Nghiên cứu sự biến đổi phổ Doppler tĩnh mạch cửa ở bệnh nhân xơ gan

Bài viết nghiên cứu phổ Doppler tĩnh mạch cửa (TMC) ở 60 bệnh nhân (BN) xơ gan. Bài viết cho thấy 83,3% có chiều dòng chảy TMC hướng gan, 6,7% có dòng chảy đảo ngược. BN xơ gan Child A không có bất thường chiều dòng chảy TMC, trong khi 19,1% BN xơ gan Child C có dòng máu TMC rời gan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu sự biến đổi phổ Doppler tĩnh mạch cửa ở bệnh nhân xơ ganTẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI PHỔ DOPPLER TĨNH MẠCH CỬAỞ BỆNH NHÂN XƠ GANDương Quang Huy*; Hoàng Đình Anh*; Trần Việt Tú*TÓM TẮTNghiên cứu phổ Doppler tĩnh mạch cửa (TMC) ở 60 bệnh nhân (BN) xơ gan, chúng tôinhận thấy:- 83,3% có chiều dòng chảy TMC hướng gan, 6,7% có dòng chảy đảo ngược.- BN xơ gan Child A không có bất thường chiều dòng chảy TMC, trong khi 19,1% BN xơgan Child C có dòng máu TMC rời gan.- Trong 50 BN xơ gan có chiều dòng chảy TMC hướng gan: 46,0% có phổ Doppler TMCdạng phẳng, chủ yếu gặp ở xơ gan Child C (53,3% so với 38,5% ở xơ gan Child A, p < 0,05).* Từ khóa: Xơ gan; TÜnh m¹ch cöa; Biến đổi phổ Doppler.CHANGES OF PORTAL VEIN DOPPLER WAVEFORMIN PATIENTS WITH CIRRHOSISSUMMARYThe study of portal vein Doppler waveform was carried out on 60 cirrhotic patients atDigestive Department of 103 Hospital. The results showed that:- 83.3% of patients with cirrhosis had hepatopetal flow. Reversed flow in the portal veinwas found in 6.7% of patients.- All patients with Child A cirrhosis had normal portal venous flow, while 19.1% of patientswith Child C had hepatofugal flow.- Of 50 cirrhotics with hepatopetal flow: 46.0% had flat portal vein Doppler waveform,mainly in patients with Child C (53.3% compared with 38.5% in Child A cirrhosis, p < 0.05).* Key words: Cirrhosis; Portal vein; Doppler waveform.ĐẶT VẤN ĐỀXơ gan là bệnh lý khá phổ biến, có tỷ lệtử vong tương đối cao ở hầu hết các nướctrên thế giới, căn nguyên chủ yếu do nhiễmvirut viêm gan B, C và lạm dụng rượu quámức.Ở BN xơ gan, cấu trúc nhu mô gankhông những bị phá hủy, thay thế vào đó làtổ chức xơ lan tỏa và các cục tân tạo màcòn có sự biến đổi không hồi phục của cácmạch máu gan (TMC, động mạch gan, tĩnhmạch gan), trong đó, sự thay đổi hình thái* Bệnh viện 103Chịu trách nhiệm nội dung khoa học: GS. TS. Phạm Gia KhánhGS. TS. Nguyễn Văn Mùi1TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013và huyết động TMC xuất hiện sớm và nặngnề hơn cả. Nhiều nghiên cứu cho thấy, ởBN xơ gan, đường kính TMC và lưu lượngdòng chảy tăng, vận tốc dòng chảy giảm, từđó làm tăng áp lực TMC, mở thông cácvòng nối bàng hệ. Đây là nguyên nhân củanhiều biến chứng nặng nề như xuất huyếttiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản,hôn mê gan… đe dọa tính mạng người bệnh[1, 4].huyết động TMC như thuốc chẹn β hoặc cócác bệnh lý tim mạch kèm theo.Ở Việt Nam, đã có nhiều nghiên cứu vềhuyết động TMC ở BN xơ gan, tuy nhiênchưa thấy tác giả nào đề cập đến sự thayđổi hình ảnh phổ Doppler TMC. Vì vậy, đểcó cái nhìn toàn diện hơn, chúng tôi nghiêncứu đề tài này nhằm: Đánh giá sự biến đổiphổ Doppler TMC ở BN xơ gan.Siêu âm đánh giá TMC trên máy siêu âmDoppler màu Envisor (Phillips), đầu dòconvex 3,5 MHz có đủ chế độ Doppler màuvà Doppler xung. BN nhịn ăn ít nhất 6 giờ,nghỉ ngơi 15 phút trước siêu âm, tư thếnằm ngửa, 2 chân duỗi thẳng hoặc nằmnghiêng trái, thở nhẹ bình thường.2. Phương pháp nghiên cứu.Nghiên cứu mô tả cắt ngang.BN nhóm nghiên cứu được khám lâmsàng và chỉ định làm các xét nghiệm cậnlâm sàng cần thiết để xác định hội chức suychức năng gan và tăng áp lực TMC. Phânloại giai đoạn suy chức năng gan theo tiêuchuẩn của Child - Pugh (1974).* Xác định chiều dòng chảy TMC:ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Đối tượng nghiên cứu.60 BN xơ gan, điều trị nội trú tại KhoaNội Tiêu hóa, Bệnh viện 103, từ 02 - 2012đến 06 - 2012.* Tiêu chuẩn chọn BN:Chẩn đoán xơ gan khi lâm sàng và xétnghiệm có đầy đủ 2 hội chứng kinh điển làsuy chức năng gan và tăng áp lực TMCcùng với những thay đổi hình thái gan trênsiêu âm gan.* Tiêu chuẩn loại trừ:BN xơ gan kèm theo ung thư biểu mô tếbào gan; có huyết khối TMC; đang có biếnchứng nặng như xuất huyết tiêu hóa; đangsử dụng một số thuốc có ảnh hưởng đếnBình thường, dòng máu TMC là dòngchảy hướng gan (dòng màu đỏ trên siêu âmDoppler màu) và phổ Doppler luôn nằm trênđường gốc. Chiều dòng chảy TMC xa gan(dòng chảy đảo ngược) khi dòng màu xanhvà phổ Doppler nằm bên dưới đường gốc.Dòng 2 chiều khi dòng TMC có màu hỗnhợp xanh - đỏ trên siêu âm Doppler màu.* Xác định hình dạng phổ Doppler TMC:Phổ Doppler TMC là phổ liên tục và hơiuốn lượn do chịu tác động một phần củachu chuyển tim (phổ đập của tĩnh mạch ganlan truyền đến TMC qua các xoang gan).Điểm cao nhất của phổ tương ứng với thờikỳ đỉnh tâm thu (V1) và điểm lõm của phổtương ứng với giai đoạn cuối tâm trương(V2). Bình thường, vận tốc đỉnh tâm thu V1có giá trị 16 - 40 cm/giây và chỉ số đập PI(Pulsatility Index) = V2/V1 > 0,5.2TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013Với BN có chiều dòng chảy TMC hướnggan, xác định sự bất thường của phổ theophân loại của McNaughton DA và MonzerMA (2011) [3]:* Xử lý số liệu: theo phương pháp thốngkê y sinh học.Gaiani S (1991) [4] nghiên cứu trên 228BN xơ gan cũng thấy 8,3% có dòng chảyđảo ngược trong hệ thống TM ...