Nét riêng trong Tết cổ truyền của người Khmer Nam Bộ

.Người Khmer Nam Bộ là cộng đồng dân tộc thiểu số thuộc nhóm Môn – Khmer hiện có khoảng 1,3 triệu dân, sống tập trung nhất là ở 20 huyện, thị của 9 tỉnh, thành phố thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long như Sóc Trăng, Trà Vinh, Kiên Giang, An Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Vĩnh Long, Hậu Giang, Cần Thơ; một số ít ở thành phố Hồ Chí Minh và miền Đông Nam Bộ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nét riêng trong Tết cổ truyền của người Khmer Nam Bộ Nét riêng trong Tết cổtruyền của người Khmer Nam BộNgười Khmer Nam Bộ là cộng đồng dân tộc thiểu số thuộcnhóm Môn – Khmer hiện có khoảng 1,3 triệu dân, sống tậptrung nhất là ở 20 huyện, thị của 9 tỉnh, thành phố thuộc khuvực Đồng bằng sông Cửu Long như Sóc Trăng, Trà Vinh,Kiên Giang, An Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Vĩnh Long, HậuGiang, Cần Thơ; một số ít ở thành phố Hồ Chí Minh và miềnĐông Nam Bộ.Tết cổ truyền của người Khmer Nam Bộ gọi là Chôl ChnămThmây (ngày thay năm cũ vào năm mới) hay còn gọi là Lễchịu tuổi, tổ chức từ ngày 14 đến 16 tháng 4 dương lịchhàng năm. Trước đây người Khmer chỉ cầy cấy một vụ nêntháng 12 mọi người vẫn còn tất bật với ruộng đồng. Tháng 4,gặt hái xong, thóc lúa đã đầy bồ, bà con có thể thảnh thơi,nghỉ ngơi sau những ngày lao động mệt nhọc. Tháng 4 ởNam Bộ cũng là lúc mùa khô vừa dứt và chuyển sang mùamưa. Những cơn mưa đầu mùa làm cho cây cối xanh tươi,thiên nhiên như trỗi dậy một sức sống mới, người Khmerchọn thời điểm này cho sự khởi đầu của một năm mới. Xưakia, lễ vào năm mới của người Khmer được Hôra (các nhàthiên văn bói toán) ấn định.Ngày nay, sách lịch dùng cho một năm của người Khmer làdo các vị Thượng tọa, Đại đức thông hiểu khoa thiên vănbiên soạn. Tùy vào từng năm mà thời khắc giao thừa diễn ravào sáng, trưa, chiều hay tối để hoàn thành chu kỳ là 365ngày và ¼ ngày. Trước Tết khoảng nửa tháng, đồng bàoKhmer đã tất bật chuẩn bị sửa sang nhà cửa, làm bánh trái,may quần áo mới... Nhưng quan trọng hơn cả là việc ngườidân tự nguyện góp công, góp của tu bổ, sửa sang chùa ởphum sóc nơi gia đình đang sinh sống.Tưng bừng nhảy múa trong những ngày Tết.Vào ngày trước Tết, ngôi chùa của người Khmer như bừnglên một sức sống mới. Tượng Phật, chính điện, cổng chàođược sơn son thiếp vàng, khuôn viên chùa trang hoàng lộnglẫy. Đêm giao thừa nhà nhà đều thắp nhang, đèn, làm lễ đưaTêvêđa cũ và rước Têvêđa mới. Têvêđa, theo người Khmer làvị tiên được trời sai xuống để lo cho dân chúng trong mộtnăm. Sau đó, mọi nghi thức quan trọng đón Tết đều diễn ratại chùa. Gia đình nào có con trai đến tuổi đi tu thì dẫn vàochùa làm lễ thí phát, quy y. Nhiều nhà còn ở trong chùa suốtnhững ngày Tết. Dưới mái chùa chung của cả phum sóc, mọingười đều hướng lòng thành kính về Đức Phật, tưởng nhớđến ông bà tổ tiên và đặt hy vọng vào một năm mới an lành.Trong những ngày Hội Xuân tại trên 450 điểm chùa ở NamBộ lúc nào cũng tưng bừng, nào nhiệt. Từng đoàn người vớinhững bộ quần áo sặc sỡ, nét mặt vui tươi, trên tay cầmnhang đèn, hoa quả vào chùa. Ngày đầu tiên làm lễ rướcSâng Kran, rồi vào lễ Phật, đọc kinh mừng năm mới. Ngàythứ hai, phật tử dâng cơm cho các vị sư và đắp núi cát. Các vịsư đọc kinh cầu siêu cho người đã mất và cầu an cho ngườicòn sống. Ngày thứ ba là lễ tắm tượng Phật và tắm cho các vịsư cao niên.Đối với các lễ hội Khmer, tôn giáo, tín ngưỡngPhật giáo như hòa quyện vào đời sống của các thiện tín, thểhiện qua truyền thuyết và nghi thức thờ phụng. Lễ rước SângKran trong Tết Chôl Chnăm Thmây của người Khmer bắtnguồn từ một truyền thuyết của Phật giáo, đó là chuyệnThom Ma Bal và Kabil Maha Prum – còn gọi là Thần Bốnmặt.Lễ cầu an trong ngày Tết.Vào ngày đầu năm mới thay vì rước đầu Thần Bốn mặt,người Khmer rước Maha Sâng Kran (Đại nông lịch) đi vòngquanh chính điện 3 lần. Đầu Thần Bốn mặt được thờ trongchùa Khmer. Tục Đắp núi cát cũng là một nghi thức khôngthể thiếu trong Tết Chôl Chnăm Thmây của người Khmer.Cát sạch được đổ thành từng đống quanh đền thờ Phật, chungquanh sân chính điện. Đắp những núi cát nhỏ theo támhướng, núi thứ chín ở giữa là trung tâm trái đất (tức núiSômêru). Sau đó vị Achar (một người am hiểu nghi lễ đạoPhật) hướng dẫn mọi người làm lễ quy y cho các núi. Nghi lễnày gọi là Anisâng Pun Phnôm Khsách. Phúc duyên đắp cátlà một phong tục nhằm tích phước, tích đức vào dịp Tết ChôlChnăm Thmây của người Khmer Nam Bộ.Các sự tích, truyền thuyết như trên trong Tết cổ truyền củađồng bào Khmer Nam Bộ là những bài học về cách sống, lốisống cho người Khmer theo triết lý đạo Phật. Tết ChôlChnăm Thmây là dịp để bà con phật tử thể hiện tâm niệm củamình với Đức Phật, với ông bà cha mẹ mình. Và, theo phongtục của người Khmer, tất cả những người quá cố trong giađình đều được hỏa thiêu và gửi cốt trong chùa, chính vì thếmà trong ba ngày Tết mình ăn gì thì ông bà mình có cái đó.Những vật dâng cúng không thể thiếu là cặp bánh tét, trái câyvườn nhà, một sấp vải trắng để cầu siêu gửi cho ông bà, chamẹ dùng. Qua ba ngày Tết ở chùa mọi người mới về làm lễtắm tượng Phật ở nhà, mời ông bà, cha mẹ đến chúc mừng, tạlỗi và đem bánh trái tạ ơn ông bà, cha mẹ hoặc tắm cho ôngbà, cha mẹ gọi là để trả hiếu. Những nét đẹp truyền thốngđậm tính nhân văn trong văn hóa Tết của người Khmer NamBộ vẫn được đồng bào ...