Nghiên cứu đặc điểm hình thái vi phẫu của cây thạch tùng phi lao (Lycopodium casuarinoides Spring.) thu hái ở Lâm Đồng

Bài viết tập trung nghiên cứu đặc điểm hình thái vi phẫu của cây thạch tùng phi lao (Lycopodium casuarinoides Spring.) thu hái ở Lâm Đồng. Thạch tùng phi lao có tên khoa học là Lycopodium casuarinoides Spring., thuộc họ Thạch tùng (Lycopodiaceae), là một loài thảo dược quý với nhiều công dụng hữu ích, cây này được sử dụng trong y học cổ truyền từ rất lâu để điều trị nhiều bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu đặc điểm hình thái vi phẫu của cây thạch tùng phi lao (Lycopodium casuarinoides Spring.) thu hái ở Lâm Đồng ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 21, NO. 5, 2023 97 NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VI PHẪU CỦA CÂY THẠCH TÙNG PHI LAO (LYCOPODIUM CASUARINOIDES SPRING.) THU HÁI Ở LÂM ĐỒNG MORPHO-ANATOMICAL CHARACTERIZATION OF LYCOPODIUM CASUARINOIDES SPRING. COLLECTED IN LAM DONG Nguyễn Thị Hồng Hiểu1, Lê Thị Hồng Vân1, Lê Ngọc Tú1, Phạm Thị Khánh Huyền2, Văn Phạm Kim Thương2, Nguyễn Ngọc Chương3*, Trần Mạnh Hùng2* 1 Khoa Dược, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh 2 Khoa Y-Dược - Đại học Đà Nẵng 3 Khoa Y học cổ truyền, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh *Tác giả liên hệ: huperzin@gmail.com; tmhung@smp.udn.vn (Nhận bài: 03/02/2023; Chấp nhận đăng: 07/4/2023) Tóm tắt - Thạch tùng phi lao có tên khoa học là Lycopodium Abstract - Lycopodium casuarinoides Spring., a species of the casuarinoides Spring., thuộc họ Thạch tùng (Lycopodiaceae), là một Lycopodiaceae family, is a precious herb with many useful uses, loài thảo dược quý với nhiều công dụng hữu ích, cây này được sử used in traditional medicine for a long time to treat many diseases. dụng trong y học cổ truyền từ rất lâu để điều trị nhiều bệnh. Trong In this study, we collected samples of Lycopodium casuarinoides nghiên cứu này, mẫu cây Thạch tùng phi lao thu hái tại Lâm Đồng đã Spring. in Lam Dong and used the method of morpho-anatomical được mô tả đặc điểm hình thái, vi học, soi bột, khảo sát độ ẩm, độ tro characterization, microbiology, powder screening, moisture và định tính các nhóm hợp chất trong bột dược liệu. Những kết quả survey, ash content, and qualitative group of compounds in the nghiên cứu được trình bày bằng hình ảnh chụp ngoài thực địa, qua medicinal powder. The research results are the database to be able kính hiển vi và bảng kết quả. Các dữ liệu này là cơ sở dữ liệu để có to test the medicinal herbs in both fresh and dried form and thể kiểm nghiệm dược liệu ở cả dạng tươi, bột khô và định tính bằng qualitatively by chemical reaction of this species in Vietnam. This phản ứng hóa học của loài này tại Việt Nam. Đây cũng là kết quả is also the first study on the morphology of this plant in Vietnam. nghiên cứu đầu tiên về hình thái học của cây này ở Việt Nam. Từ khóa - Thạch tùng phi lao; họ Thạch tùng; hình thái vi phẫu; Key words - Lycopodium casuarinoides Spring.; Lycopodiaceae; định tính hóa học. morphology; anatomical characterization; qualitative chemical. 1. Đặt vấn đề hình thái học của loài này ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Thạch tùng phi lao có tên khoa học là Lycopodium Để bổ sung cho điểm khuyết này, nhóm tác giả công bố casuarinoides Spring., thuộc họ Thạch tùng nghiên cứu đặc điểm thực vật Thạch tùng phi lao (Lycopodiaceae), loài này còn có tên đồng danh là (Lycopodium casuarinoides Spring.) Lycopodiastrum casuarinoides (Spring) Holub ex R.D.Dixit 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu [1-3]. Một số loài trong họ Thạch tùng được sử dụng trong y học cổ truyền từ rất lâu để điều trị nhiều bệnh, chủ yếu tập 2.1. Đối tượng nghiên cứu trung vào hệ thần kinh trung ương và các bệnh liên quan đến Toàn cây Thạch tùng phi lao bao gồm rễ, thân, lá và viêm nhiễm như viêm gan, viêm khớp, thấp khớp, sưng cơ, bông bào tử thu hái tại tỉnh Lâm Đồng 5/2022 (Hình 1). giảm đau, sốt và bệnh da liễu [4-7]. Thạch tùng phi lao phân Mẫu tiêu bản ký hiệu TTPL 0522 được lưu tại đơn vị Y bố chủ yếu ở Châu Á như Việt Nam, Brunei, Trung Quốc, dược cổ truyền – Khoa Y học cổ truyền – Đại học Y dược Ấn Độ, Nhật Bản, Philippin, Malaysia, Indonesia. Ở nước TP. Hồ Chí Minh. ta, loài này phân bố nhiều ở các vùng núi cao Sapa (Lào Cai), Đà Lạt (Lâm Đồng). Theo y học cổ truyền thì cây Thạch tùng phi lao có vị đắng, cay, tính ấm, có tác dụng thư cân hoạt huyết, tiêu viêm trừ thấp. Ở Trung Quốc, toàn cây được dùng làm thuốc trị phong thấp, viêm khớp xương, gân cốt buốt đau, kinh nguyệt không đều, ra mồ hôi trộm, trẻ em bị ngoại cảm phát sốt, ngoài ra còn dùng chữa quáng gà và hen Thân lá Bông bào tử Rễ suyễn [8]. Năm 2015, tác giả Ke Pan và cộng sự đã công bố cao phân đoạn alcaloid của cây Thạch tùng phi lao có tiềm Hình 1. Loài Thạch tùng phi lao năng ứng dụng để chữa bệnh viêm khớp dạng thấp [9]. Thực (hình chụp tại thực địa vào tháng 5 năm 2022 tế, hiện nay đã có một số nghiên cứu về phân lập một số hợp 2.2. Phương pháp nghiên cứu chất tự nhiên và đánh giá tác dụng sinh học của cây Thạch Khảo sát đặc điểm hình thái: Mẫu nghiên cứu được tùng phi lao [1-9]. Tuy nhiên, chưa có báo cáo chi tiết về quan sát, mô tả đặc điểm hình thái tại thực địa, chụp ảnh, 1 Faculty of Pharmacy, University of Medicine and Pharmacy at Ho Chi Minh city (Hieu Nguyen Thi Hong, Van Le Thi Hong, Tu Le Ngoc) 2 The University of Danang - School of Medicine and Pharmacy (Huyen Pham Thi Khanh, Kim Thuong Van Pham, Manh Hung Tran) 3 Faculty of Traditiona ...