Người nhập cư có làm hỏng văn hóa Hà Nội (Nghiên cứu trường hợp một tổ dân phố thuộc quận Hoàng Mai)

Sự phát triển đô thị nhanh chóng của Hà Nội kéo theo sự gia tăng đáng kể dân số, trong đó có nhiều người nhập cư. Bài viết này sẽ nghiên cứu trường hợp cụ thể của một tổ dân phố thuộc quận Hoàng Mai để xem xét liệu sự gia tăng người nhập cư có tác động tiêu cực đến văn hóa truyền thống của Hà Nội hay không. Chúng ta sẽ phân tích những thay đổi về lối sống, kiến trúc, và các hoạt động văn hóa xã hội trong khu vực nghiên cứu. Qua đó, bài viết sẽ tìm hiểu xem sự đa dạng văn hóa do người nhập cư mang lại có hòa nhập hay xung đột với văn hóa bản địa Hà Nội. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần vào việc đánh giá tác động của quá trình đô thị hóa và di cư đến bản sắc văn hóa của Thủ đô.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Người nhập cư có làm hỏng văn hóa Hà Nội (Nghiên cứu trường hợp một tổ dân phố thuộc quận Hoàng Mai)66 NGHIÊN CỨU . TRAO Đ ổ l Hà Nội chuyển mình sang quỹ đạo đô thị hóa thời cận đại, để đến năm 1945, với cuộcNGƯỜI NHẬP c ư CỐ LÀM Cách mạng tháng Tám, lại giở sang mộtHỎNG VÃN HÓA HÀ NÔI? trang lịch sử mới nữa trong lịch sừ hàng nghìn năm của mình(3).ỊNGHIÊNCỨU TRIỈỞNGHỢP Hà Nội là một đô thị. Tư cách này đượcMỘT Tố DẤNPHÕĨHUÕC hình thành ngay từ thời nhà Lý khi Hà Nội trở thành quốc đô. Với tư cách ấy, văn hỏaQUẬNHOÀNGMA/Ỉ Hà Nội cũng phải mang những đặc điểm của văn hóa đô thị nói chung. Là biểu hiệnĐINH VIỆT HÀ cụ thể của văn hóa đô thị, lối sống đô thị mang những nội dung khác hẳn với lối sống l.V ãn hóa Hà Nội nông thôn: 1) Lối sống thành thị không bị chi phối với những phong tục, tập quán, dư Cái tên Hà Nội chi mới xuất hiện vào luận xã hội... như lối sống nông thôn.thời Nguyễn (thế kỉ XIX)(1). Khởi thủy, đô Thành thị cũng là nơi mà tính cá nhân, tựthị này chỉ mới có một khu làng cổ, nằm do được đề cao và có những biểu hiện rõven bờ sông Tô, tựa lưng vào núi Nùng. Cái hơn so với nông thôn. 2) Lối sống đô thịđịa thế “trước sông sạu núi” từ đây về sau cũng có sự biến đổi nhanh hơn so với lốinày đều trở thành cốt lõi trong quan niệm sống nông thôn do sự giao lưu và tiếp biếnquy hoạch đô thị Hà Nội. Giữa thế kỉ X, Hà văn hóa mạnh mẽ hơn, các giá trị và khuônNội thoát khỏi ách thống trị phương Băc và mẫu ứng xử cũng thay đồi liên tục và nhanhnơi này được Lý Thái Tổ nhận định: “Thực hơn. Cư dân đô thị vì vậy, thường có nhịplà chỗ hội họp của bốn phương, là nơi sống gấp gáp, bận rộn, đa dạng, phong phúthượng đô của kinh sừ muôn đời”. Đô thị hơn nhiều so với cư dân nông thôn và soHà Nội cổ chính thức thành lập từ ấy, kết với cư dân đô thị các thời kì trước. 