Nghiên cứu biến động bờ biển vùng Châu thổ Sông Cửu Long

Nội dung bài viết trình bày nghiên cứu về sự biến đổi của khu vực ven biển ở đồng bằng Cửu Long dựa trên bộ dữ liệu chuỗi từ năm 1952 đến 2006, bao gồm: ảnh vệ tinh có độ phân giải cao, ảnh không khí và bản đồ địa hình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu biến động bờ biển vùng Châu thổ Sông Cửu Long T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt 32(3), 211-218 9-2010 NGHI£N CøU BIÕN §éNG Bê BIÓN VïNG CH¢U THæ CöU LONG NguyÔn §Þch Dü , Do∙n §×nh L©m , Ph¹m Quang S¬n, Vò V¨n Hµ, Vò V¨n VÜnh, NguyÔn C«ng Qu©n, §Æng Minh TuÊn i. Më §ÇU §Ó nghiªn cøu biÕn ®éng vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long, tËp thÓ t¸c gi¶ giíi thiÖu ng¾n gän nh÷ng kh¸i niÖm liªn quan tíi bê biÓn d−íi ®©y : Bê biÓn ®−îc hiÓu lµ ®íi bê (coastal zone), còng cã thÓ hiÓu lµ ®−êng bê biÓn. Bê biÓn hay cßn gäi lµ ®íi t−¬ng t¸c hiÖn t¹i gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa. §íi bê lµ mét d¶i tiÕp gi¸p gi÷a ®Êt liÒn vµ biÓn, kh«ng réng l¾m, cã b¶n chÊt ®éc ®¸o, t¹o nªn mét líp vá c¶nh quan cña Tr¸i §Êt vµ lµ n¬i xÈy ra mèi t−¬ng t¸c rÊt phøc t¹p gi÷a th¹ch quyÓn, thñy quyÓn, khÝ quyÓn vµ sinh quyÓn. §−êng bê biÓn, trong ph¹m vi ®íi bê lµ n¬i gÆp nhau gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa. Cã t¸c gi¶ hiÓu ®−êng bê biÓn lµ vÞ trÝ trung b×nh nhiÒu n¨m cña ®−êng triÒu c−êng hoÆc hiÓu lµ ®−êng trung b×nh gi÷a triÒu c−êng vµ triÒu kiÖt. §−êng bê biÓn cã c¸c cöa s«ng, ®íi bê biÓn vµ c¸c vïng cöa s«ng. Cöa s«ng ven biÓn lµ n¬i dßng s«ng ®æ vµo biÓn hoÆc ®¹i d−¬ng. Cöa s«ng ven biÓn lµ mét m¾t xÝch quan träng trong vßng tuÇn hoµn cña n−íc gi÷a c¸c lôc ®Þa víi c¸c ®¹i d−¬ng vµ khÝ quyÓn. Cöa s«ng ven biÓn lµ n¬i dßng chÈy cña s«ng chuyÓn hãa tõ chÕ ®é thñy v¨n lôc ®Þa sang chÕ ®é thñy v¨n biÓn. Vïng cöa s«ng ven biÓn lµ mét vïng kh«ng gian thuéc ®íi bê biÓn. Kh«ng gian nµy cßn cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau. Cã t¸c gi¶ xem kh«ng gian vïng cöa s«ng ven biÓn theo ®é muèi ; cã t¸c gi¶ x¸c ®Þnh kh«ng gian nµy theo th¶m thùc vËt ngËp mÆn hoÆc theo sù ¶nh h−ëng cña thñy triÒu... Vïng cöa s«ng ven biÓn th−êng lµ n¬i tËp trung d©n c−, n¬i cã nhiÒu c¬ së kinh tÕ - x· héi quan träng vµ lµ bµn ®¹p cho con ng−êi tiÕn ra vïng biÓn kh¬i. Mét trong nh÷ng néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi KC 09.06/06-10 lµ nghiªn cøu biÕn ®éng cöa s«ng ven biÓn vïng ch©u thæ Cöu Long ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, b»ng ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m. KÕt qu¶ phôc vô cho viÖc thµnh lËp c¸c b¶n ®å biÕn ®éng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long. ii. Ph−¬ng ph¸p vµ t− liÖu 1. Ph−¬ng ph¸p Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn lµ gi¶i ®o¸n th«ng tin trªn c¸c ¶nh m¸y bay, ¶nh vÖ tinh ph©n gi¶i cao, b¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c tµi liÖu hç