Ngộ độc naphthalen đường uống: nhân một trường hợp

Bài viết này mô tả 1 trường hợp ngộ độc naphthalen đường uống được điều trị thành công tại Khoa Điều trị Tích cực, Bệnh viện Quân y 103: bệnh nhân (BN) nam 54 tuổi uống 2 viên băng phiến và nhập viện 30 giờ sau đó với triệu chứng của tan máu và tăng methemoglobin. BN đã được truyền hồng cầu rửa, uống xanh methylen, N-acetylcystein, tiêm tĩnh mạch vitamin C. Tan máu cùng với triệu chứng thiếu máu và tăng methemoglobin kéo dài 5 ngày sau uống. BN được xuất viện sau 6 ngày điều trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngộ độc naphthalen đường uống: nhân một trường hợpT¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2018NGỘ ĐỘC NAPHTHALEN ĐƯỜNG UỐNG:NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢPĐoàn Thị Hợp*; Vũ Minh Dương*; Nguyễn Quang Huy*Nguyễn Chí Tuệ*; Lê Tiến Dũng*; Đặng Văn Ba*; Phạm Văn Công*TÓM TẮTNgộ độc naphthalen đường uống có thể gây ra tình trạng tan máu và tăng methemoglobinmáu, việc chẩn đoán và điều trị còn khó khăn và nhiều thách thức với các nhà lâm sàng. Chúngtôi mô tả 1 trường hợp ngộ độc naphthalen đường uống được điều trị thành công tại Khoa Điềutrị Tích cực, Bệnh viện Quân y 103: bệnh nhân (BN) nam 54 tuổi uống 2 viên băng phiến vànhập viện 30 giờ sau đó với triệu chứng của tan máu và tăng methemoglobin. BN đã đượctruyền hồng cầu rửa, uống xanh methylen, N-acetylcystein, tiêm tĩnh mạch vitamin C. Tan máucùng với triệu chứng thiếu máu và tăng methemoglobin kéo dài 5 ngày sau uống. BN được xuấtviện sau 6 ngày điều trị.* Từ khóa: Ngộ độc naphthalen; Tăng methemoglobin.Ingestional Naphthalene Poisoning: A Case ReportSummaryIngestional naphthalene poisoning may lead to prolonged haemolysis and methemoglobinaemia,can present with diagnostic and therapeutic challenges. We described a case of ingestionalnaphthalene poisoning with a good outcome after treatment in Intensive Care Unit (ICU) of103 Military Hospital: A 54 years old man has ingested 2 mothballs and presented 30 hourslater with haemolysis and methemoglobinaemia. He was treated with red blood celltransfusions, methylene blue, N-acetylcysteine ingestion and intravenous ascorbic acid.Haemolysis with anaemia and methaemoglobinaemia persisted after five days post-ingestion.Clinical and biochemical parameters improved. He was discharged from hospital after 6 days.* Keywords: Naphthalene poisoning; Methemoglobinaemia.ĐẶT VẤN ĐỀNaphthalen là hydrocacbon thơm(C10H8), có 2 vòng benzen, trọng lượngphân tử 128, không tan trong nước, tínhthăng hoa mạnh, được sử dụng ở rấtnhiều dạng như: tinh thể, viên, dung dịch,trong đó phổ biến nhất là ở dạng viênbăng phiến. Trong 1 viên băng phiến cóchứa 0,5 - 5 g naphthalen. Naphthalenđược sử dụng để chống bám bẩn và khửmùi bồn vệ sinh, bồn rửa tã… Ngoài ra,còn được sử dụng trong nhà để xua đuổi,* Bệnh viện Quân y 103Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Quang Huy (nguyenquanghuy910@gmail.com)Ngày nhận bài: 20/11/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 08/01/2018Ngày bài báo được đăng: 23/01/201883T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2018tiêu diệt côn trùng và các loài gặm nhấm[1]. Naphthalen có thể gây ngộ độc cấphoặc mạn tính qua đường uống, hô hấp,qua da khi tiếp xúc với không khí.Naphthalen ở liều lượng từ 200 - 500 mgcó thể gây tan huyết, đặc biệt ở trẻ thiếuhụt G6PD. Với liều 100 mg/kg theo đườnguống có thể gây tử vong [2]. Do đặc tínhcủa naphthalen có mùi rất mạnh, hắc đặctrưng nên rất ít trường hợp ngộ độcnaphthalen, đa phần các trường hợp nuốtphải chế phẩm có chứa naphthalen đềulà tự tử, rất hiếm người vô tình nuốt phải.Trong y văn có ít nghiên cứu về ngộ độcnaphthalen nặng ở người, chỉ thấy một sốbáo cáo về các ca lâm sàng ngộ độc nhẹ,chủ yếu ở trẻ nhỏ [5]. Tháng 10 - 2017,tại Khoa Điều trị Tích cực, Bệnh việnQuân y 103, chúng tôi đã tiếp nhận vàđiều trị thành công 1 BN ngộ độc do uốngnhầm 2 viên băng phiến gây ngộ độcnaphthalen cấp gây hội chứng tan máucấp và methemoglobin máu kéo dài trongnhiều ngày. Qua đó, chúng tôi cảnh báovề mặt chẩn đoán và điều trị trong trườnghợp ngộ độc cấp naphthalen.CA LÂM SÀNGBN nam 54 tuổi, tiền sử chấn thươngsọ não 2 năm trước, di chứng tổn thươngthần kinh khứu giác dẫn đến mất khứugiác nên không phân biệt được mùi băngphiến. BN nhập viện sau 30 giờ uống2 viên băng phiến hàm lượng 1 g. Sauuống 7 giờ, BN bắt đầu cảm thấy đau bụng,buồn nôn, nôn 2 lần, tiêu chảy mức độnhẹ, nước tiểu có màu đỏ, được theo dõiđiều trị tại y tế địa phương sau đó chuyểnđến Khoa Điều trị Tích cực, Bệnh việnQuân y 103. Tại thời điểm nhập viện, BNcòn nôn 1 lần, hết tiêu chảy, sốt 380C,84môi và đầu chi tím, da toàn thân phớtvàng. Khám thần kinh bình thường, huyếtáp 125/70 mmHg, nhịp tim 80 chu kỳ/phút,tiếng tim bình thường, tần số thở 22 lần/phút,độ bão hòa oxy mao mạch (SpO2) 70%.Đặt sonde tiểu theo dõi thấy nước tiểu cómàu đỏ sẫm. Xét nghiệm nước tiểu300 tế bào hồng cầu/ml, có hemoglobintrong nước tiểu. BN được chẩn đoán ngộđộc napthalen đường uống mức độ nặng.Không rửa dạ dày và uống than hoạt tínhdo BN đến muộn. BN được thở oxy hỗ trợ,đặt đường truyền tĩnh mạch trung tâm,truyền dịch và lợi tiểu để tránh tắc và hoạitử ống thận, uống N-acetylcystein 1.200 mg,truyền vitamin C, uống xanh methylen 80 mgvào ngày thứ 2 sau nhập viện.Triệu chứng nổi bật là tình trạng tan máutrong lòng mạch, biểu hiện bằng hội chứngthiếu máu huyết tán và methemoglobinđược xác định bằng xét nghiệm định lượngmethemoglobin vào thời điểm nhập việnvà hàng ngày sau đó. Ngày đầu, số lượnghồng cầu 2,17 t/l, hemoglobin (Hb) 81 ...