3) Lốithúc thời kì “tiền Thăng Long” bước vào ứng xử giữa người với người ở đô thị chủthời kì phát triển tiêu biểu của đô thị(2). yếu dựa trên các quan hệ nghề nghiệp. Các Sau nhiều thăng ưầm, đặc biệt sau biến mối quan hệ xã hội mang tính truyền thốngcố bị hạ thành thủ phủ của một tỉnh dưới khá lỏng lẻo, con người cá nhân mang tínhthời nhà Nguyễn, đô thị Hà Nội cổ có chiều vô danh, ít chịu sự giám sát của dư luận xãhướng nông thôn hóa một bộ phận nhưng hội do đô thị là nơi tập trung đông đúc cưkhu vực “thị” của Thăng Long - Hà Nội vẫn dân đến từ nhiều vùng miền khác nhau. Đâylà mảnh đất tích tụ nhiều tinh hoa, chiều là điểm khác biệt so với lối sống nông thôn,dày vãn hóa vẫn được nuôi dưỡng. Nhưng nơi mà cốc quan hệ xã hội có độ ồn địnhnhìn chung, cho đến trước khi Pháp chiếm cao, tính cộng đồng mạnh mẽ, dư luận xãđóng Hà Nội, nơi đây vẫn là một đô thị nằm hội vẫn có sức mạnh chi phối ứng xử củatrong phạm trù đô thị trung cổ về tất cả mọi mỗi cá nhân, thậm chí mạnh hơn cà luậtphương diện sau cả nghìn năm tồn tại. pháp, kiểu “phép vua thua lệ làng”.Không thể phủ nhận là, dần dần với ảnh Đên cạnh những tính cách chung củahưởng của chủ nghĩa thực dân phương Tây, vãn hóa đô thị, văn hóa Hà Nội cũng cóTẠP CHÍ VHDG SỐ 1/2012 67những nét riêng, tức là những cái nổi trội để nông nghiệp. Cũng theo nhà nghiên cứuphân biệt Hà Nội với các đô thị khác. Điều này, “trước khi người Pháp chính thức hiệncốt lõi làm nên sự khác biệt và cũng là nét diện trên mảnh đất văn hiến này vào thángtinh túy nhất của văn hóa Hà Nội chính là 10/1875, Hà Nội đã trải qua những cuộc bểngười Hà Nội với lối sống và tính cách “rất dâu ghê gớm: từ vị trí kinh đô Thăng LongHa Nội”. của nước Đại Việt trong suốt 800 năm, đến PGS. TS. Nguyễn Thị Việt Thanh cho triều Nguyễn bị hạ xuống tỉnh thành, rồirằng, “phẩm chất, nhân cách đặc trưng, Trấn thành, Hà Nội đang đứng trướctruyền thống của người Thăng Long - Hà ngưỡng cửa“nông thôn hóa”. Người PhápNội, một mặt phàn ánh những tính cách, tới trong chừng mực nào đó đã chặn đứngbản sắc dân tộc cùa người Việt Nam nói được làn sóng suy thoái của Hà Nội bằngchung, mặt khác, mang những nét đặc thù quyết tâm biến nơi đây thành Thủ phủ Liêncủa một vùng có vị thế một đô thành”* 4). bang Đông Dương. Hà Nội được sống lại Những nét chung mà nhà nghiên cứu đã với một diện mạo mới, một kích cỡ mới”* 7).chỉ ra là: sự thích ứng an trú, hòa đồng với GS. TSKH. Trần Ngọc Thêm đã phânmôi trường hơn là tìm cách đấu tranh giải biệt trong cấu trúc tính cách người Hà Nộiphóng bản nga; coi trọng gia đình, dòng họ, bốn giai đoạn với những đặc trưng như sau:cộng đồng; hiếu học và ý thức nâng cao dân Giai đoạn thời phong kiến (từ Minhtn. Mệnh đến cuối thế ki XIX), nổi bật trong Những nét riêng, bản sắc độc đáo của tính cách người Thăng Long lúc bấy giờ làngười Thăng Long - Hà Nội là: chất trí tuệ, chất nhà Nho tài tử (tài hoa + đa tình) vàv ...