Nghiên cứu nhân giống hữu tính cây bảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis) lấy nguyên liệu làm thuốc tại huyện Bắc Hà và Si Ma Cai tỉnh Lào Cai

Bảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis) là cây thuốc quý hiếm, có tác dụng chữa nhiều bệnh như rắn cắn, sốt rét, ho và hen suyễn. Hiện chỉ còn tồn tại ở một số khu rừng ít bị tác động tại các tỉnh miền núi như Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, và Nghệ An, và đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do nạn phá rừng và thu gom quá mức. Để bảo tồn và phát triển loài Bảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis), cần xây dựng các vườn giống và vườn bảo tồn từ những nguồn gen chất lượng nhằm cải thiện năng suất và chất lượng giống cây dược liệu. Trong nghiên cứu này tập trung vào xây dựng quy trình kỹ thuật nhân giống hữu tính cây này tại Lào Cai (huyện Bắc Hà và Si Ma Cai), góp phần bảo tồn loài cây quý này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu nhân giống hữu tính cây bảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis) lấy nguyên liệu làm thuốc tại huyện Bắc Hà và Si Ma Cai tỉnh Lào Cai TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀCHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TẠP CÔNG NGHỆ JOURNAL OF SCIENCE AND Văn Hay và ctv. Đào TECHNOLOGY TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG HUNG VUONG UNIVERSITY Tập 36, Số 3 (2024): 68 - 76 Vol. 36, No. 3 (2024): 68 - 76 Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.jst.hvu.edu.vn NGHIÊN CỨU NHÂN GIỐNG HỮU TÍNH CÂY BẢY LÁ MỘT HOA (Paris polyphylla var. chinensis) LẤY NGUYÊN LIỆU LÀM THUỐC TẠI HUYỆN BẮC HÀ VÀ SI MA CAI TỈNH LÀO CAI Đào Văn Hay1*, Nguyễn Thị Huê1, Hoàng Văn Tùng1, Trần Danh Việt2 1 Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện Bắc Hà, Lào Cai 2 Trung tâm Nghiên cứu trồng và chế biến cây thuốc Hà Nội, Viện Dược liệu Ngày nhận bài: 18/7/2024; Ngày chỉnh sửa: 03/8/2024; Ngày duyệt đăng: 08/8/2024 DOI:https://doi.org/10.59775/1859-3968.215Tóm tắtB ảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis) là cây thuốc quý hiếm, có tác dụng chữa nhiều bệnh như rắn cắn, sốt rét, ho và hen suyễn. Hiện chỉ còn tồn tại ở một số khu rừng ít bị tác động tại các tỉnh miền núinhư Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, và Nghệ An, và đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do nạn phá rừng vàthu gom quá mức. Để bảo tồn và phát triển loài Bảy lá một hoa (Paris polyphylla var. chinensis), cần xây dựngcác vườn giống và vườn bảo tồn từ những nguồn gen chất lượng nhằm cải thiện năng suất và chất lượng giốngcây dược liệu. Trong nghiên cứu này tập trung vào xây dựng quy trình kỹ thuật nhân giống hữu tính cây này tạiLào Cai (huyện Bắc Hà và Si Ma Cai), góp phần bảo tồn loài cây quý này.Từ khóa: Bảy lá một hoa, Lào Cai, nhân giống hữu tính, cây thuốc.1. Đặt vấn đề và gần đây lại bị thu gom bán qua biên giới, Cây Bảy lá một hoa còn gọi là thất diệp nguy cơ tuyệt chủng của chúng, việc bảo tồnnhất chi hoa, trong dân gian, cây được sử các loài bảy lá một hoa đang là một yêu cầudụng làm thuốc thanh nhiệt giải độc khi bị cấp thiết [4].rắn độc cắn, trị sốt rét, ho lao, ho lâu ngày, Muốn quản lý giống tốt và bảo tồn có hiệuhen suyễn, mụn nhọt, là cây thuốc rất quý, quả thì cần phải có quy chế quản lý và đầuhiếm nằm trong sách đỏ Việt Nam [1-5]. tư xây dựng các vườn giống, vườn bảo tồnHiện chỉ có ở một vài khu rừng nguyên sinh, được thu thập và tuyển chọn từ những nguồnvùng núi cao các tỉnh miền núi như: Lạng gen có chất lượng trồng để cải thiện và nângSơn, Cao Bằng, Lai Châu, Lào Cai, Nghệ An cao năng suất chất lượng giống cây dược[1]. Tại Lào Cai, cây Bảy lá một hoa phân bố liệu. Xây dựng các vườn giống và vườn bảoở vùng núi cao như Sa Pa, Bát Xát, Văn Bàn, tồn dược liệu nói chung và cây dược liệu nóiMường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà. Do riêng là một trong những giải pháp quản lýnạn phá rừng làm thu hẹp môi trường sống giống tốt nhất hiện nay [6-8].68 *Email: haysimc@gmail.comTẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 36, Số 3 (2024): 68-76 Theo y dược hiện đại, dược liệu bảy + Theo dõi 1 tháng/1 lần trên 50 cây cốlá một hoa có thành phần chủ yếu là các định: Chiều cao cây (cm): Vuốt thẳng lá, đosaponin steroid, ngoài ra còn có flavonol, các từ gốc cây đến chóp lá.hợp chất phenolic, đường, và axit amin [9- + Số lá/thân chính (lá): Đếm số lá thật trên11]. Hoạt tính dược lý tốt đối với nhiều loại thân chính.bệnh như: ung thư, Alzheimer, nấm, nhiễm + Số cành cấp 1 (cành): Đếm số cành cấpkhuẩn, kích thích miễn dịch [12]. 1 trên thân chính. Do vậy nghiên cứu của chúng tôi nhằm Đường kính tán (cm): Đo đường kính tánmục đích xây dựng hoàn chỉnh quy trình ở chỗ tán rộng nhất.kỹ thuật nhân giống bằng phương pháp hữutính cây Bảy lá một hoa, cung cấp hạt giống 2.2.2. Phương pháp nhân giốngtốt cho yêu cầu phát triển trồng Bảy lá một Nhân giống bằng phương pháp hữu tínhhoa tại Lào Cai và các địa phương khác theo (gieo hạt) 20m2:hướng GACP-WHO để lấy nguyên liệu làm Để hoàn thiện nhân giống bằng phươngthuốc tại huyện Bắc Hà và Si Ma Cai (chủ pháp hữu tính (gieo hạt) phải thực hiện cácyếu là thứ Paris polyphylla var. chinensis). nội dung công việc sau đây: - Nghiên cứu ảnh hưởng thời gian của2. Phương pháp nghiên cứu biện pháp xử lý hạt giống đến tỷ lệ nảy mầm:2.1. Vật liệu + Công thức 1. Gieo hạt sau khi thu - Cây, củ giống bố mẹ: hoạch 7 ngày. + Thu thập được tại các xã của hai huyện + Công thức 2. Gieo hạt sau khi thuBắc Hà và Si Ma Cai về giám định tên loài hoạch 100 ngày.(Paris polyphylla var. chinensis) để xây dựng Mỗi công thức 50 hạt, nhắc lại 3 lần, mỗivườn giống gốc lấy hạt nhân giống hữu tính lần nhắc lại theo dõi ...