Nguồn gốc và sự xuất hiện của âm nhạc trong nghi lễ Phật giáo ở Hà Nội

Bài viết này trình bày ba nội dung chính, đó là: Quan niệm của Phật giáo về âm nhạc và việc sử dụng âm nhạc, sự hỗn dung của Nho - Phật - Đạo trong nghi lễ Phật giáo và sự xuất hiện âm nhạc trong nghi lễ Phật giáo ở Việt Nam, sự ổn định của âm nhạc Phật giáo ở Hà Nội. Mời bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguồn gốc và sự xuất hiện của âm nhạc trong nghi lễ Phật giáo ở Hà NộiNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 2013 41 NGUåN GèC Vµ Sù XUÊT HIÖN CñA ¢M NH¹C TRONG NGHI LÔ PHËT GI¸O ë Hµ NéI NguyÔn §×nh L©m(*) 1. Quan niÖm cña PhËt gi¸o vÒ ©m ©m nh¹c, ca h¸t hay d©ng cóng h−¬ngnh¹c vµ viÖc sö dông ©m nh¹c hoa, cho chÝ khuyªn mét ng−êi hay nhiÒu Theo nghiªn cøu mét sè ®iÒu trong ng−êi còng lµm nh− thÕ, th× nh÷nggi¸o luËt PhËt gi¸o th× giai ®o¹n ®Çu ng−êi Êy ngay trong ®êi nµy vµ ®êi sauPhËt gi¸o ph¸t triÓn, ©m nh¹c lµ mét th−êng ®−îc tr¨m ngh×n quû, thÇn ngµytrong nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®−îc khuyªn ®ªm hé vÖ, kh«ng cã sù ¸c lät vµo tai”(1).kh«ng nªn tiÕp xóc ®èi víi nh÷ng ng−êi Trong Kinh §¹i Ph−¬ng Qu¶ng PhËt HoaxuÊt gia. Theo ®ã, ©m nh¹c cã thÓ khiÕn Nghiªm, PhÈm NhËp bÊt t− ngh× gi¶ing−êi nghe ph©n t¸n, thËm chÝ rèi lo¹n tho¸t c¶nh giíi Phæ HiÒn h¹nh nguyÖnt©m trÝ, lµm ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi KÖ cã ®o¹n: “T«i dïng tÊt c¶ c¸c ©mviÖc thùc hµnh thiÒn ®Þnh còng nh− b−íc thanh/ T¹o nªn ng«n ng÷ diÖu v«®−êng tu hµnh. Tuy nhiªn, sau khi PhËt th−îng/ TËn kiÕp vÞ lai kh«ng hÒ mái/nhËp NiÕt Bµn, ®Æc biÖt lµ víi sù ra ®êi Ca ngîi c«ng ®øc PhËt ba ®êi”(2). Kh«ngcña §¹i thõa PhËt gi¸o, råi ®Ó qu¸ tr×nh nh÷ng vËy, ©m nh¹c ®−îc coi nh− ©mtruyÒn b¸ t«n gi¸o nµy ®Õn víi nh÷ng thanh cña gi¶i tho¸t. Kinh DiÖu Ph¸pvïng v¨n hãa, d©n téc kh¸c nhau, PhËt Liªn Hoa, PhÈm Phæ HiÒn Bå T¸t khuyÕngi¸o ®· cã nh÷ng biÕn ®æi kh«ng nhá. Víi ph¸t thø hai m−¬i t¸m cã ®o¹n: “NhêtriÕt lÝ “v« th−êng”, “v« ng·”, PhËt gi¸o PhËt quang minh vµ Phæ HiÒn lùc tu rÊt®· cã sù canh t©n vµ nhËp thÕ mét c¸ch tÝch cùc trong suèt ba tuÇn, ®−îc thÊym¹nh mÏ tõ ngay nh÷ng thÕ kØ ®Çu C«ng Phæ HiÒn ngåi trªn b¹ch t−îng, ph−ícnguyªn. Tõ sau sù xuÊt hiÖn cña PhËt ®øc v« l−îng, v« sè h»ng sa, ch− Thiªngi¸o §¹i thõa vµ PhËt gi¸o MËt t«ng th× t¸n hoa cïng træi kÜ nh¹c, t©m hån thanhquan niÖm vÒ ©m nh¹c ®· cã nhiÒu sù ®æi tho¸t v−ît khái thÕ gian ®Õn câi thiªnthay. ¢m nh¹c trong nghi lÔ Ph©t gi¸o ®µng ra m¾t Di LÆc” ( 3 ) . ¢m nh¹c ®−îc®· trë thµnh mét trong nh÷ng lÔ vËt ®Ó *. ViÖn ¢m nh¹c ViÖt Nam.cóng d−êng PhËt ph¸p. Trong phÈm thø 1. