Nghiên cứu giải pháp phòng chống lũ cho hệ thống sông Chu, sông Mã tỉnh Thanh Hóa

Nội dung chính của bài viết là đánh giá hiệu quả cắt lũ của các hồ chứa thượng nguồn và đề xuất các giải pháp tổng thể nhằm phòng chống lũ, đảm bảo an toàn cho vùng hạ lưu hệ thống sông trong tỉnh Thanh Hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu giải pháp phòng chống lũ cho hệ thống sông Chu, sông Mã tỉnh Thanh Hóa BÀI BÁO KHOA H C NGHIÊN C U GI I PHÁP PHÒNG CH NG LŨ CHO H TH NG SÔNG CHU, SÔNG MÃ T NH THANH HÓA Nguy n Văn Tài1, Vũ Minh Cư ng2 Tóm t t: Trong nh ng năm g n ây, nhi u tr n lũ l t ã x y ra vùng h du các con sông c a nư c ta, gây thi t h i l n cho s n xu t nông nghi p và i s ng nhân dân. Trên a bàn t nh Thanh hóa có 2 sông l n là sông Chu và sông Mã. Lưu lư ng dòng ch y trên các sông này r t l n nhưng l i phân b không u theo các mùa trong năm. Trong ba tháng mùa lũ, t ng lư ng nư c ch y ra bi n là 17-18 t m3 chi m t 70% n 72% lư ng nư c c năm, m c nư c sông Mã, sông Chu lên cao e d a m t s tuy n ê sông, có th gây ng p l t h du, nh hư ng x u n s phát tri n kinh t , xã h i c a t nh Thanh Hóa. Do ó c n có các gi i pháp phòng ch ng lũ trên h th ng sông này. Trong bài báo này mô hình toán dòng ch y m t chi u (ph n m m MIKE 11) ã ư c s d ng tính toán thu l c h th ng sông Chu - Mã ch y qua a ph n t nh Thanh Hóa. Trên lưu v c sông Chu và sông Mã, nhi u h ch a ã và s ư c xây d ng nh m m c ích phát i n và c t lũ cho h lưu. Dòng ch y t các h ch a này vào h th ng sông ư c mô ph ng trong mô hình th y l c và tính toán v i nhi u trư ng h p khác nhau. T ó các tác gi bài báo ã ánh giá hi u qu c t lũ c a các h ch a thư ng ngu n và xu t các gi i pháp t ng th nh m phòng ch ng lũ, m b o an toàn cho vùng h lưu h th ng sông trong t nh Thanh Hóa. T khóa: Lưu lư ng dòng ch y, dòng ch y không n nh, quy ho ch phòng lũ. 1 1. TV N H th ng sông Chu sông Mã có v trí r t quan tr ng i v i công cu c phát tri n kinh t xã h i c a t nh Thanh Hóa. Lưu v c sông Mã có t ai, tài nguyên nư c, ti m năng r t l n v thu năng, r ng và th y h i s n. c bi t i v i t nh Thanh Hóa n m trung và h du sông Mã chi m t i 1/3 di n tích toàn lưu v c, là h th ng sông có ê hoàn ch nh, nhưng v i tình hình mưa lũ ngày m t nghiêm tr ng như hi n nay, t n su t xu t hi n ngày m t nhi u nên c n ph i có các gi i pháp t ng th v phòng ch ng lũ lưu v c sông m b o an toàn cho phát tri n kinh t xã h i b n v ng. Trong các lo i thiên tai thì lũ l t ư c x p hàng u v ph m vi nh hư ng, m c nghiêm tr ng cũng như s l n xu t hi n. Trên a bàn t nh Thanh Hóa g n ây tr n lũ tháng 10/2007 do nh hư ng c a cơn bão s 5, ã gây ra lũ l n trên sông Chu, gây ra s 1 2 