Nghệ thuật kể chuyện trong Kitchen của Banana Yoshimoto

Banana Yoshimoto là nữ văn sĩ Nhật bản đương đại có lối kể chuyện điềm đạm và sâu lắng. Kitchen thật nhẹ nhàng, nhưng qua lối kể của cô, cuộc sống cá nhân với những vấn đề mang tính thời đại được biểu hiện đầy tinh tế, chạm đến tâm hồn người đọc. Sự cô đơn, đứt gãy trong tâm hồn, vấn đề giới tính, những nỗ lực vượt thoát với các motip cổ mẫu lần lượt được tái hiện bằng lối kể tối giản với một chiều sâu đầy ẩn ý. Đọc Kitchen trên hệ quy chiếu nghệ thuật trần thuật, để thấy đóng góp của Banana cho văn chương đương đại Nhật cũng như thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật kể chuyện trong Kitchen của Banana Yoshimoto JOURNAL OF SCIENCE Social Sciences, 2018, Volume 63, Issue 4, pp. 52-62 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn DOI: 10.18173/2354-1067.2018-0027 NGHỆ THUẬT KỂ CHUYỆN TRONG KITCHEN CỦA BANANA YOSHIMOTO Đào Thị Thu Hằng Phòng Tạp chí & TTKHCN, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Banana Yoshimoto là nữ văn sĩ Nhật bản đương đại có lối kể chuyện điềm đạm và sâu lắng. Kitchen thật nhẹ nhàng, nhưng qua lối kể của cô, cuộc sống cá nhân với những vấn đề mang tính thời đại được biểu hiện đầy tinh tế, chạm đến tâm hồn người đọc. Sự cô đơn, đứt gãy trong tâm hồn, vấn đề giới tính, những nỗ lực vượt thoát với các motip cổ mẫu lần lượt được tái hiện bằng lối kể tối giản với một chiều sâu đầy ẩn ý. Đọc Kitchen trên hệ quy chiếu nghệ thuật trần thuật, để thấy đóng góp của Banana cho văn chương đương đại Nhật cũng như thế giới. Từ khóa: Banana Yoshimoto, Kitchen, nghệ thuật kể chuyện. 1. Mở đầu Nữ văn sĩ Nhật Bản Banana Yoshimoto tên thật là Mahoko Yoshimoto. Bút danh “Banana” xuất phát từ sở thích yêu hoa chuối của Yoshimoto. Cô sinh ngày 24/7/1964 tại Tokyo trong một gia đình trí thức. Cha cô Yoshimoto Takaaki là một trí thức đa tài. Ông là nhà phê bình và là triết gia Tân Cánh tả (New Left) có ảnh hưởng lớn tới xã hội Nhật Bản từ thập niên 1960. Xuất thân từ một gia đình có tinh thần dân chủ và truyền thống nhân ái, Banana mang tư tưởng tự do và đam mê sáng tạo văn chương. Cuốn tiểu thuyết được đặt tên là Bếp (Kitchen), được in chung với Bóng trăng trong ấn phẩm bằng tiếng Anh vào năm 1993, là thành công ngoài sức tưởng tưởng của một người mới bước vào làng văn. Không nhiều nghệ sĩ có được sự hưởng ứng từ phía độc giả ngay từ lần đầu ra mắt sách của mình như Banana. Bếp trở thành một hiện tượng văn học với hơn hơn 2,5 triệu bản sách được tiêu thụ và đã tái bản trên sáu mươi lần tại Nhật Bản. Thành công của Kitchen là động lực lớn để Banana sáng tác hàng loạt tiểu thuyết tiếp theo và khẳng định thêm nữa tài năng lẫn vị trí của mình trên văn đàn Nhật Bản đương đại. Tác phẩm của Banana tập trung vào những vấn đề giới trẻ Nhật phải đối mặt. Đấy là cuộc sống đô thị