trî kh¸c liªn quan ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh diÔn biÕn c¸c cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long (qua c¸c t− liÖu viÔn th¸m vµ GIS, giai ®o¹n 1952-2006). T− liÖu gi¶i ®o¸n ¶nh ®−îc kiÓm chøng th«ng qua kh¶o s¸t thùc ®Þa vµ c¸c th«ng tin bæ trî kh¸c. Quy tr×nh xö lý th«ng tin ¶nh vµ b¶n ®å víi viÖc sö dông phÇn mÒm xö lý ¶nh chuyªn dông vµ hÖ th«ng tin ®Þa lý (GIS). C¸c ph−¬ng ph¸p hç trî nh− ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þa m¹o, ®Þa chÊt, thñy th¹ch ®éng lùc, m«i tr−êng... 2. T− liÖu sö dông C¸c t− liÖu sö dông trong nghiªn cøu bao gåm : ¶nh m¸y bay chôp n¨m 1952 (¶nh ®en tr¾ng) do Côc B¶n ®å §«ng D−¬ng cña Ph¸p thùc hiÖn bay chôp vµ l−u gi÷ ¶nh. B¶n ®å ®Þa h×nh UTM, tû lÖ 1:50.000. DiÖn tÝch nghiªn cøu cña ®Ò tµi gåm 35 tê b¶n ®å ®Þa h×nh UTM, tû lÖ 1:50.000 thuéc mói 48 khèi elipxoit Everest do Côc B¶n ®å qu©n ®éi Mü (AMS) xuÊt 211 b¶n vµo c¸c n¨m 1965-1966 trªn cë së t− liÖu ¶nh hµng kh«ng do kh«ng qu©n Mü bay chôp. C¸c b¶n ®å UTM t¸i b¶n sau n¨m 1975 do côc b¶n ®å Bé tæng Tham m−u Q§NDVN thùc hiÖn. ¶nh vÖ tinh Landsat TM ngµy 10-5-1983 do Trung t©m ViÔn th¸m - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng cung cÊp, ¶nh cã sè liÖu hµng-cét 125-053 d¹ng phim ¶nh gèc cã tû lÖ 1:1.000.000. ¶nh vÖ tinh Landsat TM, chôp ngµy 16-1-1989. ¶nh vÖ tinh Landsat ETM chôp ngµy 11-12-2001, c¸c ¶nh vÖ tinh trªn, c¸c kªnh ¶nh ®−îc n¾n chØnh h×nh theo b¶n ®å ®Þa h×nh UTM. C¸c tµi liÖu hç trî kh¸c cã liªn quan : c¸c sè liÖu khÝ t−îng, thñy h¶i v¨n quan tr¾c ë c¸c tr¹m trong khu vùc ven biÓn ch©u thæ Cöu Long vµ vïng l©n cËn. Ngoµi ra sö dông mét sè t− liÖu kh¶o s¸t thùc ®Þa cña ®Ò tµi KC09-06/06-10 trong c¸c n¨m 20072008 vµ 2009 vÒ thñy h¶i v¨n, m«i tr−êng, luång l¹ch cöa s«ng, ®Þa chÊt - ®Þa m¹o... iii. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn Vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long ®−îc chia thµnh hai khu vùc lín, c¸c cöa s«ng thuéc s«ng HËu vµ c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn. VÒ mÆt thêi gian, chóng t«i chia ra c¸c giai ®o¹n nhá : 1952-1965, 1965-1983, 1983-1990, 1990-2001, 2001-2006 theo thêi ®iÓm chôp cña c¸c d÷ liÖu ¶nh viÔn th¸m. Vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long trong nh÷ng thËp niªn võa qua cã nh÷ng biÕn ®éng rÊt quan träng nh− : biÕn ®éng vÒ mÆt c¶nh quan, biÕn ®éng vÒ ®éng lùc th«ng qua nh÷ng diÔn biÕn c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn vµ s«ng HËu. Nh÷ng biÕn ®éng c¸c cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng ph¸t triÓn ch©u thæ d−íi t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn còng nh− ho¹t ®éng khai th¸c vµ chØnh trÞ cña con ng−êi ®· diÔn ra trong nhiÒu n¨m qua. §©y thùc chÊt lµ biÕn ®éng kh«ng gian c¸c cöa s«ng trong vïng ®Êt míi ®ang h×nh thµnh ë vïng ven r×a ch©u thæ Cöu Long. C¸c kÕt qu¶ ®Ò cËp d−íi ®©y n»m trong khu«n khæ ®Ò tµi khoa häc ...