHọc kiến thức cơ bản của bài, chương và có đọc thêm tài liệu29,0042,0029,0022,0037,0029,0052,005,0011,0022,0043,0031,0021,0032,0037,0056,0025,0032,00Chỉ thụ động nghe giảng, ít động não suy nghĩ và chỉ ghi khi thầy đọc13,0034,0053,00Chỉ trả lời khi thầy yêu cầu và không dám hỏi khi có thắc mắcSẵn sàng trả lời câu hỏi của thầy nếu biết và hỏi nếu có thắc mắc.2,0025,0043,0054,0037,002,00Tại lớp trong giờ học em thường làm gì?Về cách thức thực hiện tự học của bản thân hoc sinh bảng 2 cho thấy, phần lớn các emchỉ đọc sách trong trường hợp giáo viên yêu cầu và thường đọc lướt qua, hình thức học bài cũthường sử dụng là học thuộc lòng, các em ít sử dụng các hình thức học tập tích cực khác. Tronggiờ ...