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam, Kinh §Þa T¹ngs¸u cña Kinh §Þa T¹ng ®Ò cËp mét c¸ch râ (DÞch: Hßa th−îng ThÝch TuÖ H¶i; PhÈm thø s¸u),rµng viÖc viÖc dïng ©m nh¹c cóng d−êng Nxb. T«n gi¸o, Hµ Néi, 2005, tr. 96-97. 2. Hßa th−îng ThÝch TrÝ Qu¶ng, Bæn m«n Ph¸p HoaCh− PhËt: “Bå T¸t Ph¶ Qu¶ng nµy! NÕu cã Kinh, Nxb. Tp. Hå ChÝ Minh, 1999, tr. 60.thiÖn nam, thiÖn n÷ nµo th−êng ®èi tr−íc 3. Hßa th−îng ThÝch TrÝ Qu¶ng, Bæn m«n Ph¸p Hoat−îng Bå T¸t §Þa T¹ng, t¸n th¸n b»ng Kinh, S®d, tr. 35.42 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 2013dïng kh«ng chØ nh− mét vËt phÈm cóng Theo nhËn xÐt cña Lª M¹nh Th¸t th×dµng mµ cßn ®−îc sö dông nh− mét “viÖc ca t¸n tông vÞnh nh− mét d¹ng cñaph−¬ng tiÖn ®Ó tu tËp cña hµnh gi¶. Kinh nh÷ng PhËt sù mµ ng−êi PhËt tö thùcD−îc s− nãi “Cßn n÷a, M¹n Thï ! NÕu cã hiÖn ®Ó thÓ hiÖn niÒm tin PhËt gi¸o cñanam tö n÷ nh©n tÞnh tÝn ®−îc nghe tÊt c¶ m×nh[...] râ rµng vµo thÕ kØ thø IV thø V,c¸c danh hiÖu cña §øc D−îc S− L−u Ly ng−êi PhËt tö ®· cã nhiÒu h×nh thøc ®ÓQuang V−¬ng Nh− Lai, øng ChÝnh §¼ng ®−a PhËt ph¸p vµo cuéc sèng[...] ng−êiGi¸c, nghe råi tông tr×; S¸ng sím thøc PhËt tö giai ®o¹n nµy ®· x¸c ®Þnh râdËy, xØa r¨ng, t¾m géi, sóc miÖng thanh quan ®iÓm sèng ®¹o cña m×nh lµ chÝnhs¹ch, d©ng c¸c hoa th¬m, h−¬ng ®èt, gi÷a cuéc ®êi víi nhiÒu d¹ng h×nh cñah−¬ng b«i vµ c¸c ©m nh¹c cóng dµng nã”(7). Theo chóng t«i, ®©y lµ nh÷ng t−t−îng PhËt [...] nh− thÕ liÒn ®−îc ch− liÖu vµ nh÷ng nhËn xÐt rÊt cã gi¸ trÞ vÒPhËt hé niÖm cÇu g× còng ®−îc vµ ®−îc PhËt gi¸o vµ ©m nh¹c PhËt gi¸o ë n−ícc¶ ®Õn ®¹o Bå §Ò”(4). §Æc biÖt, Kinh D−îc ta ngay tõ nh÷ng thÕ kØ ®Çu C«ngs− cßn ®Ò cËp ®Õn viÖc khuyÕn khÝch nguyªn. §iÒu ®ã còng kh¼ng ®Þnh r»ng,ng−êi tu hµnh “T©m kh«ng vÈn ®ôc, chÝnh giai ®o¹n nµy, PhËt gi¸o ®· th©mkh«ng chót giËn d÷, kh«ng n·o h¹i ai, nhËp vµ t×m nh÷ng ph−¬ng tiÖn thÝchcïng nhau b×nh ®¼ng, lîi Ých yªn vui, tõ hîp ®Ó ®i vµo cuéc sèng thùc tÕ víibi hØ x¶; ®µn h¸t t¸n th¸n nhiÔu quanh mu«n h×nh v¹n tr¹ng kh¸c nhau. ¢mt−îng PhËt vÒ bªn tay h÷u; tông ®äc nh¹c, víi t− c¸ch lµ mét ph−¬ng tiÖnKinh nµy, sau nghÜ nghÜa Kinh, råi ®em gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh ho»ng d−¬ngdiÔn thuyÕt khai thÞ cho ng−êi”(5). PhËt ph¸ ...