Nghiên cứu lồng ghép biến đổi khí hậu trong quy hoạch, kế hoạch xây dựng nông thôn mới

Bài viết đề xuất phương pháp, quy trình nội dung lồng ghép vấn đề biến đổi khí hậu trong quy hoạch và kế hoạch xây dựng nông thôn mới để phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu lồng ghép biến đổi khí hậu trong quy hoạch, kế hoạch xây dựng nông thôn mới Thông tin chung Tên Đề tài: Nghiên cứu lồng ghép biến đổi khí hậu trong quy hoạch, kế hoạch xâydựng nông thôn mới Thời gian thực hiện: 2013-2015; Cơ quan chủ trì: Viện Nước tưới tiêu và Môi trường- Viện Khoa học thủy lợi VN Chủ nhiệm đề tài: TS. Hà Hải Dương ĐTDĐ: Email: TÓM TẮT Các nhiệm vụ ứng phó với BĐKH đã được thể hiện trong các chiến lược, chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển của ngành, từ trung ương đến các địa phương. Một trong những nội dung ưu tiên hàng đầu của Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, Chiến lược quốc gia về BĐKH là lồng ghép và tích hợp BĐKH vào việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của các ngành và các địa phương theo hướng bền vững Liên quan đến nội dung quy hoạch, kế hoạch nông thôn mới cho thấy biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan đã có tác động đến cả 2 nội dung quy hoạch bao gồm tác động đến quy hoạch sử dụng đất bố trí dân cư và hạ tầng công cộng cũng như tác động đến quy hoạch sử dụng đất sản xuất nông nghiệp, đất sản xuất nông nghiệp- dịch vụ và hạ tầng phục vụ sản xuất kèm theo. Hiện tại, các hướng dẫn quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp cấp xã theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới hiện có còn rất chung chung, mới chỉ đề cập đến là khi lập các kế hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp cần căn cứ vào đánh giá tác động của biến đổi khí hậu. Trên cơ sở thực tiễn, nghiên cứu đã xây dựng được một bộ Hướng dẫn lồng ghép BĐKH vào quy hoạch, kế hoạch sản xuất nông nghiệp phục vụ xây dựng nông thôn mới cấp xã đã được đề xuất cụ thể và chi tiết được áp dụng để lồng ghép các biện pháp ứng phó vào nội dung quy hoạch kế hoạch phát triển nông nghiệp cấp xã nhằm đảm bảo được cả mục tiêu về phát triển xây dựng nông thôn mới và thích ứng với BĐKH trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn. Nội dung lồng ghép các biện pháp ứng phó vào nội dung quy hoạch kế hoạch phát triển nông nghiệp cấp xã bao gồm: Xác định các giải pháp ứng phó với BĐKH&NBD; Xác định nội dung, các yếu tố đầu vào trong tính toán lập quy hoạch sản xuất nông nghiệp bị tác động bởi BĐKH&NBD; Xác định tình trạng dễ bị tổn thương của đối tượng quy hoạch do tác động cúa biến đổi khí hậu và nước biển dâng; Xác định các giải pháp ứng phó BĐKH và NBD để bảo đảm sản xuất nông nghiệp bền vững. 595 Bên cạnh đó, để hỗ trợ cho việc xác định được các xã/lĩnh vực ưu tiên cho việc lồng ghép biến đổi khí hậu. Một phần mềm hỗ trợ đã được xây dựng. Kết quả của phần mềm là cơ sở chắc chắn và định lượng hỗ trợ cho việc lựa chọn xã/lĩnh vực dễ bị tổn thương nhất để thực hiện lồng ghép biến đổi khí hậu vào xã/lĩnh vực đó. Phương pháp lồng ghép các biện pháp ứng phó biến đổi khí hậu và công cụ hỗ trợ đánh giá tình trạng dễ bị tổn thương đã được sử dụng và áp dụng thực tế lồng ghép tại các xã điểm đặc trưng cho các vùng trên toàn quốc, cụ thể là xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn; xã Tam Phúc, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc; xã Giao Lạc, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định; xã Tam Quan Bắc, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định và xã Long Hựu Tây, huyện Cần Đước, tỉnh Long An. 1. Đặt vấn đề Theo Tổ chức Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) thì sự nóng lên của khí hậu trái đất không còn đơn thuần là vấn đề môi trường mà đã trở thành vấn đề của sự phát triển. Sự biến đổi diễn ra trên toàn cầu, trong các khu vực, bao gồm cả các thay đổi trong thành phần hoá học của khí quyển, biến đổi nhiệt độ bề mặt, nước biển dâng, các hiện tượng khí hậu cực đoan, các thiên tai tăng lên về số lượng và cường độ. Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (2007), Việt Nam là một trong những nước sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng của BĐKH và tác động của NBD, trong đó vùng đồng bằng sông Hồng và sông Mê Kông sẽ bị tác động nặng nề nhất. Nếu mực NBD 1,0m sẽ có khoảng 10% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp, tổn thất đối với GDP khoảng 10%. Nếu NBD 3,0m sẽ có khoảng 25% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp và tổn thất đối với GDP lên tới 25%. Việt Nam hiện nay vẫn là một nước nông nghiệp với hơn 70% dân cư đang sống ở nông thôn. Phát triển nông nghiệp nông thôn đã, đang và sẽ còn là mối quan tâm hàng đầu, có vai trò quyết định đối với việc ổn định kinh tế xã hội đất nước. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng xác định mục tiêu xây dựng nông thôn mới là: “Xây dựng nông thôn mới ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển ngày càng hiện đại” Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nông nghiệp nông thôn lại là một trong những ngành đã và đang phải hứng chịu nhiều khó khăn và thách thức nhất do biến đổi khí hậu (BĐKH) gây ra. Các nhiệm vụ ứng phó với BĐKH đã được thể hiện trong các chiến lược, chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển của ngành, từ trung ương đến các địa phương. Một trong những nội dung ưu tiên hàng đầu của Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, Chiến lược quốc gia về BĐKH là lồng ghép và tích hợp BĐKH vào việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội của các ngành và các địa phương theo hướng bền vững. 596 Liên quan đến nội dung quy hoạch, kế hoạch nông thôn mới thì rõ ràng rằng biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan sẽ có tác động đến cả 2 nội dung quy hoạch bao gồm tác động đến quy hoạch sử dụng đất bố trí dân cư và hạ tầng công cộng cũng như tác động đến quy hoạch sử dụng đất sản xuất nông nghiệp, đất sản xuất nông nghiệp-dịch vụ và hạ tầng phục vụ sản xuất kèm theo. Hiện tại, các hướng dẫn quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp cấp xã theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới hiện có còn rất chung chung, mới chỉ đề cập đến là khi lập các kế hoạch phát triển ...