Nghiên cứu mối liên quan giữa nồng độ IL-1β huyết thanh và một số chỉ số sinh hóa trên bệnh nhân đái tháo đường týp 2

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm xác định nồng độ IL-1β huyết thanh ở BN ĐTĐ týp 2 và đánh giá mối liên quan của nồng độ IL-1β huyết thanh với một số đặc điểm lâm sàng và chỉ số sinh hóa máu ở BN ĐTĐ týp 2.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu mối liên quan giữa nồng độ IL-1β huyết thanh và một số chỉ số sinh hóa trên bệnh nhân đái tháo đường týp 2 TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013 NGHIÊN CỨU MỐI LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ IL-1 HUYẾT THANH VÀ MỘT SỐ CHỈ SỐ SINH HÓA TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP 2 Nguyễn Dương Hiển*; Nguyễn Đặng Dũng**; Nguyễn Lĩnh Toàn** TÓM TẮT Đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2 được đặc trưng bởi tình trạng đề kháng insulin, còn được gọi là thiếu insulin tương đối, dẫn đến tăng glucose máu. Có thể có nhiều cơ chế tham gia vào đề kháng insulin trong bệnh ĐTĐ týp 2. Những nghiên cứu gần đây cho thấy một số cytokine tiền viêm như TNF-α, IL-1β, IL-6… đóng vai trò quan trọng trong bệnh sinh ĐTĐ týp 2. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành khảo sát nồng độ IL-1β huyết thanh của 30 bệnh nhân (BN) ĐTĐ týp 2 có béo phì và 30 BN ĐTĐ týp 2 không béo phì, đồng thời khảo sát mối liên quan giữa nồng độ IL-1β huyết thanh với một số chỉ số lâm sàng và sinh hóa máu trên BN ĐTĐ týp 2. Kết quả nghiên cứu cho thấy: nồng độ IL-1β huyết thanh BN ĐTĐ týp 2 tăng cao rõ rệt so với nhóm đối chứng; có mối tương quan thuận giữa nồng độ IL-1β huyết thanh với cân nặng, chỉ số khối cơ thể của BN (p < 0,001), với nồng độ trong huyết thanh của triglycerid, cholesterol toàn phần, glucose máu lúc đói, tỷ lệ HbA1c (p < 0,001), có tương quan ngh ch giữa nồng độ IL-1β với nồng độ HDL-cholesterol huyết thanh BN ĐTĐ týp 2 (p < 0,001). * Từ khóa: Đái tháo đường týp 2; Nồng độ IL-1β huyết thanh; Chỉ số sinh hóa. Research on relationship between serum IL-1β level and some biochemical indices in patients with diabetes mellitus type 2 Summary Diabetes mellitus (DM) type 2 is characterized by relative insulin deficiency, also known as DM with insulin resistance, leading to hyperglycemia. There might be different mechanisms involved in pathogenesis of this disease. Papers published in recent years showed that proinflammatory cytokines, such as TNF-α, IL-1β, IL-6… played important roles in pathogenesis of the disease. In the present study, we investigated the relationship between serum IL-1β level and some biochemical indices in 60 patients with DM type 2. The results showed that, 1- serum level of IL-1β in patients with DM type 2 was significantly higher compared to that of controls; and, 2- there was a proportional relationship between serum IL-1β level and body weight as well as BMI of the patients, and also serum level of triglycirid, total cholesterol, fasting blood glucose level and percentage of HbA1c, but an inversely proportional relationship between IL-1β level and HDL-cholesterol level (p < 0.001). * Key words: Diabetes mellitus type 2; Serum IL-1β; Biochemical indices. * Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ ** Học viện Quân y Chịu trách nhiệm nội dung khoa học: PGS. TS. Hoàng Trung Vinh PGS. TS. Lê Văn Sơn 1 TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013 ĐẶT VẤN ĐỀ Đái tháo đường là bệnh nội tiết liên quan đến rối loạn chuyển hóa glucose, chiếm 60 70% tổng số các bệnh nội tiết. Cơ chế bệnh sinh chủ yếu của ĐTĐ là thiếu insulin tuyệt đối (ĐTĐ týp 1) hoặc tương đối (ĐTĐ týp 2), gây tăng nồng độ glucose máu. Khoảng 90 - 95% BN ĐTĐ thuộc thể ĐTĐ týp 2, đặc trưng bởi thiếu insulin tương đối và tình trạng kháng insulin [2]. Đ· có nhiều nghiên cứu về cơ chế kháng insulin trong ĐTĐ týp 2, song vẫn còn nhiều điểm chưa hoàn toàn sáng tỏ. Những yếu tố có liên quan đến bệnh sinh ĐTĐ týp 2 được nghiên cứu gồm: yếu tố di truyền, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, lối sống ít hoạt động thể lực… Những nghiên cứu gần đây cho thấy mô mỡ của BN ĐTĐ týp 2 tăng giải phóng các a ít béo chưa ester hoá (non-esterified fatty acids NEFA), glycerol, leptin, resistin, các cytokine tiền viêm như interleukin (IL)-1, IL-6, IL-8, yếu tố hoại tử (TNF)-α và giảm bài tiết adiponectin, là những yếu tố liên quan đến tăng đề kháng insulin, cơ chế quan trọng gây ĐTĐ týp 2. Ngoài ra, các tế bào nội mô tổn thương cũng gây tăng tiết IL-6, IL-1β, TNF-α và CRP, làm nặng thêm tình trạng kháng insulin. Tăng tiết IL-1β còn có thể cảm ứng hình thành các gốc tự do gây tổn thương tế bào β tiểu đảo tụy, dẫn đến giảm tiết insulin, góp phần làm tăng nồng độ glucose máu [1, 4, 5, 6]. Để làm sáng tỏ hơn vấn đề này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm mục tiêu: - Xác định nồng độ IL-1β huyết thanh ở BN ĐTĐ týp 2. - Đánh giá mối liên quan của nồng độ IL-1β huyết thanh với một số đặc điểm lâm s ng v ch số h a sinh máu ở BN ĐTĐ týp 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. 90 người được chia thành 2 nhóm: - Nhóm chứng: 30 người khoẻ mạnh, lựa chọn theo các tiêu chuẩn: + Xét nghiệm glucose máu tĩnh mạch lúc đói < 6,1 mmol/l. + Huyết áp: huyết áp tâm thu < 130 mmHg; huyết áp tâm trương < 85 mmHg. + Tình nguyện hợp tác tham gia nghiên cứu. + Các ét nghiệm sinh hóa máu trong giới hạn bình thường (ure < 6,7 mmol/l; creatinin < 106 mol/l; AST < 40 U/l; ALT < 40 U/l; cholesterol < 5,2 mmol/l; triglycerid < 2,3 mmol/l; HDL-C > ...