Napoleon có công đánh thức dân tộc Ả Rập không? 2

Napoleon có công đánh thức dân tộc Ả Rập không? 2Pháp đào kênh Suez - Anh, Pháp ngoạm dần đế quốc ThổNapoleon đã muốn đặt chân lên Ai Cập và đã gây được chút ảnh hưởng ở đó. Tới đời cháu ông ta, Napoleon III, Pháp tiến thêm được một bước nữa.Từ thời thượng cổ, vua Ai Cập đã đào một con kênh nối liền con sông Nil với Hồng Hài (thế kỷ thứ VII TCN). Kênh đó mấy lần bị cát lấp, phải đào lại, tới thế kỷ thứ VIII SCN thì bị lấp luôn. Bonaparte trong chiến dịch...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Napoleon có công đánh thức dân tộc Ả Rập không? 2 Napoleon có công đánh thức dân tộc Ả Rập không? 2Pháp đào kênh Suez - Anh, Pháp ngoạm dần đế quốc ThổNapoleon đã muốn đặt chân lên Ai Cập và đã gây được chút ảnh hưởng ở đó. Tớiđời cháu ông ta, Napoleon III, Pháp tiến thêm được một bước nữa.Từ thời thượng cổ, vua Ai Cập đã đào một con kênh nối liền con sông Nil vớiHồng Hài (thế kỷ thứ VII TCN). Kênh đó mấy lần bị cát lấp, phải đào lại, tới thếkỷ thứ VIII SCN thì bị lấp luôn. Bonaparte trong chiến dịch Ai Cập muốn đ ào mộtcon kênh khác, nhưng phải đợi đến năm 1859 công việc mới bắt đầu, và mười nămsau nữa, công việc mới hoàn thành.Khánh thành năm 1869 (triều Napoleon III) do Hoàng hậu Eugénie chủ toạ, kênhSuez mới đầu là công trình riêng của Pháp và Ai Cập, người Anh không dự gì tớicả. Kênh thuộc địa phận Ai Cập; một người Pháp tên là Ferdinand de Lesseps,được sự thỏa thuận của Thổ thôi (hồi đó còn là thuộc địa của Thổ) và Ai Cập, lậpđồ án rồi chỉ huy công việc đào kênh. Kênh dài 168 cây số, nối liền Port Said vớiSuez, làm cho con đường từ London tới Ấn độ ngắn đi được 44%, từ Marseille tớiẤn độ ngắn trên 50%.Mới đầu Anh tìm mọi cách phá công việc của Lesseps vì ngại rằng kênh đào xong,ảnh hưởng của Pháp ở Ai Cập sẽ lớn, chặn con đường giao thông của mình qua Ấnđộ. Một mặt Anh xúi Ai Cập không cho phép đào, mặt khác Anh ngầm ép Thổkhông chấp nhận sự nhường đất của Ai Cập cho Pháp. Nhưng rồi Lesseps cũngthắng được mọi khó khăn, đề nghị với Anh hùn cổ phần; Anh không chịu, tin chắcrằng thiếu vốn, thiếu nhân công, Lesseps sẽ phải bỏ dở công việc.Kênh đào xong, Anh đâm hoảng; một chính khách Anh Palmerston tuyên bố rằngsớm muộn gì Anh cũng phải chiếm Ai Cập và trong khi chưa chiếm được thì phảitìm cách dự vào việc quản lý con kênh.Chính một sử gia Pháp, Ernest Renan cũng đã bảo Lesseps: “Một eo biểnBosphore cũng đủ gây rối cho thế giới rồi, nay ông lại tạo th êm một eo biển quantrọng hơn nhiều nữa, rồi đây vô số trận giao chiến lớn lao sẽ xảy ra ở đó. Đếnngay thi sỹ Larmatine cũng nhận thấy rằng: “Nếu cần chiến đấu với chúng ta – tứcPháp – và với mọi nước khác trọn một thế kỷ trên Địa trung hải thì Anh