Nghiên cứu về tầng lớp trung lưu: Từ kinh nghiệm Châu Á đến thực tiễn Việt Nam

Nghiên cứu nhằm nhận diện và "định hình" tầng lớp trung lưu ở Việt Nam hiện nay, bài viết chỉ ra một số vấn đề phương pháp luận và phương pháp đo lường tầng lớp trung lưu ở Việt Nam hiện nay cần được lưu ý trong những nghiên cứu tiếp theo về chủ đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu về tầng lớp trung lưu: Từ kinh nghiệm Châu Á đến thực tiễn Việt Namt au UOl ngniep vuXdhgihgc,s62(138),201781NGHIEN CUtJ VE TANG L O P TRUNG LUTJ: TlT KINH NGHIEMCHAU A DEN THI/C TIEN VIET NAMTRINH DUY LUAN*Torn tat: Bdi viit md ddu vdi khdi ni^m xd h0i hgc vi tdng lap trung luu vd cdc yitd cdu thdnh bao gdm tdng Idp trung luu ca vd mdi. S{r hinh thdnh nhiing tdng latrung luu mdi d chdu A vd khu vuc Ddng Nam A cd nhiing dgc diim rieng vd ddng nhitvai trd khdc nhau trong ddi sdng chinh tri, kinh ti xd hgi vd vdn hda a mdi qude gia.Vi$t Nam, qud trinh cdng nghi$p hda, hi$n dgi hda vd phdt triin kinh ti thi trudng dhudng XHCN da ldm hinh thdnh tdng Idp trung luu vdi ndng cdt la nhdm doanh nhdnnhiing chuyen gia trinh do chimin mdn cao vd gidi qudn ly. Diim ludn nhiing nghien cgdn day nhdm nhgn di$n vd dinh hinh tdng Idp trung luu d Vi$t Nam hiin nay, bdichi ra mdt sd vdn phuang phdp ludn vd phuang phdp do ludng tdng Idp trung liru a Vi^Nam hien nay cdn dugc luu y trong nhiing nghien cuu tiip theo vi chu di nay.Tirkhda: tdng Idp trung luu, giai cdp trung luu, gia &ih trung luu, Ddng Nam A.1. Khai niemSy xudt hipn ciia tdng lap trung luu (TLTL) hay (cae) giai cdp trung luu (GCTL) dddugc de cap tren sach bao khoa hpc xa hOi, xd hOi hpc tren the gidi tiong nhilu thap kyqua. Da co nhieu tranh ludn xung quanh ndi ham, phgm vi bao qudt cda khai niem nay.Ben cgnh do, cac van de nhu sy xuat hipn, nhdng ddc dilm vd vai tid kinh tl, xa hOi,chinh tri cua tang lap trung luu trong cdc xa hOi khdc nhau cimg da va dang dugctieptycthao ludn trdn cac diln dan khoa hoc xd hOi. Vl mdt thuat ngii, dang luu y la tiong sachbdo khoa hpc xd hOi bdng tilng Anh, cum td middle class (giai cdp trung luu) dugcsu dung phd biln hon cym tu middle stiatum (tang lop trung luu). Trong khi d ViOtNam, chling ta hdu nhu ehi diing cym td tdng Idptiimgluu md hilm khi gpi do la giaicap tnmg luu^.Hgi Xahgi hgc Vi4t Nam. Bii viet trong khuon k h i d l tii; Gia dinh trung luu a Vifl Nam v&i cdc qud trinh phdi triin kinh te - xd hgi- vdn hoa. Ma s i : KHXH-GD/16-19/12 thupc Chuong trinh NCKH cdp BO Nghign clhi dinh gid ting thivl gia dinh thdi kj* cdng nghif p h6a, hi^n dai hda dat midc, hOi nhSp quIc te. Vifn Hin tSm Khoa hpc xShOi Vi?t Nam.^ Vi the, tir diy v^ sau, cym ttr giai cap trung luu (GCTL) s5 duyc chung toi sii dyng khi n6i v^nghiSn cuu cua c i c tac gid nude ngoii, cdn cym td TLTL sS duyc sijr dyng khi n6i v l cdc nghiSn cihi ijVi^t Nam.82Nghien cHu vi tdng lop tnmg luu ..Trong Td diln Xd hdi hpc Oxford (Marshall, 1998: 648-649), tren nhilu phuongdipn, GCTL la thuat ngd ma gidi hpc thuat it hdi ldng nhdt khi sd dyng vdi vide co gdngdinh nghia nd tiong mdt cdu ngan gpn: dd Id radt giai cap ed ehung tinh trgng vide lam vathi trudng. Tren thuc tl, GCTL tiong cac xa hOi cdng nghiep hon mOt thi ky qua da dupemd ra rdt rdng, thdnh mpt tap hgp ngudi bao gdm tu giam ddc cac cdng ty cho din nhihigngudi thu ky cua hg - dilu md kho co the coi la phu hgp.Trong lugn gidi thdng thudng thi tat ca cdc logi cdng nhdn cd trdng deu thupcGCTL, nhung v l mat xa hOi hoc, csdn phan chia giai cdp nay thanh cdc nhdm khac nhautheo tieu chi la hp chia se nhiing cdng vi$c, thf trudng vd vi the chung. Chdng hgn, JohnH. Goldthorpe tiong cdng tiinh Social Mobility and Class Structure in Modem Britmdd phdn biet mOt giai cdp dich vy gdm nhfing nhd qudn ly cao cap vd edc nhd chuyenmdn, vdi giai cdp dich vu tre hodc cap thdp hon, thi bao gdm nhiing nha chuyen mdn cq>thdp hon nhu giao vien, eae nha quan ly va quan tri tre, nhdn vidn hdnh chinh, nhihigngudi lam edng viee khdng phdi chan tay, nhu kd todn, thu ky; vd nhdng ngudi sd huudoanh nghipp nhd (nhu trudc ddy vin ggi Id tiiu tu sdn). Tuong dng thi giai cdp dich vidugc gpi la GCTLtren (upper-middle class), giai cdp dich vy tre dugc gpi Id GCTL(middle class), nhung nhdm cdn lgi gpi chung la GCTL dudi (lower-middle class).Chdng hgn, d Anh, GCTL tren bao gdm khodng 10% ddn sd, GCTL chilm khodng20% va GCTL thdp ciing chiem khoang 20% nua. Tinh gOp lai, GCTL la giai cap Ionnhdt tiong cdu true xa hOi Anh (Goldthorpe, 1980).Tuy nhien, mdt so nha xd hOi hgc, ddc bipt la nhiing ngudi theo quan diem Macxit, khdng chap nhan viec coi tat ca edng nhan cd trdng deu thuOc GCTL, dya tidn co scrla tinh tigng vipc lam cua hp nhm chung la tuang duang (ho^c thOm chi cdn kem hon)so vdi nhfing thanh vidn cua giai cap cdng nhdn. Hg thich gpi nhdm nay Id giai capcdng nhdn mdi. Dd la quan diem ma phdn Idn cdng nhdn cd trang khdng ddng tinh ciingnhu khdng cd du bdng chdng xa hdi hgc. Ciing nhu vdy, thuat ngfi GCTL gid daythudng dugc cac nha bao va cac nhd chinh tri su dung (tdt ban) thay cho cum td soddng/ qudn chdng trung luu (middle mass), chi nhung ngudi cd thu nhap gan vdi thunhgp trung binh.Nhfing sd lipu td cuOc nghidn cdu cd quy md qude gia d Anh cua Marshal Gordonva cOng sy (dugc cdng bd tiong Social Class in Mode ...