Nghiên cứu đặc điểm vi phẫu của thân và lá cây tầm gửi cây gạo

Bài viết này mô tả đặc điểm vi phẫu và bột dược liệu tầm gửi ký sinh trên cây gạo (tầm gửi gạo) góp phần xây dựng tiêu chuẩn cho dược liệu này. Nghiên cứu vi phẫu cắt ngang và soi bột thân và lá tầm gửi gạo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu đặc điểm vi phẫu của thân và lá cây tầm gửi cây gạoTẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8-2014NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM VI PHẪU CỦA THÂN VÀLÁ CÂY TẦM GỬI CÂY GẠO (TAXILLUS CHINENSIS)Nguyễn Xuân Thủy*; Chử Văn Mến**; Vũ Bình Dương**TÓM TẮTĐã mô tả được đặc điểm vi phẫu và bột dược liệu tầm gửi ký sinh trên cây gạo (tầm gửi gạo)góp phần xây dựng tiêu chuẩn cho dược liệu này. Nghiên cứu vi phẫu cắt ngang và soi bột thânvà lá tầm gửi gạo. Kết quả cho thấy: trong vi phẫu của thân và lá tầm gửi gạo đều có các thànhphần bần-biểu bì, mô mềm, xen kẽ là các đám sợi và libe-gỗ, tầng phát sinh libe-gỗ không rõrệt. Đặc trưng của bột tầm gửi gạo là các tinh thể canxi oxlate hình khối lập thể, các mảnhmạch vòng, mạch điểm rất rõ ở thân nhiều hơn so với bột lá. Kết quả này bước đầu góp phầnxây dựng tiêu chuẩn cho dược liệu tầm gửi gạo.* Từ khóa: Tầm gửi gạo; Đặc điểm vi phẫu.STUDY ON MICROSCOPICAL CHARACTERISTICS OF STEMAND LEAVES OF TAXILLUS CHINENSISSUMMARYTaxillus chinensis is a valuable herb with diverse bioactive effects. Adulteration of this herbin the market make its effect fluctuated. Thus, the standardization of this herb is highly significant.In this study, we investigated the microscopical characteristics of this herb, partly contributes tothe standardization of Taxillus chinensis. Leaves and stem of Taxillus chinensis were investigatedgiving detailed microscopical descriptions of their transverse sections and powders. The resultsmay provide useful tool for botanical identification and helpful for standardization of the crudeplant materials from Taxillus chinensis.* Key words: Taxillus chinensis; Microscopical characteristics.ĐẶT VẤN ĐỀCác sản phẩm tự nhiên có nguồn gốctừ bài thuốc cổ truyền đóng vai trò quantrọng trong nghiên cứu phát triển thuốcmới [1, 2, 3]. Tầm gửi gạo Taxillus chinensis(DC.) Danser (Loranthaceae) có nhiềutác dụng như bổ thận, bổ huyết…, đượcdùng rộng rãi ở Trung Quốc và Việt Namđể điều trị các hội chứng thận yếu nhưđau lưng, mỏi gối, viêm khớp, dọa sảythai, tăng huyết áp, đau thắt ngực, đột quỵ,* Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ** Học viện Quân yNgười phản hồi (Corresponding): Vũ Bình Dương (vbduong2979@gmail.com)Ngày nhận bài: 25/08/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 25/09/2014Ngày bài báo được đăng: 01/10/201422TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8-2014loạn nhịp nhanh, nhờ tác dụng ức chếmiễn dịch, an thần, chống tăng huyết áp,kích thích co bóp tế bào cơ tim, gây giãnmạch vành và ức chế co tử cung [4, 5, 6,7, 8].NGUYÊN LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Nguyên liệu.Tầm gửi gạo (hình 1) đang ra hoa vàquả, thu hái tại Hiền Quang, Tam Nông,Phú Thọ vào tháng 6 - 2014. Lưu trữ cácmẫu nghiên cứu tại Phòng Tiêu bản,Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng sảnxuất thuốc, Học viện Quân y. Các mẫuđược giám định tên khoa học dựa theokhoa phân loại trong tài liệu Thực vật chíTrung Quốc [9]. Kết quả cây tầm gửi gạocó tên khoa học là Taxillus chinensis(DC)Danser, họ Tầm gửi Loranthaceae.2. Phương pháp nghiên cứu.Dược liệu tươi sau khi thu hái đượcrửa sạch và đem cắt tiêu bản. Một phầndược liệu khác được tách riêng phần láHình 1: Tầm gửi gạo (Taxillus chinensis).và thân, sấy khô ở nhiệt độ 80oC tới khốiỞ Việt Nam, tầm gửi gạo phân bố chủlượng không đổi, sau đó, dùng thuyền tányếu ở các tỉnh trung du miền núi phía Bắcvà chày cối sứ nghiền nhỏ. Rây lấy bộtnhư Phú Thọ, Yên Bái, Tuyên Quang…mịn, dùng kim mũi mác lấy bột dược liệuTrữ lượng dược liệu này trong tự nhiêncho lên phiến kính đã nhỏ sẵn một giọtrất hạn chế và giá thành cao. Hiện nay,glycerin. §ặt lamen lên và quan sát đặcđã có hiện tượng làm giả tầm gửi gạo đểđiểm bột dược liệu dưới kính hiển vi [10].bán cho người tiêu dùng, khiến hiệu quảPhần thân chính cắt cách chồi đỉnh khoảngđiều trị của vị thuốc không ổn định. Do đó,2 cm, lá cắt ở 1/3 gân chính tính từ cuốngviệc tiêu chuẩn hóa dược liệu tầm gửilá. Tẩy các lát cắt bằng nước javen, saugạo rất cần để tránh nhầm lẫn với các loạiđó nhuộm theo phương pháp nhuộm kép.dược liệu khác. Trong bài báo này, chúngQuan sát đặc điểm vi phẫu dưới kínhtôi thông báo kết quả nghiên cứu đặchiển vi [10]. Chụp ảnh đặc điểm vi phẫuđiểm vi phẫu và bột tầm gửi gạo, làm cơvà bột dược liệu dưới kính hiển vi bằngsở cho việc tiêu chuẩn hóa dược liệu nàymáy ảnh CANON. Xử lý ảnh bằng phầnbằng phương pháp hiển vi.mềm PHOTOSHOP CS8.23TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 8-2014KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN1. Kết quả vi phẫu của tầm gửi gạo.* Vi phẫu thân (hình 2):Hình 2: Hình ảnh vi phẫu thân tầm gửi gạo.(1: Bần-biểu bì; 2: Mô mềm vỏ; 3: Bó sợi; 4: Libe; 5: Gỗ)Quan sát hình ảnh vi phẫu thấy mặt cắt thân hình gần tròn, từ ngoài vào trong có cácđặc điểm mặt cắt ngang có thiết diện tròn. Lớp bần gồm nhiều hàng tế bào xếp thànhvòng đồng tâm và dãy xuyên tâm (1), mặt ngoài phủ một lớp cutin mỏng. Mô mềm vỏ lànhững tế bào hình trứng hay đa giác thành mỏng (2). Tron ...