Nghệ thuật kiến trúc - Cung đình Huế

Kiến trúc cung đình Huế được định hình và mang phong cách bản sắc Huế từ khi Huế là Kinh đô của VN thời triều Nguyễn. Là một trung tâm chính trị - văn hóa - kinh tế... của cả nước suốt thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX, Kinh đô Huế có những công trình kiến trúc mỹ thuật kỳ vĩ nhất đất nước, nay còn tồn tại với mật độ dồi dào.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật kiến trúc - Cung đình Huế Nghệ thuật kiến trúc - Cung đình HuếKiến trúc cung đình Huế được định hình và mang phong cách bản sắc Huế từ khi Huế làKinh đô của VN thời triều Nguyễn. Là một trung tâm chính trị - văn hóa - kinh tế... của cảnước suốt thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX, Kinh đô Huế có những công trình kiến trúc mỹthuật kỳ vĩ nhất đất nước, nay còn tồn tại với mật độ dồi dào.Ngọ môn và Lầu Ngũ phụngTruyền thống dân tộc xuất phát từ dịch lý và thuật phong thủy của Trung Hoa cổ đại,nguyên lý kiến trúc truyền thống VN và kiến trúc Kinh đô Huế tất yếu phải hài hoà với thiênnhiên và con người. Ngoài thuyết Ngũ hành kết hợp thuyết Âm dương, Tam tài, quy luậtphát triển của vạn vật về bố cục của đồ án quy hoạch kinh đô Huế dựa trên cơ sở nghiên cứuđịnh hình theo thuật Phong thủy và Dịch lý của các nhà Phong thủy Phương Đông chonhững công trình kiến trúc kể cả âm phần dương cơ.Khi xây dựng hệ thống thành quách và cung điện, các nhà kiến trúc dưới sự chỉ đạo của nhàvua đã bố trí trục chính của công trình theo vị thế toa càn hướng tốn, tức là chạy hướng TâyBắc- Đông Nam. Yếu tố Ngũ hành quan trọng trong bố cục mặt bằng của kiến trúc cungthành tương ứng với ngũ phương. Ngôn ngữ của kiến trúc là định vị các công trình trongkhông gian sao cho hài hòa với thiên nhiên. Như Điện Thái Hòa là trung tâm của Kinhthành, chung quanh là Thanh Long (Đông), Bạch Hổ (Tây), Chu Tước (Nam), Huyền Vũ(Bắc).Hướng Kinh thành phải quay mặt về phía Nam vì Kinh dịch viết Thánh nhân nam diện nhithính thiên hạ nghĩa là bậc đế vương xoay mặt về hướng Nam để nghe (cai trị) thiên hạ.Hữu Vu trong Hoàng thànhKiến trúc cung đình Huế đã tiếp thu và kế thừa kiến trúc truyền thống Lý, Trần, Lê là tất yếuđể chống sự đồng hoá và cũng chống sự lạc hậu nên đồng thời tiếp thu tinh hoa của mỹ thuậtTrung Hoa nhưng đã được VN hóa một cách có ý thức dân tộc của các nghệ nhân từ cácmiền Nam Bắc quy tụ về xây dựng Kinh đô, kể cả những người thợ gốc Minh Hương TrungQuốc và Chămpạ Đặc biệt đã được hiện đại hóa kỹ thuật của những công trình sư ngườiPháp phục vụ dưới thời Gia Long, theo phương châm cơ bản tiếp thu có chọn lọc nhữngkiến trúc thích nghi với tâm hồn người Việt và Việt hóa dần để phù hợp với tâm lý bản địađem lại những đặc trưng bản sắc kiến trúc Huế.Kiến trúc cung đình HuếVề kiến trúc quy hoạch đồ án xây dựng kinh đô Huế, vua Gia Long là một nhà chính trị,quân sự, đồng thời là một người có sáng tạo trong quy hoạch đô thị. Đồ án được thai nghéntrong tâm thức nhà vua từ trước khi đăng quang. Việc thi công được thực hiện kể từ năm1802. Kinh đô Huế xây dựng bởi ba lớp thành bao bọc là Kinh thành, Hoàng thành và TửCấm thành.Kinh thành hay Phòng thànhNăm 1802 vua Gia Long khởi công xây dựng Hoàng thành và Tử Cấm thành. Năm 1805mới bắt đầu xây dựng Kinh thành, quy mô diện tích rất lớn 520ha, chu vi 10km. Đặc biệtvận dụng kiểu kiến trúc phòng ngự Vauban của Pháp. Phòng thành Huế tạo những đườngdích dắc, gồm các hệ thống: luỹ, pháo đài, giác bảo, đoạn thành nối hai pháo đài, tường bắn,phản pháo, phòng lô, hào, thành giai... Đây là một loại thành luỹ đã được áp dụng ở nhiềuđịa phương nước Pháp và các nước lân cận. Khi xây dựng kinh thành, 8 làng phải dời đi vàhai đoạn nhánh Sông Hương là Bạch Yến và Kim Long đã bị lấp. Vòng thành có 10 cửa lớnđường bộ, hai đường thuỷ và kỳ đài; thành cao 6,6m, rộng 21m xây gạch bên ngoài kiên cốcó dãy hào sâu gọi là Hộ Thành hà. Trong Kinh thành còn có những công trình kiến trúc: lụcbộ, nha viện, Quốc Tử giám, Quốc Sử quán, quần thể kiến trúc hồ Tịnh Tâm, Khâm Thiêngiám, Trần Bình đài, Tàng Thơ lâu, Kỳ đài... Thật sự kiểu thức này cũng đã được áp dụngkhi xây dựng thành Gia Định (1791) do ông Olivier de Puymanuel giỏi về kiến trúc và kỹ sưLeburn đã thiết kế giúp chúa Nguyễn Ánh. Kinh thành Huế xây thời Gia Long và vua kế vịMinh Mạng đã xây tiếp các thành: Hà Nội, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Sơn Tây, HưngYên, Hưng Hoá, Nam Định, Thanh Hoá, Vinh, Đồng Hới, Quảng Trị, Quảng Nam, QuảngNgãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà, Yên Hòa, Vĩnh Long... cũng đều theo phong cáchVauban, một phong cách xuất hiện sớm ở châu Á.Hoàng thànhToàn cảnh Hoàng thành Thành gần hình vuông, mỗi cạnh 606m. Trong đồ án hơi lệch vềphía Nam của Kinh thành, có một cửa chính Ngọ Môn (Nam), Hòa Bình (Bắc), Hiển Nhơn(Đông) và Chương Đức (Tây). Theo trục dũng đạo, từ cửa Ngọ Môn vào điện Thái Hoà lànơi thiết đại triều và tiếp sứ thần, có nhiều cầu, hồ liên tục và những phương môn bằng đồngnguy nga tráng lệ. Khu vực thờ cúng tổ tiên có: Triệu miếu, Thái miếu, Hưng miếu, Thếmiếu, điện Phụng Tiên, Cửu đỉnh, các cung Diên Thọ (các bà mẹ vua ở), cung Trường Sanh(các bà nội vua ở), các kho tàng, vườn Thượng Uyển ... Ngọ Môn và Hiển Lâm các là haicông trình kiến trúc đồ sộ, độc đáo tuyệt mỹ của kiến trúc truyền thống Huế.Tử Cấm thànhThái Bình Lâu trong Tử Cấm ...