Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tính dễ bị tổn thương do xâm nhập mặn

Bài viết Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tính dễ bị tổn thương do xâm nhập mặn đề xuất bộ tiêu chí đánh giá tính dễ bị tổn thương do xâm nhập mặn dựa trên cơ sở phân tích, tổng hợp về những tác động của xâm nhập mặn đối với con người và các hoạt động phát triển KTXH, để từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc phân tích đánh giá rủi ro và dự báo những thiệt hại tiềm tàng do xâm nhập mặn gây ra.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tính dễ bị tổn thương do xâm nhập mặn Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO XÂM NHẬP MẶN 1 2 Vũ Thanh Tú , Nguyễn Văn Đào 1 Trường Đại học Thủy lợi, email: vutu@tlu.edu.vn 2 Liên đoàn Khảo sát Khí tượng Thủy văn 1. MỞ ĐẦU mặn dựa trên cơ sở phân tích, tổng hợp về những tác động của xâm nhập mặn đối với Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu con người và các hoạt động phát triển hiện nay, ngoài những tác động về lũ lụt, khan KTXH, để từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho hiếm nguồn nước, thì nước biển dâng và xâm việc phân tích đánh giá rủi ro và dự báo nhập mặn cũng là mối đe dọa cho nhiều quốc những thiệt hại tiềm tàng do xâm nhập mặn gia. Theo các kịch bản BĐKH Việt Nam là gây ra. một trong 5 nước có số dân bị ảnh hưởng lớn nhất (King và Adeel, 2002; Nicholls, 2004). 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến hiện CÁCH TIẾP CẬN tượng xâm nhập mặn như: nguyên nhân và cơ Để xây dựng bộ chỉ số với các tiêu chí chế; hiện trạng xâm nhập mặn vùng cửa sông, nhằm xác định tính dễ bị tổn thương do xâm một số tác giả đã chỉ ra rằng: Nguyên nhân nhập mặn, nghiên cứu tiếp cận theo các trình chủ yếu của hiện tượng xâm nhập mặn vào tự sau: nội đồng là do lượng nước từ sông đổ ra biển (1) Nghiên cứu các công bố khoa học về giảm mà nước biển lại có xu hướng tăng lên, tính dễ bị tổn thương và khả năng ứng phó đã làm cho nước mặn đi sâu vào trong sông. được thực hiện trước đây. Đánh giá khả năng, Ngoài ra còn một số nguyên nhân như địa phạm vi ứng dụng và các kỹ thuật liên quan. hình, do các yếu tố khí tượng và đặc biệt là do tác động của con người. (2) Thu thập và phân tích đánh giá hiện Theo Forte và nnk (2005) đánh giá rủi ro có trạng, những đối tượng chịu ảnh hưởng và thể được xác định dựa trên tính dễ bị tổn mức độ thiệt hại do xâm nhập mặn gây ra. thương và mức độ hiểm họa. Trong đó tính dễ (3) Để lựa chọn các tiêu chí, biến và khả bị tổn thương được xác định dựa trên mức độ năng thu thập thông tin để có thể đánh giá phơi bày, tính nhạy và khả năng ứng phó IPCC tính dễ bị tổn thương, phương pháp điều tra, (2001). Ở Việt Nam hiện nay cũng có một số phỏng vấn đã được áp dụng với 32 câu hỏi, nghiên cứu đánh giá tác động của xâm nhập tổng số phiếu điều tra là 24 phiếu đối với một mặn, tuy nhiên chưa phân tích cũng như dự số xã thuộc Huyện Giao Thủy, Nam Định, báo những thiệt hại tiềm tàng với các tiêu chí các câu hỏi gồm các vấn đề chủ yếu tóm lược cụ thể. Các báo cáo đó cũng dừng lại ở phạm dưới đây được sử dụng để xác định các tiêu vi đánh giá chung mà chưa tiếp cận đến các hộ chí (TC) và biến (Bảng 1) phục vụ đánh giá gia đình để xét đến khả năng ứng phó của họ. tính dễ bị tổn thương: Để có kế hoạch ứng phó và giảm nhẹ thiệt - Hiện tượng và diễn biến của xâm nhập mặn? hại hiệu quả hơn thì cần có những tiêu chí cụ Những vùng bị ảnh hưởng? (TC4: A4, A5). thể. Chính vì vậy, bài báo đề xuất bộ tiêu chí - Khả năng ứng phó của địa phương? Hỗ đánh giá tính dễ bị tổn thương do xâm nhập trợ khắc phục ? (TC4: A7, A8). 566 Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 - Những ảnh hưởng đến các hoạt động (1) Tiêu chí độ phơi bày: đặc trưng cho bề phát triển KTXH thay đổi như thế nào? Cấp mặt của khu vực khi tiếp xúc trực tiếp với nước cho hoạt động? (TC2, TC3, TC4:A3). hiểm họa nếu xảy ra. Trong tiêu chí này có 6 - Những ai dễ bị ảnh hưởng của xâm nhập biến liên quan đến hai nhóm chịu ảnh hưởng mặn (với các điều kiện KTXH)? (TC1, TC2). chính mà thông qua các kết quả điều tra và - Những đặc điểm quan trọng của nhóm phỏng vấn cũng như báo cáo về thiệt hại là những người dễ bị tổn thương và khả năng ứng con người và hoạt động nông nghiệp. phó của họ là gì? (Nghề nghiệp, thu nhập, trình (2) Tiêu chí độ nhạy: đặc trưng các tính độ học vấn, giới tính). (TC1, TC4: A1, A2). chất về xã hội và kinh tế của khu vực. Trong - Người dân địa phương có nhận được các tiêu chí này gồm 4 biến liên quan đến đặc thông tin về dự báo nhiễm mặn và phạm vi điểm nhân khẩu và sinh kế. ảnh hưởng? Trước bao nhiêu lâu? (TC4: A6). (3) Tiêu chí khả năng ứng phó: đặc trưng (4) Đề xuất các tiêu chí nhằm đán ...