nhàm chán của thanh niên, nơi họ như bị nghẽn giữa thế giới tưởng tượng và thực tế. Thế giới nhân vật, biến tấu cốt truyện, cách bộc lộ cảm xúc của Banana mang phong cách hậu hiện đại và ít nhiều bị Mỹ hoá. Nhưng dẫu sao, căn tính Nhật vẫn hiện diện diện sâu đậm trong lối viết của cô. Bằng cách nào đó, Banana kéo độc giả tham dự vào mạch trần thuật, tham dự cuộc hội ngộ trong bếp, một cuộc bơi trên biển, một chuyến leo núi… thậm chí là chỉ để thưởng thức một mùi vị dễ chịu của thức ăn. Ngày nhận bài: 9/1/2018. Ngày sửa bài: 20/23/2018. Ngày nhận đăng: 5/4/2018. Tác giả liên hệ: Đào Thị Thu Hằng. Địa chỉ e-mail: thuhangdao17@gmail.com 52 Nghệ thuật kể chuyện trong Kitchen của Banana Yoshimoto Bếp, thức ăn và mơ là những chủ đề trở đi trở lại trong tiểu thuyết của Banana. Đấy là thế giới của cảm xúc và ước vọng. Banana muốn sống trong những giấc mơ. Giấc mơ đưa cô và thế giới nhân vật xâm nhập vào những nẻo khuất của cuộc đời, số phận để nói lên tiếng nói đậm nghĩa tình và day dứt dai dẳng về những đổi thay của cuộc đời. Yuji Oniki trong bài viết Kỷ nguyên thương hiệu mới của Banana Yoshimoto, đưa ra nhận xét thú vị: “Đọc truyện Yoshimoto giống như xem một chương trình quảng cáo truyền hình Nhật Bản. Sự giản dị hết mực của nó thật tuyệt vời nhưng sau đó bạn nhận ra mình chẳng hiểu gì về nó cả. Giống như quảng cáo, tất cả đều rất rõ ràng, hầu như tinh khiết. Cảm xúc được đo bằng một cái thìa lấy mẫu và nếm. Một liều u sầu, hơi cay đắng, khá bất ngờ, nhưng không có gì kéo dài quá lâu. Nhân vật thậm chí không có vẻ như tất cả những điều đó bị châm ngòi bởi những rối loạn cảm xúc như nói, mất trí nhớ” [1]. Các nhà nghiên cứu thường so sánh Banana vơi Murakami Haruki bởi phong cách hậu hiện đại của họ. Murakami Fuminobu cũng có xu hướng tổng kết theo hướng đó. Ông viết: “Những tác phẩm ban đầu của ông [Murakami Haruki] cố gắng giữ sự tách rời khỏi những người khác, trong khi những tác phẩm sau này của Murakami thay đổi lập trường từ sự tách ly đến cam kết và trực tiếp đối mặt với khát vọng nhị phân bằng cách thỏa ước với tình yêu sâu sắc và khát vọng hành động bạo lực. Ngược lại, tác phẩm của Yoshimoto Banana cố gắng khám phá ra sự khác biệt trong tổng thể hoặc tính phổ biến trong cá biệt bằng cách thay đổi dạng thức khát vọng” [2;tr.59]. Vốn là “nữ sĩ”, phong cách Banana dung dị, đơn giản và rất nữ tính. Cô chọn “thức ăn” hơn là “tình dục”, chọn những giấc mơ, nhưng lại không khai thác các yếu tố hoang đường mang tính tâm linh như ở nhà văn nổi tiếng cùng thời là Murakami Haruki. Với lối kể chuyện chậm rãi nhưng cuốn hút, những cảm xúc yêu thương, giận dữ, cô đơn, vượt thoát đầy tinh tế và sâu lắng mà Banana mang lại đã thấm đẫm hàng triệu trái tim người đọc. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Đứt gãy và “chuyển giới” Câu chuyện liên quan đến cái b ...