cũng sẵnsàng chiến đấu chứ không chịu để cho chìa khóa kênh Suez lọt vào tay một nướckhác”.Năm 1873, Anh đòi công ty Pháp – Ai Cập đánh thuế nhè nhẹ xuống một chút.Pháp tất nhiên không chịu. Anh đổi chiến lược, làm bộ vị tha, bênh vực tất cả cácquốc gia có tàu đi trên kênh, họ họp lại, đồng tình ép vua Thổ phải xét lại bản hợpđồng nhượng con kênh cho Pháp. Thổ đành phải nghe lời, mời Pháp dự một hộinghị ở Constantinope để giải quyết vấn đề đánh thuế các tàu đi trên kênh, Phápkhông thèm lại dự.Dùng ngoại giao và sức mạnh không xong, Anh tính cách bỏ tiền ra mua cổ phầncủa Công ty. Nhằm lúc Pháp túng tiền vì mỗi năm phải bồi thường chiến tranh1870 cho Đức năm tỷ quan, Anh đề nghị mua lại phần hùn của Pháp. Pháp nổigiận. Nghèo thì nghèo chứ chưa đến nỗi vậy. Anh xoay qua đề nghị với Ai Cập vàAi Cập chịu bán hết 176.602 cổ phần với giá là bốn tỷ Anh bảng (1875). Côngviệc tính toán với nhau chỉ trong một đêm là xong, sáng hôm sau công ty Pháp –Ai Cập hóa ra công ty Pháp – Anh.Có chân trong công ty r ồi, Anh lần lần chiếm địa vị quản lý. Nhân vụ lộn xộn ở AiCập, Anh đem hạm đội lại bắn phá Alexandrie rồi chiếm luôn miền kênh Suez, tạkhẩu rằng “để bảo đảm sinh mạng và quyền lợi của dân chúng”. Lúc này Anhhung hăng muốn hất chân Pháp để một mình làm chủ nhân ông. Pháp thấy nguy,tự xét không chống nổi với bọn hải khấu đó, xin quốc tế hóa con kênh, điều mà12 năm trước, Anh đã đề nghị, nhưng Pháp từ chối. Anh phản kháng nhưng rốtcuộc phải miễn cưỡng ký hiệp định lưu thông tự do, tức hiệp định 1888. Theo hiệpđịnh đó, thời chiến cũng như thời bình, thương thuyền và chiến thuyền của bất kỳquốc gia nào cũng được phép qua kênh. Ai Cập không được mời ký hiệp ước, vìAi Cập đã mất chủ quyền và cũng chẳng còn cổ phần nào cả.Ai Cập mất chủ quyền, đúng hơn là đổi chủ từ 1882, trước kia là một tỉnh tự trịcủa Thổ, nay thành một thuộc địa của Anh. Cũng vẫn cái chính sách cổ điển củathực dân: một số người Ai Cập bất bình, giết vài người Anh, Anh nắm ngay cơhội, mới đầu tuyên bố tạm chiếm đóng Ai Cập để lập lại trật tự rồi thì chiếm luôn.Thổ lúc đó thoi thóp, đâu dám phản kháng, cũng như Trung Hoa thời đó đâu dámphản kháng Pháp ở Việt Nam. Lời tiên đoán của Palmerston đã đúng.Duy có Pháp thấy Anh phỗng tay trên, cự nự. Anh khôn ngoan, tươi cười bảoPháp: Cần gì phải tranh nhau. Đế quốc Thổ còn mênh mông. Bác cứ tự do xâmchiếm Tunisi, tôi sẽ không phản kháng đâu. Chiếm Tunisi rồi, Pháp chiếm luônMaroc lúc đó không thuộc Thổ.Cứ thế hai con kên kên đó rỉa lần đế quốc Thổ. Khi đã có hai tên ăn cướp thônglưng với nhau thì luôn luôn có kẻ thứ ba nữa nhảy vào chia phần: Đức không chịucho Pháp chiếm Ma-roc, muốn phá đám. Anh, Pháp lại phải đấu dịu, để cho Đứcchiếm Congo, nhưng Con ...