Khoa K thu t tài nguyên nư c, Trư ng i h c Th y L i. T ng công ty TVXD Th y L i Vi t Nam - CTCP (HEC) 122 c v hơn 100m p C a t ang thi công làm thi t h i hơn 300 t ng, hơn 2000 nóc nhà b ng p l t và hơn 6000 ngư i ph i sơ tán. Như v y n u chúng ta không có m t gi i pháp phòng ch ng lũ và qu n lý thiên tai hi u qu thì thi t h i v kinh t s l n hơn r t nhi u (Vi n Quy ho ch Th y l i (2010), Quy ho ch phòng ch ng lũ chi ti t các tuy n sông có ê và và quy ho ch ê trên a bàn t nh Thanh Hóa). Trên th gi i vi c nghiên c u, áp d ng các mô hình toán th y văn, th y l c cho công tác qui ho ch phòng ch ng lũ, d báo lũ cho h th ng sông... ư c s d ng khá ph bi n. Mô hình Mike11 c a Vi n Th y l c an M ch, DHI là ph n m m ã ư c s d ng r ng rãi và r t thành công nhi u nư c trên th gi i. Trong khu v c Châu Á, Mô hình Mike11 ư c áp d ng d báo lũ cho lưu v c Sông Mun - Chi và Songkla Thái Lan, lưu v c Sông MeKong qua các qu c gia Thái Lan, Lào, Mianma, Campuchia và Vi t Nam, lưu v c sông Bangladesh, Indonesia, Singapor, Nh t B n. KHOA H C K THU T TH Y L I VÀ MÔI TR NG - S 58 (9/2017) 2. T NG QUAN V VÙNG NGHIÊN C U Sông Mã b t ngu n t Tu n Giáo - Lai Châu, lưu v c sông Mã tr i r ng trên lãnh th c a C ng hoà dân ch Nhân dân Lào và 5 t nh thu c Vi t Nam là i n Biên, Sơn La, Hoà Bình, Thanh Hoá, Ngh An. T ng di n tích lưu v c sông Mã là 28490km2. Sông Mã g m nhi u nhánh sông nh p vào i n hình như: Sông Chu, sông Âm, sông c u Chày, sông Bư i... và có 2 phân lưu là sông Lèn và sông L ch Trư ng, hư ng dòng ch y Tây B c - ông Nam v i chi u dài dòng chính 512 km, chi u r ng bình quân lưu v c 42km. Sông Mã có 39 ph lưu l n và 2 phân lưu. Các ph lưu phát tri n u trên lưu v c. Lư i Sông Mã phát tri n theo d ng cành cây phân b u trên 2 b t và h u. Các chi lưu quan tr ng c a Sông Mã là: N m L , Sông Bư i, Sông C u Chày, Sông Ho t, Sông Chu. Ph n ch y qua a ph n Vi t Nam là h du c a Sông Mã. Lưu v c Sông Chu là ph lưu c p I l n nh t c a sông Mã. B t ngu n t vùng núi cao trên t Lào ch y ch y u theo hư ng Tây Tây B c ông ông Nam. Sông Chu vào sông Mã t i ngã ba Giàng, Chi u dài dòng chính sông Chu 392 km, ph n ch y trên t Vi t Nam 160 km. T ng di n tích lưu v c c a sông Chu 7580 km2 (Vi n Quy ho ch Th y l i (2009), Rà soát Quy ho ch các công trình phòng, ch ng lũ trên dòng chính sông Mã). T Thôn Hòa Thu n C a Càn S. Báo Văn S. Ho t C a L ch Sung C Thôn Kênh De C a L ch Trư ng Kim Tân S. Bư i S. Lèn C a Hoàng Tân C m th y S. Mã C a Giàng Vĩnh khang t Bông C u Hàm R ng S. Chu Bái Thư ng Xuân Khánh GHI CHÚ Hư ng dòng ch y Biên lưu lư ng Biên m c nư c Hình 1. Sơ dòng ch y sông Chu, sông Mã Vùng nghiên c u mang c i m c a khí ...